(1655-1716). En ünlü Osmanlı tarih*çilerinden olan Naima'nın asıl adı Mustafa' dır. Doğum yeri olan Halep'te öğrenim gör*dükten sonra 1680lerin başında İstanbul'a giderek saraya girdi. 1695'te Divan-ı Hüma*yun kalemine geçince yeteneklerini gösterme olanağı buldu. 170()'de Amcazade Hüseyin Paşa sadrazam olunca Naima'yı vakanüvisliğe (resmi tarih yazıcılığı) getirdi. Önceki tarihçi*lerden kendisine devredilen notları özenle inceleyip sözlü ve yazılı kaynaklara başvura*rak değerlendirdikten sonra, altı ciltten olu*şan ünlü yapıtını kaleme aldı. Naima Tarihi adıyla tanınan bu yapıt 1574-1655 arasındaki olayları kapsar. Daha sonra 1655-1703 arasını da yazmaya girişti, ama başka görevler veril*mesi, 171 Ede Gelibolu'ya sürülmesi, 1712'de döndükten sonra eski durumunu koruyama*ması ve 1714'te vakanüvislik görevinden alın*ması gibi nedenler yüzünden bunu gerçekleş*tiremedi. Naima 1715'te defter eminliği göre*viyle atandığı Mora'da Patras'da öldü.
Naima o güne kadarki Osmanlı tarihçilerin*de görülen her yılın önemli olaylarını krono*lojik olarak sıralama biçimindeki tarih yazımı anlayışına karşı çıkmış, yapıtında olayların nedenleri, sonuçları, birbirleriyle ilişkileri üzerinde durmuştur. Ayrıca olaylarda rol oynayan kişileri de eleştirmekten geri durma*mıştır. Yapıtının girişinde İbn Haldun'un tarih görüşünü benimsediğini açıklayarak, Osmanlı tarihini bu görüş doğrultusunda yo*rumlamış, İbn Haldun'un beşinci aşama ola*rak nitelediği çöküşün ancak akıllı, ileri gö*rüşlü, güçlü devlet adamlarının işbaşına gel*mesiyle geciktirilebileceğini savunmuştur


Mustafa Naimâ, kısaca Naimâ (1655, Halep - 1716, Mora), meşhur Türk tarihçisi ve vakanüvisidir.

Genç yaşta İstanbul'a gelerek 1682'de Sarayı Atik baltacılar ocağına girdi. Divan-ı Hümayun katibi oldu. Bu sırada tarih incelemeleri yaptı. 1700 tarihinde, Amcazade Hüseyin Paşa'nın kendisine verdiği, Şarihülmenarzade Ahmet Efendi'nin tarih müsvettelerine dayanarak, 1704 yılında vakanüvis olarak kitabını yazmaya başladı. Edirne vakasından sonra Damat Hasan Paşa ve Damat Ali Paşa'ya yakınlaştı. 1716 yılında, Mora'da defter eminliği yaptığı sırada vefat etti.

"Doğu ve Batının haberlerinin özeti hakkında Hüseyn'in Bahçesi" adlı eserini 1574'te başlatıp, 1651'e kadar getiren Naima, olayların iç yüzünü aydınlatan, genellikle sade fakat nükteli ve değerli ayrıntıları kapsayan bu eseriyle, tarih ve aynı zamanda devrin sosyal hayatını tasvir etmişti. Naima, Osmanlı tarihinin 1591’den 1659’a kadar cereyan eden kısmını içeren çok önemli bir eser bırakmıştır.