Osmanlıda Nüfus Yapısı - IRCForumları - IRC ve mIRC Kullanıcılarının Buluşma Noktası

06 Aralık 2012, 15:23

Osmanlı toplumunda insanlar arasında yapılan en önemli sınıflandırmalardan birisi dini açıdan olan sınıflandırma idi. Acaba bu dönemde imparatorlukta ne kadar insan yaşıyordu ve bunların etnik ve dini açıdan dağılımı ne idi? Kısaca bu noktaya bakacak olursak şüphesiz bu dönemde bugünkü anlamda nüfus sayımları yapılmıyordu bununla birlikte Osmanlı devletinde XV. ve XVI. yüzyıllarda fert fert olmamakla birlikte vergi mükellefi olan erkeklerin otuz kırk yılda bir, bazen daha sık aralıklarla nüfus sayımları yapılıyordu. Yapılan bu işleme tahrir, tahrir sonucu elde edilen verilerin toplandığı defterlere de tahrir defterleri deniliyordu. Gayrimüslimler için de cizye defterleri tutuluyordu.

1488-1491 yılları arasında Osmanlı sınırları Hırvatistan, Dalmaçya kıyıları hariç kuzeyde Tuna ve Sava nehirlerine kadar uzanıyordu. Ömer Lütfi Barkan ve Halil İnalcık hocaların cizye defterlerinden hareketle yaptıkları hesaplara göre 1490’lı yıllarda Osmanlı Avrupa’sında yani Balkanlarda 674.000 hane halkı yani yaklaşık dört milyon civarında gayrimüslim nüfus yaşıyordu. 1490 yılında Osmanlı İmparatorluğu’nun Anadolu’daki sınırını Trabzon’dan Antalya körfezine uzanan bir hat belirliyordu. Bilindiği üzere Trabzon 1461 yılında fethedilmişti ve burada toplu halde yaşayan bir gayrimüslim nüfus mevcuttu (27.131 hane halkı). Hâlbuki XIV. yüzyılın başında fethedilen Batı Anadolu’da 2.605 hane halkından ve diğer Anadolu’da 2.856 hane halkından ibaretti. Demek oluyor ki 1490’da Anadolu’da Hristiyan hane halkının toplamı 32.000 civarındaydı. Bunların büyük kısmını Rum ve Ermeniler oluşturuyordu, şehirlerde küçük Yahudi cemaatleri vardı. Sonraki yıllarda bu gayrimüslim sayısı da artış göstermişti.

Ömer Lütfi Barkan’ın yaptığı hesaplamaya göre, 1520-35 yılları arasında Osmanlıların Asya’da yer alan beş beylerbeyliğinin (Anadolu, Karaman,[1] Zülkadriye,[2] Diyarbekir[3] ve Rum[4]), yöneticiler de dahil toplam nüfusu 1.067.355 Müslim, 78.783 Hristiyan, 559 Yahudi (toplam:1.146.697) hane halkından; Rumeli’ninki ise İstanbul’un nüfusu ve yöneticiler de dahil 291.593 Müslim, 888.002 Hristiyan, 12.593 Yahudi (toplam: 1.191.799) hane halkından oluşuyordu. Her hanede beş kişi hesabına göre bu tarihlerde Osmanlı Anadolu’sunun nüfusu 5.733.485, Rumeli’ninki ise 5.958.995 kişi olarak değerlendirilmektedir ki toplam olarak 11.692.480 kişilik bir nüfus tahmin edilmektedir. Barkan bu nüfusu defterlere kayıtlı olmayanların da dahil edilince, 12-12,5 milyon civarında olabileceğini düşünmektedir. Bu nüfusun %58.12’si Müslüman, %41.34’ü Hristiyan, %0,54’ü ise Yahudi idi. Ayrıca Barkan, Osmanlıların Avrupa’da Sirem, Hırvatistan, Macaristan ve Slovakya, Asya ve Afrika’da Hicaz, Yemen, Lahsa, Kuzey Habeşistan ve Kuzey Afrika kıyıları gibi 1535’ten sonra ele geçirdiği bölgelerin de nüfusunu da eklemek suretiyle Osmanlı devletinin XVI. asır sonlarındaki nüfusunun 30-35 milyon kadar olabileceğini tahmin ediyor. Halil İnalcık ise bunu biraz abartılı buluyor. Sonuçta bir bölgenin fethi ve iskânı Türk boy ve oymaklarının sadece asker nitelikli üyeleri tarafından değil, bütün aile üyelerinin katılımıyla gerçekleştirilmiştir. Bu sebepledir ki özellikle balkanlara doğru artan bir Müslüman Türk nüfustan bahsetmek mümkündür. Görülüyor ki Osmanlı toplumunda değişik milletlerden, kültürlerden, dinlerden gelen ve imparatorluk çatısı altında yaşayan önemli bir nüfus söz konusu. Peki, muhtelif etnik ve dini grupların bir arada barış içinde yaşamasına imkân sağlayan ne idi? Şüphesiz bunu sağlayan Osmanlı hoşgörüsü ve bunun sonucu olarak Osmanlı devletinin kendine has geliştirmiş olduğu millet sistemi esasıydı.

[1] Karaman eyaleti, Konya, Beyşehri, Akşehir, Aksaray, Niğde, Kayseri ve İçel sancaklarından oluşuyordu.

[2] Zülkadriye eyaleti, Maraş livası ile Bozok ve Kırşehir kazalarından müteşekkil idi.

[3] Diyarbekir eyaleti, Amid, Mardin, Musul, Sincar, Arapgir, Ergani, Çermük, Siverek, Kiği, Çemişkezek, Harput, Ruha (Urfa), Ana, Deyr ve Rahbe livaları ile Hısnı Keyfa kazasından oluşuyordu.

[4] Kadîm ve Hâdis Rum eyaleti, Amasya, Çorumlu, Tokat, Şarkîkarahisar, Canik, Trabzon, Malatya, Divriği, Lârende, Kemah ve Bayburt livalarından müteşekkildi.

Benzer Konular
Konu	Konuyu Başlatan	Forum	Cevaplar	Son Mesaj
Osmanlıda Müzik	Rüzgar	Tarih	0	17 Mayıs 2012 01:07
Osmanlıda ilk Elçilik	Liaaa	Tarih	0	03 Nisan 2012 18:30
Osmanlıda Top Ve Topçuluk	YapraK	Tarih	0	14 Mart 2010 04:10
Osmanlıda ünvanlar	YapraK	Tarih	0	13 Nisan 2009 20:59
Osmanlıda Merhamet	YapraK	Tarih	0	24 Mart 2009 23:55

Konuyu Toplam 1 Üye okuyor. (0 Kayıtlı üye ve 1 Misafir)

Etiketlenen Kullanıcılar
Etiketlemek istediğiniz kullanıcılar arasına virgül koyunuz. Örnek: nokta,sukunet,NucLear

5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu gereğince sitemizde telif hakkı bulunan mp3,video v.b. eserlerin paylaşımı yasaktır. Yasal işlem olması halinde paylaşan kişi yada kişilerin bilgileri gerekli kuruma verilecektir.