Marc Chagall

(7 Temmuz 1887 – 28 Mart 1985)

Yahudi kökenli Rus-Beyaz Rus-Fransız ressam.

Chagall, o dönemler Rusya İmparatorluğu'na dahil olan Beyaz Rusya'da dünyaya geldi. İzlenimcilik akımının ardından gelen modern sanat hareketinde yer aldı.

Marc Chagall, kopmaz bağlarla birbirine bağlanmış Yahudi bir ailenin dokuz çocuğunun en büyüğü olarak, Belarus'ta Vitebesk yakınlarındaki Liozno'da dünyaya geldi. Babası Khatskl (Zakhar) Shagal, ringa balığı ticareti yapıyordu. Annesi ise Feige-Ite idi. Chagall'ın çalışmalarındaki göndermelerden de anlaşıldığı üzere, ressam mutlu bir çocukluk dönemi geçirdi. O günlerde yaşadıkları Pokrovskaya Sokağı'ndaki ev "Marc Chagall Müzesi"'ne dönüştürüldü.

1906'da, ünlü bir yerel ressam olan Yehuda Pen'in yanında resme başladı. Kısa bir süre sonra, 1907'de ise St. Petersburg'a taşındı. Orada Sanat Destekleyicileri Topluluğu'na ait okula, Nikolai Roerich'in yanında çalışmak üzere girdi. Okul hayatı boyunca pek çok tarzda ressamı tanıma fırsatı buldu. 1908-1910 yılları arasında ise Zvantseva Resim ve Çizim Okulu'nda Leon Bakst ile birlikte çalıştı.

St. Petersburg'un Yahudi sakinlerinin şehirde özel izinle kalabildikleri bu dönemde ressam çok zor günler geçirdi. Bu sınırlamalara uymadığı için hapis bile yattı. Bütün bu güçlüklere rağmen, Chagall, St. Petersburg'da 1910 yılına kadar kaldı. Bu kalışı sırasında memleketini de düzenli olarak ziyaret ediyordu. 1909 yılında ise gelecekteki eşi Bella Rosenfeld ile tanıştı.

Ressam olarak belirli bir ün kazanan sanatçı, St. Petersburg'dan sanat çevresine daha yakın olmak için Paris'teki Montparnasse civarına yerleşmek üzere ayrıldı. Orada, Guillaume Apollinaire, Robert Delaunay ve Fernand Léger gibi avangart ressamlarla arkadaş oldu. 1914 yılında Vitebsk'e geri döndü ve bir sene sonra nişanlısı Bella ile evlendi. Çift Rusya'dayken Birinci Dünya Savaşı çıktı. 1916 yılında Chagall'ların Ida ismini verdikleri ilk kızları dünyaya geldi.

Chagall, 1917'deki Rus Devrimi'nde aktif rol aldı. Sovyet Kültür Bakanlığı, ressama Vitebsk bölgesinden sorumlu görevli ünvanını verdi. Chagall, Vitebsk Modern Sanatlar Müzesi ve Sanat Okulu'nu kurmasına rağmen, bir süre sonra Sovyet sisteminin politikalarına katlanamamaya başladı. O ve eşi, önce 1920 yılında Moskova'ya taşındılar. Üç sene sonra 1923'te ise Paris'e geri döndüler. Bu dönemde, Chagall'ın orijinali Rusça yazdığı anıları İbranice ve eşi Bella'nın çevirisiyle Fransızca yayınlandı. Aynı günlerde, İbranice makaleler, şiirler ve denemeler de yazdı. 1937 yılında ise Fransa vatandaşlığına geçti.

