Çevrimiçi

Gilbert Ryle (1900-1976), çağdaş İngiliz filozofudur. Dil felsefesi geleneği içinde yer almakla birlikte, Aristoteles'ten etkilenip, Edmund Husserl ve Meinong'la da ilgilenen Ryle'ın en önemli iki kitabı Zihin Kavramı ve İkilemler'dir.

Felsefenin en önemli görevinin, yanlış kurgu ve saçma kuramların, bu kuramlarda geçen dilsel deyimlerin sonucu olduğunu göstermekten oluştuğunu dile getiren Ryle, bir ifadenin sentaktik formu ile bu ifadelerin betimlediği olgu formlarını birbirinden ayırmış ve gündelik dilde geçen deyimlerden büyük bir çoğunluğunun sistematik olarak yanıltıcı olduğunu savunmuştur. Ryle filozofun, gündelik konuşmanın yanıltıcı ifadelerinden sakınmak için, tümceleri, felsefenin konu aldığı olgu formlarını açıkça gözler önüne serecek şekilde yeni baştan ifade etmeyi öğrenmesi gerektiğini söylemiş ve felsefi analizin bu tür yeni baştan tanımlamalarla başladığını iddia etmiştir.

 

Çevrimdışı

Ek kaynak:


Gilbert Ryle'nin Hayatı ve Eserleri

Gilbert Ryle, 18 Ağustos 1900 tarihinde İngiltere’nin Sus*** eyaletinin Brighton kentinde doğdu. Babası felsefe ve astronomiyle ilgilenen biriydi ve çocuklarını kütüphanelere götürüyordu. Ryle 1919’da Brighton College’dan mezun olduktan sonra, Oxford Üniversitesi’nde Queen College’da klasikleri okudu. Daha sonrayı burayı bırakıp felsefe opkumaya başladı ve okulu yüksek onur derecesiyle bitirdi. İkinci Dünya Savaşı’na kadar Christ Church’te öğretmen olarak kaldı. Savaştan sonra Oxford felsefe de profesör olarak görev yapmaya başladı ve Aristotelian Society’nin başkanlığını ve Mind dergisinin editörlüğünü yaptı.

1945’ten 1968’e kadar Oxford Üniversitesi’ndeki metafizik kürsüsünü yönetti. Bir sözcüğün anlamını, bu sözcüğün anlamlı bir tümce içinde kullanılmasına olanak sağlayan kurallar aracılığıyla tanımladığı bir dil felsefesi anlayışı geliştirdi. Ryle’ın üzerinde durduğu başlıca kavram “kategori yanlışı” oldu.

Ryle 1946’da yayımlanan Philosophical Arguments adlı yapıtında bir kategori yanlışının, bir terim ya da kavramın kendisine uygun düşmeyen bir kategori içinde konumlandırılmasından doğduğunu belirtti. Ryle, bu yanlışlıkların önüne geçmenin, ancak bu kategorilerin doğasının belirlenmesiyle olanaklı olacağını düşündü. Bunu gerçekleştirmek için önerdiği yöntem, kavramsal çözümleme yoluyla kavramlar arasındaki kategori farklılıklarının ortaya çıkarmaktı. Kavramsal çözümlemenin ise, tek başına kavramların incelenmesi değil, onların içinde yer aldıkları tümceler ile aralarındaki bağlantıların soruşturulması olduğunu vurguladı. Ryle, dilin gündelik kullanım tarzları üzerinde de önemle durmuş ve The Concept of Mind adlı yapıtında klasik zihin ve beden problemine gündelik dilden hareketle çözüm aramayı denedi.

6 Ekim 1976 tarihinde North Yorkshire’ın Whitby kasabasında öldü.

Kitaplar

• 1949, The Concept of Mind, London: Hutchinson. (Zihin Kavramı)
• 1954, Dilemmas, Cambridge: Cambridge University Press. (İkilemler)
• 1966, Plato's Progress, Cambridge: Cambridge University Press. (Platon'un Gelişimi)
• 1971a, Collected Papers, vol. 1, London: Hutchinson. (Toplu Eserler 1)
• 1971b, Collected Papers, volume 2, London: Hutchinson. (Toplu Eserler 2)
• 1979, On Thinking, ed. K. Kolenda, Oxford: Blackwell. (Düşünme Üzerine)
• 1993, Aspects of Mind, ed. R. Meyer, Oxford: Blackwell. (Zihnin Görünümleri)

