Eski çağlarda Sümerler ve Hititlilerde rastlanır. Sümerler’de Lagaş kentinin simgesi çift başlı kartaldır. Aynı zamanda: Hititlilerde, Büyük krallık döneminde: Hattuşaş, Alacahöyük ve Yazılıkaya’da ki kabartmalarda, yine çift başlı kartal görülür.

Anadolu’da durum böyle iken; Orta Asyada ise Şamanizme göre; yer ile göğün arasındaki çelik kapıyı tutan kartal.Orta Asya Türk inancına göre, insanlara gökyüzü ve yeryüzü yolculuklarında refakat eden koruyucu varlıklar kuş şeklindedir.

Yükseklik, ululuk timsali kartalın, kutsal sayılması Altay kaya resimlerinden bellidir. Türkler kılıç kabzalarında bozkurt, at ve çift başlı kartal kabartma figürlerini kullanmışlardır.

Çift başlı kartal, doğu uygarlıklarının en önemli sembollerinden biridir. Kartalın sol başı tarihten bilgece dersler çıkarır, sağ başı ise aydınlık ufuklara doğru şahlanırken, geleceğe güven içinde bakar.

Orta Asya inanışlarında ve şamanist eski Türkler de “Kartaldan türeme” inancı oldukça yaygın görülmektedir. Bu inanış efsanelerde de kendini gösterir ; Yakut Türklerinde rastladığımız bu efsane şamanın kartaldan türediğine dairdir. Yakutların, uzun direklerin tepesine çift başlı kartal yontusu koydukları biliniyor.

Ayrıca Attila’nın ordusunun sancağı üzerinde Bozkurt ile beraber kartalında var olduğu biliniyor.

Bu figür Anadolu yerleşimlerinde de kullanılmış olup bunun en güzel örneklerini Hititler’in Alacahöyük ve Yazılıkaya’daki çift başlı kartal kabartmalarında görmekteyiz.


Selçuklu Devleti de çift başlı kartal sembplünü kullanmıştır. Ayrıca Oğuz boylarının ongunlarının yırtıcı kuşlar olması da dikkat çekicidir. Türk halılarında en çok kullanılan canlı figürü kartaldır.Selçuklular zamanında yapılan Döner Kümbet(Kayseri), Hüdavent Hatun Türbesi(Niğde), Çifte Minareli Medrese (Erzurum), Yedi Kardeş Burcu(Diyarbakır) gibi mimari eserlerde çift başlı kartal figürü kullanılmıştır.

Çift başlı kartal güç ve kudretin sembolüdür. Doğunun ve batının hakimiyetini sembolize eder.

Çift Başlı Kartal sembolünü, Türkler Orta Asya kültüründen göçler ve fetihler sayesinde tüm Dünya’ya taşımıştır.

Orta Asya Türk inancına göre, insanlara gökyüzü ve yeryüzü yolculuklarında refakat eden koruyucu varlıklar kuş şeklindedir. Yükseklik, ululuk timsali kartalın kutsal sayılması Altay kaya resimlerinden bellidir. Türkler kılıç kabzalarında bozkurt, at ve çift başlı kartal kabartma figürlerini kullanmış, Orta Asya'dan göçler ve fetihler ile bu sembolü tüm dünyaya taşımıştır.

Orta Asya'da yaşayan Türkler çift başlı kartalı iki dünya arasındaki köprü ve şehirlerin koruyucusu olarak görmüşler ve yenilmez, fethedilemez gibi anlamlar vermişlerdir. Bu yüzden Selçuklular'ın yaptığı surlarda çift başlı kartal koruyucu olarak betimlenmiştir. Ayrıca Attila'nın ordusunun sancağı üzerinde Bozkurt ile beraber kartalın da var olduğu biliniyor.

Günümüzde Selçuk Üniversitesi, Konyaspor, Büyükşehir Belediyesi ve daha birçok kuruluş logolarında çift başlı kartalı kullanmaktadır. Bildiğiniz gibi polis teşkilatımızın da rozetinde çift başlı kartal figürü bulunmaktadır.

Kaynak:
*Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, Celal Beydili, Yurt Yayınevi,
*Mongolian Dictionary,
*Fuzuli BAYAT.Türk Mitolojik Sistemi. Ötüken Yayınevi. İstanbul 2007. cilt.1.s.178
*Abdülkadir İNAN, Makaleler ve İncelemeler, 2. Baskı, TTK Yayını, Ankara 1987, s. 412-414, 350. Nakleden: Neriman Görgünay KIRZIOĞLU.:Altaylardan Tunaboyu’na Türk Dünyasında Ortak Yanışlar (Motifler) Kültür Bakanlığı Yayınları. Ankara. 2001.s.287.
*Prof. Dr. Bahaeddin ÖGEL, Türk Mitolojisi, I. Cilt, TTK Yayını, Ankara 1971, s. 585-598; Aynıyazar,;İslâmiyetten Önce Türk Kültür Tarihi, TTK Yayını, Ankara 1984, s. 261-262. Nakleden: Neriman Görgünay KIRZIOĞLU, a.g.e., s. 287.
*Sternberg L.;Kult Orlav Sibirskih Narodov”, Sbornik Muzeya ho Antropologi Etnografı, T.2, Leningrad, 1925. Nakleden Fuzuli BAYAT,a.g.e.,s.300.
*Yusuf Has Hacib, Kutadgu Bilig, Ankara, 1979, beyt: 661-670, 678-682, 771-775, 800-822 nakleden Fuzuli BAYAT,a.g.e.,s.300.


Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.