İkinci Dünya Savaşı sırasında, Nazilerin Fransa'yı işgal etmesi ve Yahudileri sürmesi sırasında, Chagall Paris'ten kaçarak Marsilya'ya gitti. Oradan ABD'li gazeteci Varian Fry'ın yardımıyla önce İspanya ve Portekiz'e geçti. 1941'de ise Chagall'lar Amerika Birleşik Devletleri'ne yerleşti. 2 Eylül 1944'te, Chagall'ın sevgili eşi, resimlerinin temel konusu ve hayat arkadaşı Bella Rosenfeld öldü. İki sene sonra, Avrupa' ya dönen Chagall, 1949'tan itibaren Fransa'nın güneyinde Provence'da çalışmaya başladı. Aynı yıl içinde, Kişilerin Birbiriyle Dostluğu ve Irkçılıkla Mücadele isimli sivil toplum örgütünün kuruluşunda yer aldı.

Bella'nın ölümüyle girdiği depresyondan Virginia Haggard'la tanışması ile kurtuldu. İkilinin David isimli bir oğulları oldu. Aynı günlerde, Chagall, tiyatro komisyonundan finansal destek aldı ve resimlerinde renklerin özgür ve hayat dolu kullanımını keşfetti. Bu dönemdeki çalışmaları, çoğunlukla sevgi ve hayatın neşesi üzerineydi. Ayrıca, seramik, heykel ve cam boyama üzerine çalışmaya başladı.

1950 yılında, grafikle ilgilenmeye başladı. Fernard Mourlot ile tanıştıktan sonra sık sık Mourlot Stüdyoları'nı ziyaret edip pek çok taş baskı üretti. Bu üretimde Charles Sorlier'in de yardımları oldu. Sorlier daha sonraları Chagall'ın en yakın arkadaşı ve yardımcısı olacaktı. Sorlier-Chagall dostluğu Chagall'ın vefatına kadar sürdü.

Ressam, 1952 yılında "Vava" olarak seslendiği Valentina Brodsky ile ikinci evliliğini yaptı. Yunanistan'a pek çok kez gitti ve 1957 yılında İsrail'i ziyaret etti. Kudüs'teki Hadassah Ein Kerem Hastanesi Sinagogu'nun camlarını boyadı ve 1966'da da yeni parlamento binasının duvar sanatı ile ilgilendi.

Altı Gün Savaşı sırasınca hastaneye çok sayıda saldırı oldu. Bu saldırılar, Chagall'ın çalışmasını tehlike altında bırakıyordu. Bu sebeple Chagall, Fransa'dan bir mektup yazarak: "Pencereler hakkında endişelenmiyorum. Endişelendiğim tek şey İsrail'in güvenliği. Lütfen İsrail'i rahat bırakın ve ben de daha güzel pencereler yapayım." dedi. Tüm pencerelerin zamanında kaldırılmış olması büyük bir şanstı. Böylece hiçbiri zarar görmedi. 1973 yılında ise İsrail Chagall'ın bu pencere çalışmalarının pullarını çıkarttı.

Chagall, Beyaz Rusya'nın halk yaşamından çok fazla esinlendi. Ayrıca, Yahudi temellerini yansıtan pek çok dinsel tema işledi. 1960 ve 1970'lerde, Chagall kamusal alanlarda, belediyeye ait mekanlarda ve dini binalarda yürütülen bir çok geniş ölçekli projeye katıldı.

Chagall'ın sanat çalışmalarını kategorize etmek çok zordur. Birinci Dünya Savaşı öncesinde Paris'te avantgart akımlara dahil oldu fakat çalışmaları, diğerleri ile karşılaştırınca dönemin kübizm ve fovizm gibi popüler sanat hareketlerine daha yakındı. Ayrıca, özellikle Amedeo Modigliani olmak üzere tüm Paris Okulu ile yakın ilişki içindeydi.

Çocukluğunun da etkisiyle, Chagall'ın çalışmaları tecrübelerine ait küçük detayların toplanması olarak yorumlanabilir. Örneğin, mutluluk ve iyimserliği çok canlı renkler kullanarak ifade etti. Chagall, sık sık eşiyle kendisinin de resimlerini de yaptı. Bu resimlerde çift, renkli bir dünyaya boyalı camlar arkasından bakan izleyiciler gibidir. Örneğin, bazıları, "La Crucifixion Blanche"'ı Stalin rejimi, Nazilerin yaptıkları katliam ve Yahudiler'in çektikleri acıları gören Chagall'ın dünyaya bakışının yansıması olarak kabul eder.

