Çevrimdışı

Son zamanlarda, “embed” kod paylaşarak internet sitesinde video yayınlayanların sitelerine erişimin engellendiğine ve bu başvurularda hak sahibi olduğunu iddia eden MÜYAP’ın adının sıklıkla anıldığına tanık olmaktayız. Peki bu “embed” kodu ne işe yarar, bu şekilde video paylaşımı hukuka aykırı mıdır? “Embed” kelimesinin Türkçe’deki tam karşılığı “gömülü”dür. Video paylaşımlarının yapıldığı internet sitelerinde videolar oynatılırken aynı zamanda bu videolarla ilgili bir kod yayınlanır ve başka bir internet sitesinde bu videoyu yayınlamak isteyen kişi, bu gömülü kod sayesinde aynı videoyu sitesinde yayınlar. Böylece kullanıcı, videonun ve kodun yayınlandığı kaynak siteye yönlendirilmeden ilgili videoyu izler. Örneğin Youtube’da yayınlanan ve gömülü (embed) kodu paylaşıma açılmış olan bir video, embed kodu kullanılması ile bir başka sitede yayınlanabilir ve kullanıcı youtube’a yönlenmeden direk olarak bu sitenin içinden videoyu izleyebilir.
İnternet sitesinde embed kodu paylaşılarak yayınlanan bir video, hukuka aykırı içerik barındırırsa dava kime açılmalıdır? Video, hukuka aykırı içerik barındırsa dahi bu videoyu kod paylaşarak yayınlayan kullanıcı ya da bu videonun paylaşıldığı site sahibi söz konusu içerikten sorumlu tutulamaz. Şöyle ki, 5651 sayılı kanun hukuka aykırı içerikten dolayı içerik sağlayıcıyı sorumlu tutmuştur ve ne site sahibi ne de embed kodu ile videoyu yükleyen kullanıcı burada içerik sağlayıcı değildir. Çünkü söz konusu video, bir başka sitede bir başka kullanıcı tarafından yüklenmiştir ve içeriği kendi sunucusunda barındırmayan diğer sitenin, söz konusu içerikten sorumlu olması kendisinden hukuken beklenemez. Bu durumda hakkı ihlal edilen tarafça öne sürülecek içerik çıkarma talebinde muhatap, hukuka aykırılık teşkil eden videonun yüklendiği ve embed kodu verilerek paylaşıma açıldığı kaynak site olmalıdır. Başka bir deyişle, dava açılmadan evvel -bildir kaldır- uygulamasına gidilmeli ve site yönetiminden ilgili videonun kaldırılması istenmelidir.
Peki embed kodu verilerek paylaşıma açılan video, hak sahibi olan eser sahibinin veya bağlantılı hak sahibinin kendisi tarafından yüklenmişse durum ne olacaktır? Çoğu zaman embed kodu açık olarak (yani videonun başka sitelerde gösterimine izin vererek) videoyu Youtube, Vimeo gibi sitelerde paylaşıma açan, eser sahibinin kendisi veya bağlantılı hak sahibi kurum olmaktadır. Artık embed kodunun açık tutulması ile video herkesçe paylaşıma açılmıştır, yani kanunun deyimiyle umuma açılmıştır ve eser sahibinin bu noktada rızası mevcut kabul edilir.
Bundan sonra videonun bir başkası tarafından aynı kodla sitesinde yayınlanması üzerine hak ihlalinin oluştuğu iddia edilebilir mi? Hayır. Ayrıca eser sahibi dilerse embed kodu ile paylaşıma kapatılması seçeneğini kullanarak çoğaltma hakkını da kısıtlayabilir.
Belki bir an için akla, Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nun 52. Maddesindeki, mali hakların devrinin ancak yazılı bir belgeyle mümkün olabileceği gelebilir. Kanımca, internet ortamında herşeyin yazılı şekil şartına bağlı tutulması olanaklı olmadığı gibi, hak sahibinin hem embed kodunu kullanarak paylaşıma olanak vermesi hem de bu tür video içeriklerine sitesinde yer verene hukuka aykırı kullanım iddia etmesi hakkın kötüye kullanılması olacaktır.