Makaleler

• 1929, “Negation”, Proceedings of the Aristotelian Society, suppl. vol. IX, reprinted in Collected Papers, vol. 2, 1-11.
• 1930, “Are There Propositions”, Proceedings of the Aristotelian Society, XXX, reprinted in Collected Papers, vol. 2, 12-38.
• 1932, “Systematically Misleading Expressions”, Proceedings of the Aristotelian Society, vol. XXXII, reprinted in Collected Papers, vol. 2, 39-62.
• 1933a, “Imaginary Objects”, Proceedings of the Aristotelian Society, suppl. vol. XII, reprinted in Collected Papers, vol. 2, 63-81.
• 1933b, “About”, Analysis, reprinted in Collected Papers, vol. 2, 82-84.
• 1936, “Unverifiability-By-Me”, Analysis, IV, reprinted in Collected Papers, vol. 2, 121-130.
• 1945, “Philosophical Arguments”, Inaugural Lecture as Waynflete Professor of Metaphysical Philosophy, reprinted in Collected Papers, vol. 2, 194-211.
• 1946a, “Knowing How and Knowing That”, Proceedings of the Aristotelian Society, XLVI. reprinted in Collected Papers, vol. 2, 212-225.
• 1946b, “Why are the Calculuses of Logic and Arithmetic Applicable to Reality?” Proceedings of the Aristotelian Society, suppl. XX, reprinted in Collected Papers, vol. 2, 226-233.
• 1949, “Discussion of Rudolf Carnap: ‘Meaning and Necessity’”, Philosophy, vol. XXIV, reprinted in Collected Papers, vol. 1, 225-235.
• 1950, “‘If’, ‘So’, and ‘Because’”, in Philosophical Analysis, ed. M. Black, Ithaca: Cornell University Press, reprinted in Collected Papers, vol. 2, 234-249.
• 1951a, “The Verification Principle”, Revue Internationale de Philosophie, V, English translation in Collected Papers, vol. 2, 287-293.
• 1951b, “Thinking and Language”, Proceedings of the Aristotelian Society, suppl. XXV, reprinted in Collected Papers, vol. 2, 258-271.
• 1953, “Ordinary Language”, Philosophical Review, LXII, reprinted in Collected Papers, vol. 2, 301-318.
• 1957, “Theory of Meaning”, in British Philosophy in Mid-Century, ed. C.A. Mace, London: George Allen & Unwin, reprinted in Collected Papers, vol. 2, 350-372.
• 1962a, “Abstractions”, Dialogue: Canadian Philosophical Review, 1, reprinted in Collected Papers, vol. 2, 435-445.
• 1962b, “Phenomenology versus ‘The Concept of Mind’”, La Philosophie Analytique, Cahiers de Royaumont Philosophie, IV, English translation in Collected Papers, vol. 1, 179-196.
• 1968, “The Thinking of Thoughts: What is ‘Le Penseur’ Doing?”, University Lectures, The University of Saskatchewan, reprinted in Collected Papers, vol. 2, 480-496.
• 1970, “Autobiographical”, eds. Wood and Pitcher, in Ryle, 1-15.
• 1979a, “Adverbial Verbs and Verbs of Thinking”, in On Thinking, 17-32.
• 1979b, “Thinking and Saying”, in On Thinking, 79-93.
• 1979c, “Negative ‘Actions’”, in On Thinking, 105-119.
• 1993a, “Privacy”, in Aspects of Mind, 184-214.
• 1993b, “Avowals and Communication”, in Aspects of Mind, 215-218.

Türkçede Ryle

• Ryle, Gilbert, 2011, Zihin Kavramı, çev. Sara Çelik, İstanbul: Doruk Yayınları.
• Ryle, Gilbert, 1995, Zihin Felsefesi, çev. Sara Çelik, İstanbul: Afa Yayıncılık.
• Çelik, Sara, 1993, Gilbert Ryle’ın Zihin Kavramı, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi.

Hazırlayan: Sosyolog Ömer YILDIRIM
Kaynak: Ömer YILDIRIM'ın Kişisel Ders Notları. Atatürk Üniversitesi Sosyoloji Bölümü 1. Sınıf "Felsefeye Giriş" ve 2., 3., 4. Sınıf "Felsefe Tarihi" Dersleri Ders Notları (Ömer YILDIRIM); Açık Öğretim Felsefe Ders Kitabı