Sembolizm ve Chagall

İnek: Hayatın mükemmeliyeti: süt, et, deri, güç, boynuz.

Ağaç: Bir diğer hayat sembolü.

Horoz: verimlilik. Genellikle sevgililerle birlikte çizdi.

Göğüs (genelde çıplak): erotizm ve yaşamın verimliliği (Chagall kadınları seviyor ve onlara saygı duyuyordu).

Kemancı:Chagall'ın kasabası Vitebsk'te hayattaki önemli anlarda kemancı müzik yapardı. (doğum, evlilik, ölüm gibi)

Atlar: Özgürlük

Eyfel Kulesi: Gökyüzü, özgürlük.

Ringa Balığı (Genelde uçan balıkla birlikte çizdi): Babasının bir balık fabrikasında çalışması ile ilgili olabilir.

Sarkaçlı Saat: zaman ve mütevazi yaşam.

Vitebsk Evleri (Genelde Paris'te olduğu günlerde çizdi): Memleketine olan özlemi.

Sirkten Manzaralar: İnsanın içindeki yaratıcılık.

İsa'nın Çarmıha Gerilmesi:Yahudi bir ressam için beklenmedik bir konu. 1930'larda Almanya'da oluşan Yahudi düşmanlığına karşı verilen bir tepki.

Sergiler

Chagall'ın eserleri Palais Garnier, Chicago'daki Chase Tower, Metropolitan Operası, Metz Katedrali, Zürih'teki Fraumünster, Nice'teki Biblicam Message Müzesi gibi yerlerde sergilenmektedir. İngiltere'de Chagall'ın cam çalışmaları olan tek kilise Kent'te ufak bir köydedir. Chagall, Kudüs'teki Hadassah Hastanesi'ndeki 12 pencerenin camlarını boyadı. Bu pencerelerdeki her camda başka bir konu işlendi. Amerika Birleşik Devletleri'ndeki Pocantico Hills Kilisesi de sanatçının cam çalışmalarına sahiptir.

New York'taki Lincoln Center'da, Chagall'ın devasa duvar resimleri The Sources of Music ve 'The Triumph of Music, mekanda bulunan 1966'da açılmış, yeni Metropolitan Operasının lobisindedir. Yine New York'ta Birleşmiş Milletler Sanat Koleksiyonu'nda Chagall'ın vitray çalışmaları vardır. 1967'de Birleşmiş Milletler bu sanat çalışmasının pulunu bastı.

1973'te, Fransa'nın Nice kentinde Chagall Müzesi açıldı. Memleketi olan Vitebsk'te ise 1997 yılında (her ne kadar ressam öldüğünde henüz yıkılmamış olan Sovyet Bloğu onu "Persona non grata" (istenmeyen adam) ilan etmiş olsa da), ailesi ile çocukluğunu geçirdiği ev müzeye dönüştürüldü. Bu müze sadece ressamın çalışmalarının kopyalarını sergilemektedir.

2007 yılında açılan "Mucizelerin Chagall'ı" isimli sergide ressamın Kızıl Yahudi (1915), Şehrin Üstünden (1914-1918), Çemberler ve Keçiyle Kompozisyon (1920) ve Meleğin Düşüşü (1923) gibi pek çok önemli eseri sergilendi. Chagall Hrıstiyan ikonografisinden çok etkilenen bir Yahudi, eserleri savaşın ve zulümün acı gerçeğine dokunan bir hayalperest ve kendini herhangi bir akımın içine yerleştiremeyen avangart bir ressamdı. Bu sergideki çalışmaları da Chagall'ın bütün bu özelliklerini ön plana çıkardı.

