Başlangıcından bu yana toplumların bir parçası oldu kölelik. Ama köleliğin, tarihsel süreci hakkında gerçekte ne kadar bilgimiz var? 21. yy. dahi devam eden bu insanlık dışı uygulama nerden geldi, neden ve nasıl hala devam ediyor?İşte köleliğin tarihiyle ilgili 9 önemli gerçek!

Kölelik resmen, 1654'te Virginia'da kuruldu. Tarihin bilinen ilk resmi kölesi Anthony Johnson’dur. Yine bir siyah olan John Casor’a olan borcu nedeniyle, Carsor’un resmi kölesi olarak hakkında mahkeme kararı çıkmıştır. Johnson, yıllar önce, John’a olan borcunu geri ödemek için, anlaşmalı hizmetçi olarak Virginia’ya getirilmişti. Sadece yiyecek karşılığında düzenlenen bir kontratla yıllarca bu kişiyehizmet etti. Johnson’un karısının elindeki değerli şeyleri satmasıyla borcunu ödeyen Johnson, kontratını aldı veözgürlüğüne kavuştu. İlk resmi durum tanınan köle olarak tarihe geçen Johnson daha sonra çok zengin oldu ve Afrika’dan kendi kölelerini getirtti.

On sekizinci yüzyılın ikinci yarısında kölelik, çiftçilerin,emek gerektiren işlerle daha az uğraşmaya başlamasıylaBirleşik Devletler'de doğal olarak kaybolmaya başlıyordu.Birçok köle sahibi, kölelerini özgür bıraktı ve köleliğin,tamamen ortadan kaybolacağı düşünülmeye başlandı. Birşeyler değişiyordu. 1793’te Eli Whitney, çiğ pamuk içinpamuk ayıklayıcıyı işlemi kolaylaştıran bir alet icat etti. Bu,tek bir adamın, önceden bir günde elli kez elleriyleyapabildiği için saniyeler içinde yapan bir aletti. Bu,pamukla beraber birçok farklı ekinin çok kısa süredetoplanmasını ve işlenmesini sağladı ve kölelik günümüzmodern köleliğinin şeklini almaya başladı.

‘Köle’ sözcüğünün yabancı dillerdeki karşılığı ‘slave’dır. Bu sözcük Slav ırkından gelen insan demektir kök itibariyle.Yunanca ‘sklabos’ kelimesinden gelen ‘slave’ yani ‘köle’,Vikinglerin Slavları yakalayıp köle olarak Romalılarasatmaları nedeniyle kullanılmıştır. Kelimenin tüm dillerdeyaklaşık 580 benzer karşılığı vardır. Türkçede ‘hizmetçi’denilen ‘servant’ ya da yine Türkçede ‘servis’elemanı kelimelerinin hepsi Slav sözcüğünden türemiştir.

Liberya, batı Afrika kıyısında küçük bir ulustur, SierraLeone, Fildişi Sahilleri, Gine ve Atlantik okyanusutarafından kuşatılır. Liberya adı, Latince "özgür" anlamındaliber sözcüğünden gelir. Ülke, ABD'de özgür bırakılan Siyahkölelerin yerleşimi için bir ABD kolonisi olarak kuruldu.1821'de bugün Monrovia kentinin bulunduğuMesuradoBurnu, Yerli kabilelerden satın alınarak, ABD'den gelecek Siyahlar'a ayrıldı. Bölgeye ilk kafile 1822'deulaştı. Bunlar 1980'e kadar ülke yönetiminde egemenolan Liberyalıların atalarıdır. 1847'de bağımsızlığını ilan edenLiberya, ABD tarafından resmen 1862'de tanındı.

Afrika'da, Avrupalı köle tüccarlarının varmasından önce, kölelik, yaşamın normal bir parçasıydı.Avrupa tarzı köleliğin ise şeref ve yüksek standartların bir göstergesi haline geldi. Köle sahibi tüccarların statüleri değişiyor ve şöhretleri artıyordu. Kölesine iyi davranan, besleyen, giydiren ve kaliteli hizmet vermelerini sağlayan tüccarlar onur işareti alıyorlardı.

Charles Lynch Virginia ABD’de İrlanda göçmeni bir aileninçocuğu olarak doğmuştur. Lynch 1769-1778 yılları arasındaVirginia Konvasyonunda görev yapmış ve savaş sırasındamilis albayı olmuştur. Amerikan Bağımsızlık Savaşınınkazanılmasından sonra 1784-1789 yılları arasında VirginiaSenatosunda görev yapmıştır. 1780 yılında birçok olaydaLynch ve bazı milis komutanları Virginia’da İngiliz yanlısıolduğundan şüphelendikleri insanları apar topar yakalayıp,yasadışı mahkemelerde yargılayıp kırbaçlama, malına elkoyma, zorla askere alma gibi cezalara çarptırıyorlardı.Lynch’in verdiği cezalar ve başkanlık ettiği mahkemesüreçleri 1782 yılındaki Virgina Genel Meclisinin kararıylayasal ilan edilmiştir.

Bu durumdan en çok etkilenenler köleler olmuştur. Lynch Yasaları Charles Lynch sayesinde ünlü olan birtanımlamadır ve yasadışı olarak suçlularıncezalandırılmasını anlatır. Linç etmek, linç yasaları gibideyimleri 1850’li yıllarda sözlüklere girmiştir. 1811 yılındaYüzbaşı William Lynch, linç etmek filinin hak sahibi kendisiolduğunu iddia etse de 1780 yılında mahkeme kararlarındageçen yasama şeklini anlatmak için ilk kez kullanılmıştır.

Kölelik eski Mısır, Bâbil, Mezopotamya, eski Yunanistan veRoma medeniyetlerinden itibaren binlerce yıllık geçmişiolan eski inanç, felsefe ve uygarlıklarda kökleşmiş birkurumdu. Köleliğin resmi varlığıyla ilgili bilinen en eskikayıtlar Babil kralı Hamurabi’nin yasalarında yer alır. Eski filozofların bir kısmı (Aristoteles de dahil), bazı insanlarındoğuştan köle olduğunu bile savunmuştur. Özellikle antikçağ dönemlerinde kölelik, çoğunlukla borç için cezaydı,borç, geri ödendiği andan itibaren, köle, bırakılabilirdi.

Katolik kilise defalarca, kölelik fikrini mahkûm ederken,Papanın onayladığı izin belgeleriyle, köleliğin kilisetarafından da kabul edildiği çağlar 15. ve 16. yüz yıllardır.1452’de Portekiz Kralı VI. Afonso’ya izin veren Papa,savaşlarda yakalanan putperestlerin köle olaraksatılabileceğine ve kullanılabileceğine dair resmi bir bildiriçıkardı. 1537’de ise Papa 3. Paul, kilisenin gelenekselköleliğe karşı tavrına geri döndü.

Anti-kölelik grupları tarafından yapılan çalışmalara göre,bugün tarihte herhangi bir zamanda olduğundan daha çokköle vardır! Günümüz kölelerinin dörtte üçü kadın veçocuklardan oluşmaktadır. Bugün yeryüzünde 27 milyonköle olduğu düşünülüyor. Eski çağlara kıyasla tam kölelikolarak adlandırılamasa da kibarca, ‘özgür olmayan emek işi’olarak tarif edilen bir sistem uygulanmaktadır. Bu günortalama bir köle 90 dolara mal oluyor işverenine, oysageçmişte köle sahibi olmak isteyen varlıklılar yaklaşık40,000 doları gözden çıkarmak zorundaydı.