Çevrimdışı

1.Aralarındaki Anlam ilişkilerine Göre Cümleler
1.Eş ya da Yakın Anlamlı Cümleler: İnsanların iletmek istediği düşünceler aynı ya da olsa cümleleri farklı olabilir. Bu kişilerin bilgi birikimi, söz dağarcıkları ve üsluplarındaki farklılıktan kaynaklanabilir.
Hiçbir suçlu kendi yargıçlığından kurtulamaz. / Suçlular yaşamları boyunca kendilerini yargılarlar.
2.Anlamca Birbiriyle Çelişen Cümleler: Düşünce ve davranışların birbirini tutmaması, birbirlerine ters düşmesi, tutarsız olmak, çelişmek demektir.
Çocuklar ve yetişkinler aynı kitaplardan hoşlanmazlar. / İyi bir çocuk kitabı, mutlaka yetişkinlere de seslenir.
3.Neden(sebep) - Sonuç İlişkisi: Neden, bir olayı ve durumu gerektiren, doğrudan başka olay veya durum; sonuç ise olayın doğurduğu başka bir durum demektir. Neden – sonuç cümleleri genellikle “için, -den, -den dolayı, den ötürü, -diye, ile” unsurları ile birbirlerine bağlanır. Yükleme sorulan “niçin” sorusu nedeni verir.
Yağmur çok yağdı, barajlardaki su seviyesi yükseldi.
Neden(yağdığı için) Sonuç
4.Eylemin Yapılış Amacını Bildiren Cümleler: (Amaç-sonuç) Amaç ulaşılmak istenen sonuç demektir. Amaç cümleleri “-mak için, -mak üzere, diye, amacıyla, maksadıyla” unsurları ile belirtilebilir. “Ne amaçla” sorusu yükleme sorularak amaç bulunur.
İki haftalık harçlığını bu kitaplığını almak için biriktirmiş. (amaç)
5.Şart Bildiren Cümleler: Bir eylemin gerçekleşmesini başka bir durumun gerçekleşmesini bağlayan cümlelerdir. Koşul anlamı veren “-sa, ınca, -dıkça, üzere, ancak, yalnız, şartıyla” unsurları kullanılabilir.
Klasikleri okursan düş dünyan zenginleşir.
6.Açıklama Cümlesi: Bir metinde bütün cümleler aynı derecede açık olmayabilir. Yazar neyi anlatmak istediğini belirtmek için açıklama yapar.
Günü gününe pek uymaz bu kentin. Bir bakarsınız, yaz ortasında buz kesmişsiniz; bir bakarsınız, kasım ortasında ceket fazla gelmiş.
2. İlettikleri Anlam Özelliklerine Göre Cümleler
a) Öneri Cümlesi: Bir sorunu çözmek için öne sürülen görüşe öneri (teklif) denir.
Bu kitabı okumanızın doğru olacağını düşünüyorum.
b) Öğüt Cümlesi: Bir kimseye, onun kötü bir durumla karşılaşmaması için yapması veya yapmaması gereken şeyleri söylemeye öğüt(nasihat) denir. Genellikle emir kipi kullanılır.
Ayağını yorganına göre uzat.
c) Ön yargı Cümlesi: Önceden edinilmiş olumlu ya da olumsuz yargılardır.
Bu kitabı kimse beğenmeyecek.
d) Tasarı Cümlesi: Olması veya yapılması istenen bir şeyin zihinde aldığı biçime denir.
Bu tür programları ileride de düzenlemek istiyorum.
e) Varsayım Cümlesi: Varsayım anlamı “varsayalım ki, tut ki, ola ki, diyelim ki” sözcükleri ile yapılır.
Diyelim ki bu olay gerçek değildir.
f) Olasılık(ihtimal) Cümlesi: Bir şeyin olabilme durumunu, olabilirliğini anlatan cümlelerdir. Olasılık anlamı yeterlik birleşik fiili(e bilmek), öğrenilen geçmiş zaman, şimdiki zaman ya da gelecek zaman çekimlerine –dir eki getirilerek yapılır.
Sağlık sorunları ile karşılaşabilir.
g) Yakınma Cümlesi: Sızlanarak anlatma, şikâyet etme demektir. / Söylesem de beni dinlemez ki!
h) Eleştiri Cümlesi: Bir sanatçının ya da sanat ürününün olumlu ve ya olumsuz taraflarını ortaya koyan cümlelerdir.
Anlatımı sıradan, daha ilk öyküde cümleler birbiri üzerine yığılıyor.
h) Sezgi Cümlesi: Açık bir kanıt olmaksızın olmuş ya da olacak bir şeyi anlayıp kestirme yeteneğine sezgi denir. Tahminde daha çok akıl yürütme söz konusu iken, sezgide içe doğuş söz konusudur.
Bu çocuğun ülkesi ve milleti için faydalı işler yapacağını anlamıştım.

3. Anlatım Niteliklerine Göre Cümleler
a) Tanım Cümlesi: “Bu nedir?” sorusuna cevap verir. (Bu kimdir?)
b) Karşılaştırma Cümlesi: Kıyaslama, benzerlik ya da karşıtlıklarını ortaya koymak.
Öykülerini de okudum; ama şiirleri ve oyunları kadar beğenmedim.

c) Öznel – Nesnel Anlatımlı Cümleler: Anlatıcının duygu, düşünce ve sezgilerine dayanan anlatım öznel; kanıtlanabilirlik değer taşıyan, kişisel duygu ve düşünce taşımayan anlatım nesneldir.

Ahmet Hamdi Tanpınar’ın en güzel eseri “Beş Şehir”dir.

Ahmet Hamdi Tanpınar “Beş Şehir”adlı eserinde Ankara, İstanbul, Bursa ve Konya ile ilgili izlenimlerini anlatmıştır.
c) Doğrudan – Dolaylı Anlatım: Başkasına ait bir söz hiç değiştirilmeden söylenirse Doğrudan Anlatım olur. Başkasına ait bir sözü kişinin kendi söyleyişine uydurarak ve değiştirerek anlatması da Dolaylı Anlatım‘dır.
O, bana: “Büyük bir edebiyatçı olacaksın.” demişti. Doğrudan anlatım

/ O, benim büyük bir edebiyatçı olacağımı söylemişti. (Dolaylı Anlatım)

Üslup: Bir sanatçının görüş, duyuş ve anlatış özelliklerine denir. Üslup sanatçıları birbirinden farklı kılar.
İçerik: Bir eserde verilmek istenen düşünce, duygu ve simgelerin bütünüdür. Bir eserin konusu hakkında bilgi veren, o eserin neleri anlattığını belirten yargılar içerikle ilgilidir.
Bu eserde ne anlatılmış? İçerikle ilgili bir sorudur. / Bu eser nasıl anlatılmış? Üslupla ilgili bir sorudur.