Kübalı şarkı ve şarkı yazarı Silvio Ridríguez 1978 yılında yayınladığı en bilinen şarkısı Óleo de mujer con sombrero (Şapkalı Kadının Yağlı Boyası) ile Chagall'ı selamlar.

Yes'in solisti Jon Anderson, genç bir müzisyenken Fransa'nın Opio kasabasında Chagall ile tanıştı. Chagall'dan çok etkilenen Anderson, onun şerefine bazı parçalar kaydetti. 1997 yılında ise Pasqualina Azzarello, "A Celebration of Imagination: a Tribute to Marc Chagall" isimli duvar resmini Massachusetts'deki meydanlardan birine çizdi. Portland'da ise "Do Jump" isimli bir akrobatik/trapez tiyatro performansı Chagall'ın anısına sergilendi.

2005 yılında, müzisyen Tori Amos, Chagall'ın taş baskısı serilerinden etkilenerek Garlands'ı yazdı. 2006'da The Weepies grubu "Say I am You" isimli bir albüm çıkardı. Bu albümdeki şarkılardan birinin ismi "Painting by Chagall" idi. Şarkının nakaratı ise şöyleydi:

Chagall'ın resimlerindeki aşıklar gibi akıyoruz

Çevremiz gökyüzü ve mavi kasaba

Bu çiçekleri bir düğün giysisi için tutarak

Yerden çok yüksekte yaşıyoruz

2006 yılında yayınlanan, Dara Horn'un yazdığı "The World to Come", ailesine ait olduğuna inandığı için Yahudi Müzesi'nden Marc Chagall resmi çalan bir yazarı anlatır. Romanın geçmişe dönüş bölümlerinde, 1920'lere geri gidilir ve Chagall'ın, öksüzlere sanat öğretmesi anlatılır. Kitap Rusya'dan Vietnam'a ve oradan New Jersey'e geçen karakterlerin yaşamlarına ve trajedilerine bir bakış gibidir. Ayrıca, Chagall'ın hayatı konusunda da fikir sahibi olunmasında yardımcı olur. Roman gerçek bir olayı konu almaktadır. 7 Haziran 2001'de New York'taki Yahudi Müzesi'nden tahmini değeri 1 milyon dolar olan "Study for Over Vitebsk" isimli Chagall tablosu çalındı. 12 Temmuz 2001'de ise kendilerine Uluslararası Sanat ve Barış Komitesi adını vermiş bir grup Orta Doğu'da, İsrailliler ve Filistinliler arasında barışın sağlanması çağrısını yaptı. Resim, Şubat 2002'de Kansas'ta bir postanede bulundu.

7 Temmuz 2008'de ise Internet arama motoru Google, ressamın 121. doğum günü şerefine logosunu onun bir sanat çalışması ile değiştirdi. Pek çok Chagall resminde bulunan gökyüzünde uçan ya da bir çatının kenarında oturan kemancı figürü ünlü müzikal Damdaki Kemancı'nın ismine ilham kaynağı oldu.

Chagall, 28 Mart 1985'te, 97 yaşında iken Fransa'da, Saint-Paul de Vence'de öldü ve oradaki bir mezarlıkta gömüldü.

Ressamdan Alıntılar

Bütün renkler komşularının arkadaşı ve zıtlarının sevgilisidir.

Mükemmel sanat, doğanın bittiği yerde başlar.

Beni sadece sevgi ilgilendirir ve sadece sevdiğim şeylerle ilişki halindeyim.

Adım Marc, iç dünyada çok duygusalım ve cüzdanım boş. Fakat herkes benim yetenekli olduğumu söylüyor.

Eğer Yahudi olmasayadım... ressam olamazdım ya da çok farklı bir ressam olurdum.

Yaşamımızda, tıpkı bir ressamın paletinde olduğu gibi tek bir renk vardır ve bu renk yaşamın ve sanatın anlamıdır. Sevginin rengini kastediyorum.