Çevrimdışı

Ebced hesabında da yöntem
Alfabenin her harfine bir sayı değeri vermek; ve bir kelimeyi oluşturan harflerin toplam sayı değerini, anlatılmak istenen bir olayın tarihine denk düşürmektir. Böylece, ebced hesabıyla belirli bir tarihi anlatan kelimelere veya satırlara baktığımızda karşımızda herhangi bir rakam göremeyiz; kâğıdı, kalemi de ele alıp o kelime veya satırın her harfinin sayı değerini birbiriyle toplaya toplaya sonucu bulmamız gerekir.

Ebced hesabında harflerin sayısal değerleri Arap alfabesinde sıraya göre değil, İbranice ve Süryanice'deki sıralamaya göredir.

Bu ince yöntem, çeşme, cami, medrese, han, hamam, kale, mezar... kitabelerinde; birçok tarihî olayın, kitap telif ve istinsahlarının, şahısların doğum ve vefatlarının tesbitinde o kadar çok kullanılmıştır ki, ebced hesabını bilmeden onları anlamak ve onlardan faydalanmak imkânsız hale gelmiştir.

Örnekler

Nice kendi gibi iri sıçanı
Bir ısırmakla iki böldü kedi
Kuyruğu dikti dedim tarihin
Farenin hasretinden öldü kedi


kıtasının dördüncü mısraı kedinin ölüm tarihini vermektedir. Burada hesap şöyle yapılmıştır:

فاره نك farenin: 80 + 1 + 200 + 5 + 50 + 20 = 356
حسرتندن hasretinden: 8 + 60 + 200 + 400 + 50 + 4 + 50 = 772
اولدى öldü: 1 + 6 + 30 + 4 + 10 = 51
كدى kedi: 20 + 4 + 10 = 34


Bu sayıların toplamı 1213 yapar. Kuyruğu dikti cümlesi bu sayıya 1 ekleneceğini ima eder (dikilmiş bir kuyruk elif harfine benzer): 1214. Bu da hicri takvimle kedinin öldüğü yıldır.

Ebced hesabıyla geleceğe dair hesap yapma:

Futurism anlamında Kur'an da ki ve tevrattaki ayetlerden istikbalde olacak hadiselere dair anlam çıkarmaktır.

Nerelerde kullanılmıştır?

Örnek olarak Mimar Sinan, eserlerinde, boyutların modüler düzeninde çok sık kullanılmıştır. Temeli İslâmi kavramlardan oluşan bu hususa birkaç misal verelim: Süleymaniye’de zeminden kubbe üzengi seviyesi 45, kubbe alemi 66 arşın yüksekliktedir. Ebced'e göre "Âdem' 45, "Allah" lafzı da 66 etmektedir. Yine Selimiye'de de kubbeyi taşıyan 8 ayağın merkezlerinden geçen dairenin çapı 45 arşındır. Kubbe kenarı zeminden 45, minare alemi buradan itibaren 66 arşındır. Süleymaniye ve Selimiye'nin görünen silüetleri 92 arşındır ki, bu da "Muhammed" kelimesinin karşılığıdır.

Ebced Hesabı ve Kabalizm

ikiside biribine benzer.Aramicede ki alfabetik dizilim kabalizmde ve ebcedde aynıdır.

Ebced Hesabı İle Tarih Düşürmek

Ecdadımız, olayların tarihlerini çeşitli usûllerle kaydetmişlerdir. En yaygın şekil; sade, açık ve sanatsız olarak tarihi bilmektir. Öğretici veya halka hitap edici eserlerde genellikle bu yol kullanılmıştır. Nitekim tarih kitapları hadiseleri kronolojik sırayla anlatır, gün, ay ve yılı açıkça yazarlardı: “Niğbolu Zaferi 21 Z ilhicce 798’de vukû buldu.” “Çelebi Sultan Muhammed, 824 senesi cemâdelûlâsı evâilinde (başlarında) Edirne’de irtihal-i dâr-ı beka eyledi.”… gibi.

Bunun yanı sıra, bilhassa edebî eserlerde, tercüme-i hal kaynaklarında ve kitabelerde, daha başka sanatkârâne, saklı ve örtülü ifadelerle tarih kaydetme usûllerinin bulunup geliştirildiğini ve çok kullanıldığını görüyoruz.

Bu değişik ve sanatlı usûllerden biri de ebced hesabıyla tarih düşürmektir. Ebced kelimesinin izahına pek çok söz söylenmiştir. Biz bu teferruata girmeyeceğiz. Kısaca söylemek gerekirse ebced; alfabe mânâsına kullanılmış ve meselâ mektebe yeni başlayan ve henüz alfabeyi öğrenme durumunda olan çocuk için tıfl-ı ebced-hân denmiştir.


Ebced hesabında da esas; alfabenin her harfine bir rakam değeri vermek; ve bir kelimeyi teşkil eden harflerin toplam rakam değerini, anlatılmak istenen bir hadisenin tarihine denk düşürmektir. Böylece, ebced hesabıyla belirli bir tarihi anlatan kelimelere veya satırlara baktığımızda karşımızda herhangi bir rakam göremeyiz; kâğıdı, kalemi de ele alıp o kelime veya satırın her harfinin rakam değerini birbiriyle toplaya toplaya sonucu bulmamız gerekir.

Bu ince usûl, çeşme, cami, medrese, han, hamam, kale, mezar… kitabelerinde; birçok tarihî olayların, kitap telif ve istinsahlarının, şahısların doğum ve vefatlarının tesbitinde o kadar çok kullanılmıştır ki, ebced hesabını bilmeden onları anlamak ve onlardan faydalanmak imkânsız hale gelmiştir. Biz bu hususu düşünerek, Osmanlı harflerini bilen meraklı okuyucularımıza ebced konusunda bazı bilgeler vermeyi, çeşitlerini ve inceliklerini kısaca da olsa belirtmeyi uygun ve faydalı bulunmus

 

Çevrimdışı

Hz Ali'nin ilk defa ebced hesabını kullandıgı var sayılır. Torunu Caferi sadık bu yontemı gelıstırmıs. Ve ebced-cifr olarak ta bılınır. Katip çelebi der ki; “Cefr ilmi, Emevî ve Abbasî halifeleri devrinde baskı gören Ali taraftarlarının baskıdan kurtulmak için ortaya attıkları ve yaydıkları bir inanıştır. Daha sonra bu iş, gelecekten haber veren ve kehanette bulunan bir yöntem hâline gelmiştir.” Saıdı Nursının Kuran'daki ayetleri yorumlarken 33 ayette cıfr hesabını kullandıgı bılınmektedır. Ayrıca benım aklımda kalan Kuranda gecen "beldetu tayyıbetu" ibaresının ebced hesabına gore 1453 olması da ılgınc bır olaydır.