Çevrimdışı

Uyku ve Yaşlılık

Yaşlandıkça uyku düzeni değişmekle birlikte yaşamın her döneminde fizik ve ruh sağlığı için uyku gereklidir. Araştırmalara göre 65 yaşın üzerindeki insanların yarısından fazlası uyku sorunları yaşamaktadırlar. Bazılarında uykuya dalmada veya sürdürmedeki güçlük yakınma konusu olurken bazılarında ise gündüz performans veya duygu durumu değişikliği rahatsızlık verici olabilmektedir.

Kişiler yaşlandıkça gençken olduklarına göre uyku içinde daha fazla uyanıklık geçirmekte, daha az derin uyku uyumakta oldukları halde REM (hızlı göz hareketlerinin olduğu uyku evresi) uykusunda bir azalma gözlenmemektedir.

Yaşlı erişkinlerdeki uyku bozukluklarının nedeni kafeini fazla almak veya gece geç saatte egzersiz yapmak olabildiği gibi hastanede yatmak, stres veya bazı kronik (müzmin) hastalıklar da olabilir. Yine bu kronik hastalıklar nedeniyle fazlaca kullanılan ilaçlar da uykuyu bozabilmektedir. Depresyon bu yaş gurubunda sıktır, depresyon uyku yapısını bozmaktadır. Sevilen kişilerin kaybı da insomniye (uykusuzluk) ve gündüz aşırı uyku haline yol açmaktadır.

Yaşlılarda uykusuzluk oldukça yaygındır. Birincil nedenlerin yanı sıra eşlik eden tıbbi hastalıklarda uykusuzluk gelişimine neden olur. Kullanılan ilaçların da uykusuzluğa yol açıcı özellikleri bulunabilir. Yaşlı kadınlar arasında uykusuzluk daha yaygındır. Bu daha çok menopoza bağlıdır.

Yaşlılarda uykusuzluk daha çok gece sık uyanma şeklinde görülür. Prostat, menopoz, kalp hastalıkları, solunum hastalıkları, ağrılar ve daha başka hastalıklar uykusuzluğa yol açabilir.

Öte yandan, yaşlılarda depresyon sık ortaya çıkan bir hastalıktır ve depresyon da uykusuzluğa neden olabilir. Eş kaybı, emeklilik, sosyal izolasyon ve eşlik eden tıbbi hastalıklar yaşlılarda depresyonla ilişkili olabilir.

Demans ve Alzheimer hastalığında uykusuzluk olabilir. Geceleri huzursuzluk, ajitasyon, gezinme ve davranış bozuklukları görülebilir. Şiddetli durumlarda gece-gündüzü karıştırma ve buna bağlı uykusuzluklar görülebilir.

Parkinson hastalığında da uykusuzluk görülebilir. Gece sık uyanmalar, kabuslar, huzursuz bacak sendromu ve REM uykusu davranış bozukluğu bu hastalarda ortaya çıkabilir.

Horlama yaşlılarda oldukça sıktır. Yaşlanmayla birlikte üst solunum yolarında kas tonusü azalır, hava yolu daralır ve buna bağlı olarak horlama ve daha ileri durumlarda apne ortaya çıkar. Horlama yaşlılarda kalp ve damar hastalıklarına yatkınlığı artırıcı bir etken olabilir. Obezite, hipertansiyon ve beyin damar hastalığı riski uyku apne sendromu olan yaşlılarda daha yüksektir. Yaşlı bireylere iyi bir uykunun sırları olarak söyleyebileceklerimiz ise şunlardır:

- Aktif kalın, yaşama dahil olun. Hafif egzersizler ve gün ışığından faydalanmak uykuyu düzenleyebilir
- İçeceklerinizi düzenleyin, alkol ve kafein uykuyu bozabilmektedir
- Gündüz çok uyumayın, gündüz uykusu gece uykusunu bozmaktadır. Yarım saati geçmeyen 1-2 kez uyku faydalı olabilmektedir.
- Yakınmalarınız için doktorunuza başvurun. Uyku bozukluğunuza tanı konmasını ve düzenli bir ilaç tedavisi altına girmeyi sağlayın. Uyku sağlığı konusunda doktorunuzun size özel önerilerini alın.

Yaşlanmayla birlikte uykuda bazı niteliksel ve niceliksel değişiklikler olur. Yaşlı insanlarda uyku bozukluğu yaygındır. Yaşla birlikte uykuda ortaya çıkan değişikliklerin belki de en önemlisi normal biyolojik ritmin ilerlemesidir. Bu uyku-uyanıklık saatlerinde öne gelme demektir. Bir başka deyişle yaşlandıkça insanlar giderek daha erken yatmaya ve daha erken kalkmaya başlarlar. Yaşla birlikte insanların uyku süreleri de giderek kısalmaya başlar. Uykunun en derin ve dinlendirici dönemi olan yavaş dalga uykusu yaşla azalma gösterir.

Yaşlılarda uyku bozukluklarının tedavisi bir uzman tarafından yürütülmelidir. Uygun yöntem ve ilaç seçimi önemlidir. Bunun yanı sıra eşlik eden tıbbi hastalıkların tedavisi ve çözümü uyku bozukluklarında da etkili olabilir.

__________________

kar havası gibisin dışarda, içimde elmanın dişlenişi.