Son günlerde pek çok internet sitesi bu durumdan dolayı haklarında MÜYAP tarafından açılan davalar sebebiyle erişime engellenmektedir. Kurum bu durumda Youtube, Dailymotion, Vimeo gibi sitelerde yayınlansa dahi bir başka sitede kod paylaşarak videonun yayınlanmasının müzik yayını yapmaktan farksız olduğunu ve lisans satın alınması gerektiğini iddia etmekte ve hatta sitenizde yayınlanmasa bile sadece kodun verilmesi ile daha fazla kullanıcının siteyi ziyaret etmesi sağlanarak trafik arttırdığını ve bunun da haksız kazanca yol açtığını iddia ederek siteler hakkında yasal süreç başlatmaktadır.
Yakın zamanda ‘forum.shiftdelete.net’ sitesinin aynı nedenle erişime engellenmesi de buna bir örnektir. Bu site müzik yayını yapan bir platform olmadığı gibi, kanunda yer alan ‘hak sahibinin eseri umuma iletme yetkisini aşan’ bir durumu da söz konusu değildir çünkü dava konusu video embed kodu verilerek MÜYAP tarafından youtube’da paylaşılmıştır, yani eser sahibinin rızası mevcuttur. Üstelik kanun bu durumda önce hak ihlali yapana uyarıda bulunulmasını, cevap verilmez veya söz konusu içerik çıkarılmaz ise erişime engelleme kararı verileceğini düzenlemişken, bahsi geçen siteye yapılan uyarı sonrasında, ilgili site bundan sorumlu olmadığı halde videoyu yayından çıkarmış ve iddia edilen ihlal devam etmediği halde haklarında dava açılarak erişime engellenmiştir.
Örnek olayda olduğu gibi, kurumun daha önce bir başkası tarafından veya eser sahibinin kendisi tarafından umuma açılmış yani internette paylaşım kodu verilerek herkesçe paylaşılmasını onaylamış olduğu bir videonun, bir başka sitede bu kodun kullanılarak yayınlanması gerekçesiyle siteler hakkında erişime engelleme kararı aldırması hukuka aykırılık teşkil eder. Neticede youtube zaten telif hakkı ihlalleri hakkında oldukça hassas bir sitedir ve bu gibi sitelere öncelikli yapılacak başvuru ile videonun kaynağından kaldırılması ile otomatik olarak diğer sitelerden de kaldırılması sağlanabilecekken kurumun diğer sitelerle ilgili yasal süreç başlatması ve sitelerin kapatılmaması için lisans satın alınması gerekliliği hakkındaki teklif ve bildirimleri, bunun hukuk savaşı değil ticari bir savaş olduğunu göstermektedir. Üstelik Youtube, Dailymotion gibi sitelerle bu tip kurumların yaptığı anlaşmalar sonucunda, videoların telif hakkı ihlali hakkında gösterilecek hassasiyetin yanında, aynı zamanda kurum için de tek tek embed kod verilerek paylaşılan siteler hakkında dava açmaktansa, tek bir sitenin muhatap alınması büyük kolaylık teşkil eder.
Yabancı mahkeme kararlarında da müzik yada film birliklerinin telif hakkı ihlali konusundaki davaların Youtube, Google gibi büyük sitelere açıldığını ve açılan davalarda embed kodu kullanarak videonun başkaları ile paylaşılması sonucunda oluştuğu iddia edilen zararın ve ihlalin berteraf edilmesi için içeriğin kaynak siteden kaldırılması hakkında karar verildiğine tanık olmaktayız. Örneğin Almanya’da Alman müzik birliği GEMA tarafından Youtube’a açılan davada embed ediliyor diye ilgili videoların kaldırılması istendi ve verilen kararda içeriğin Youtube’dan kaldırılmasına aksi halde para cezası ödeneceğine karar verildi. Neticede Youtube söz konusu videoları kaldırdı. Ancak söz konusu kararda ilgili videolar GEMA’nın kendisi tarafından yüklenmiş videolar değildi, üstelik GEMA tek tek embed edilerek videoların paylaşıldığı Facebook profillerine, bloglara ya da forum sitelerine dava açmış değildi. Dava doğrudan ihlale sebebiyet veren kaynak siteye açılmıştır ki doğrusu da budur.
Ayrıca ilgili mahkemeler tarafından siteler hakkında toplu şekilde verilen erişime engelleme kararlarının da gerekçeleri genellikle gösterilmediği gibi, asıl hukuka aykırılığın verilen erişime engelleme kararlarının kendisinde olduğu gözardı edilmektedir.

__________________
Kahpeliğin bahanesi, İhanetin telafisi olmaz.