Çevrimdışı

Petrol Ortadoğu’nun tarihinde en belirleyici faktör. Ortadoğu’da dökülen kanlar, yaşanan acılar bugün Bush’ta cisimleşen batılı adam’ın Petrol aşkının sonucu. Bunca kan petrol uğruna akıtılıyor, petrol uğruna ‘düşmanlar’ ‘dost’, ‘dostlar’ ‘düşman’ oluyor. Masum insanlar can veriyor, devrimler, işgaller gerçekleştiriliyor. Petrol, 100 yılı aşkın zamandır bir ekonomik ve siyasi güç kaynağı olageldi. Nedir bu uğrunda savaşlar yapılan, cinayetler işlenen petrol hikayesi? Kendisi aynı zamanda bir petrol kralı olan Amerikan Başkanı Bush’un, Suudi Arabistan Veliaht Prensi Abdullah ile liseli aşıklar gibi el ele verdikleri pozları görünce bu dostluğun sebebi hikmeti olan petrole daha yakından bakmanın iyi fikir olacağını düşündük. Yeni Şafak gazetesi yazarı İbrahim Karagül’ün sorduğu can alıcı sorular ve cevapları eşliğinde, petrolün 20 yy’ın dünyasında oynadığı role şöyle bir göz gezdirelim dedik.

“Hani ABD Suudi rejimini de değiştirecekti? Ne oldu ‘neo-con’ların S. Arabistan’a ilişkin öfkeli projelerine? Suudi Arabistan Veliaht Prensi Abdullah ile ABD Başkanı George Bush’un “el ele” tutuşarak verdiği görüntü bize neyi hatırlatıyor? 20. yüzyılı. Hiçbir şeyin değişmeyeceğini. ABD’nin demokrasi, özgürlük, terör diye bir sorununun bulunmadığını. İşgallerin, vahşetin sadece ve sadece daha fazla sömürme, daha fazla zenginlik, daha fazla petrol için yapıldığını. Bir varil petrol için nasıl dost ve ortak olunabileceğini. Ülkelerin ve halkların nasıl felakete sürüklenebileceğini. Aslında kimsenin demokrasi, özgürlük ve insan onuruna yakışır yaşam diye bir derdi olmadığını.

Sadece bir resim bile her şeyi ortaya koymaya yetiyor. İşte Ortadoğu’da demokrasi bu anlama geliyor. Bütün Ortadoğu’da demokrasinin, özgürlüğün, ülkelerin, milletlerin değeri sadece bir varil petrol! Beklenen demokrasi işte bu resimde! Gerisi palavra!” (29 Nisan 2005)

İLK PETROL SAVAŞI

Petrol 20. yy’a damgasını vurdu. Ama bundan çok önce, petrol henüz küresel gücün arzuladığı bir nesne değilken, Babilliler ve Asurlular arasında bir savaş sebebi oldu. Sümer, Asur ve Babil uygarlıkları, petrolü stratejik bir hammadde olarak kullandı. Daha o dönemde bile ticari değeri olan petrolle ilgili düzenlemeler yapıldı. Hamburabi Kanunları’nda, gemi kalafatlamasında kullanılan petrol ve türevi maddelerle ve bu alanda çalışanların ücretlerine ilişkin hükümlere yer verildi. Dünyanın 7 harikasından biri olarak kabul edilen Babilin Asma Bahçeleri’nin yapımında zift yani petrol türevi kullanıldığı tespit edildi.

PETROLÜN VATANI BAĞDAT

Petrolü ilk keşfeden ve kullananlar MÖ 3 binli yıllarda Mezopotamyalılar olmuş. İlk sızıntıların olduğu daha doğrusu fark edildiği yer ise Fırat üzerindeki Hit bölgesi yani bugünkü Bağdat. Petrolden bitumen diye bahsediliyor ve Yunanlı tarihçi Diedor “Babil ülkesinde şimdiye dek oluşmuş bir çok inanılmaz mucizeler arasında burada bulunmuş büyük miktardaki asfalt olayı kadar ilginç olanına rastlanmamıştır.” diye bahsediyor petrolden.

BALİNA YAĞI YERİNE GAZYAĞI

Petrolün ilk yaygın kullanım alanı aydınlatmaydı. Daha önce basit bir lamba fitilinin hayvani ya da nebati yağa daldırılmasıyla ışık elde ediliyordu. Zenginler ise balinaların kafasındaki ispermeçet yağını kullanıyorlardı. Ne zamanki petrol bulundu aydınlatma çok daha ucuza geldi. Bu bir anlamda sanayileşmekte olan bir dünyanın da başlangıcı oldu. Gazyağı sayesinde gündüzler ve dolayısıyla iş saatleri de uzadı.

PETROL SAVAŞLARI VE ORTADOĞU

“Bir damla petrol bir damla kandan daha kıymetlidir” W. Churchill

Mezopotamya, Anadolu ve Arap yarımadası, ilk uygarlık merkezleri. Yaklaşık 8 bin yıl önce ilk tarım , ilk bilimsel araştırmalar, ilk sulama kanalları burada kullanıldı, tıp, astronomi, matematik bu topraklarda gelişti, ilk edebi ürünler bu topraklara ait, tek tanrılı dinler ilk defa bu topraklarda doğdu ve tabii petrol ilk kez Mezopotamya’da kullanıldı. Ne zamanki petrol bir güç, sömürü aracı oldu; tekelci zenginler ve sömürgeci devletler gözlerini bu topraklara diktiler; o günden beri bu topraklarda kan akıyor. 19. yy’ın sonlarında başlayan tekelleşmeler 20. yy’a damgasını vurdu. Bu yy petrol yüzyılı oldu. 1. Dünya Savaşı’nın öncesinde Churchill, Osmanlı’ya bağlı topraklarda petrol arama faaliyetine girdi, petrol ticaretini kontrol etmeye çalıştı. Almanya da Bağdat-Berlin demiryolu ile civardaki petrol yataklarını kontrolü altına almak istiyordu. Ortadoğu petrollerine ilk yönelimler bu dönemde başladı ve bundan sonra da petrol, Ortadoğu halkının acı çekmesine sebep olan savaşların itici gücü oldu. 1. Dünya Savaşı’yla birlikte bu topraklar ve petrol, Osmanlı hakimiyetinden koparılarak emperyalist ülkelerin himayesine sokuldu. 2. Dünya savaşının çıkışında da petrol önemli rol oynadı. Japonlar, Pearl Harbour’a Doğu Hint Adaları’ndaki petrol kaynaklarını elde tutmak için saldırdı. Hitler’in Sovyetler Birliği’ni işgal etmesindeki en önemli etken gene Kafkasya’daki petrol yataklarını ele geçirmekti. Saddam’ın 1. Körfez Savaşının bahanesi olan Kuveyt’i işgalinde sebep gene petroldü. Amerika’nın Avrupalı müttefiklerini yanına alarak Körfez Savaşı’nı başlatmasının sebebi, Kuveyt halkını Saddam’ın işgalinden kurtarmak değil Kuveyt petrollerini Saddam’a kaptırmamaktı. 11 Eylül’ü bahane ederek başlattığı Ortadoğu’ya kan dökerek demokrasi götürme girişimi tüm bölgeyi ve bölge zenginliklerini kontrolü altına alma hevesinden başka bir şey değil. Petrolün tarihi Amerika’da ilk bulunduğu 1959 yılından beri kanla yazıldı. Özellikle de 20.yy petrolün kanlı yüzyılı oldu.

ROCKEFELLER VE İLK PETROL TEKELİ

Petrol gazyağı olarak aydınlatma için kullanılmaya başlanmadan önce de kısmen biliniyor ve daha ziyade ilaç olarak kullanılıyordu. Fakat petrolün yaygın kullanımı gazyağıyla başladı. Amerika’nın Pennsylvania eyaletinde 1850’lerde hummalı bir petrol çıkarma girişimi başladı. Petrol zenginlik sarhoşluğu ve spekülasyon yarattı. Rockefeller ise kurduğu Standard Oil şirketiyle tam bir petrol tekeli oluşturdu. Kısa sürede hırsı, zenginliği ve gücü ile Amerika sınırlarını aşarak Petrolün Avrupa kıtasına ihracatını yaptı. Bir petrol devi olarak dünyanın en zenginleri arasına geçti. Biraz gecikmeli olarak Rusya İmparatorluğu’nda petrol rekabeti başladı. Bakü’de çıkarılan Petrol Ünlü Yahudi ailesi Rothschild’lerin eliyle Avrupa’ya ulaştırıldı. Petrol 10-15 yıl gibi bir süre içinde Rockefeller ve Rothschild’lerin yanı sıra pek çok yeni zenginin ve dolayısıyla yeni burjuva sınıfının doğmasına vesile oldu. Elektiriğin icadıyla petrol zenginlerini tedirginlik kaplasa da petrol kısa sürede motorlu araçlarda kullanılmaya başlanarak asıl tahtına oturmuş oldu.

ATEŞE TAPANLAR PETROLE Mİ TAPIYOR?

Eski Ortadoğu’da petrol, Amerikalıların ve Avrupalıların onu fark etmeleri ve ticarileştirmelerinden çok önce kullanılmaya başlanmıştı. Toprak yüzeyine sızan petrol, bir yol şeklinde uzun süreli yandığı için Ortadoğu’daki ateşe tapma geleneği de buna dayandırılıyor. Ayrıca bir petrol yatağı olan Bakü, Zerdüşt dininlen olanların taptıkları “ebedi ateş sütunu” topraklarıdır. Bu ise petrol sızıntılarının olduğu yarıklardaki alev alan gazın neden olduğu şeydir. Bitumen adı verilen petrol inşaat malzemesi olarak da kullanılıyordu. Babil’in Asma Bahçeleri’nin yapımında petrolden istifade edildi. Gemi kalafatında kullanıldığı bilinen petrolün Nuh peygamberin gemisinin ve Musa peygamberin sepetinin su geçirmez hale getirilmesinde de kullanılmış olabileceği tahmin ediliyor.

HER DERDE DEVA

Petrol’ün Mezopotamya’daki ilk kullanımı bir yana, MS 1. yy’da Roma’da ve 1850’lerde Amerika ve Avrupa’da ilaç olarak kullanıldığı bilinmektedir. Romalı eczacı Phiny’nin değerlendirmesine göre petrol, kanı durduruyor, yaraları iyileştiriyor, göz katarağını tedavi ediyor, nikris hastalığında cilt üzerinde ilaç olarak kullanılıyor, diş ağrısına iyi geliyor, müzmin öksürüğü yatıştırıyor, nefes darlığını gideriyor, romatizmayı geçiriyor, yüksek ateşi düşürüyor. Petrol günümüzde de ilaç yapımında kullanılan en temel maddelerden biri. Petrolün kullanım alanı bununla da bitmiyor. Henüz uğruna savaşların yapılmadığı dönemlerde petrol, şehirleri ateşe vermek suretiyle bir silah olarak da kullanıldı.Petrolün ilk çıkarılma tekniği de oldukça ilginç: Paçavralar petrole bulanıyor ve sonra da sıkılarak biriktiriliyordu.