Karbon, oksijen ve hidrojenden oluşan, R bir alkil olmak üzere, R-OH genel formülüyle gösterilen organik bileşiklerden her biri. Alkoller, içerdikleri OH grubunun bir ya da birden çok oluşuna göre bir değerli (monoalkol) ve çok değerli (polialkol); bir değerli alkoller de, OH grubunu taşıyan karbon atomuna bağlı karbon sayısına göre birincil, ikincil ve üçüncül alkoller olarak sınıflandırılırlar.
Alkoller doğada bolca bulunurlar ve kimya sanayiinde, ayrıca solvent ve antifriz olarak kullanılırlar. Petrol ve doğal gazdan elde edilen alkenlerin fermantasyonu, yükseltgenmesi ya da hidratlanması ve yağların indirgenmesiyle elde edilirler. Molekül ağırlığı az olan alkoller renksiz, kokulu, yanıcı ve suyla her oranda karışan sıvılardır. Daha ağır moleküllü alkoller mum kıvamında ve suda çözünürlükleri giderek azalıp kaynama noktalarıysa giderek artan katı maddelerdir. Alkoller, -OH kökleri iyon hâlinde ayrılmadığından, baz özelliği göstermezler. Zayıf asitler olup alkali metallerle alkolat denen tuzlar oluştururlar. Karboksilli asitlerle (sülfürik asidin katalizörlüğünde) ester, moleküllerinden su çıkışıyla da alken ve eter verirler. Birincil alkoller kolaylıkla yükseltgenip aldehitlere ve ikinci bir yükseltgenmeyle de karboksilli asitlere dönüşürler. İkincil alkoller de yükseltgenerek ketonları verirler. Üçüncül alkollerse, ancak karbon zincirleri parçalanarak yükseltgenirler; bu durumda ürünleri karbon dioksit ve sudur. En basit alkoller metil alkol ve alkollü içkilerde kullanılan etil alkoldür. Öteki alkoller içinde izopropil alkol cilt losyonu, aseton, uyuşturucu yapımında ve temizleme işlerinde; bütil alkol boya ve boya çözücü maddelerde, ayrıca plastik sanayiinde; amil alkol verniklerde ve amil asetat yapımında; etilen glikol antifrizlerde; gliserin ve gliserol ise kozmetik ve plastik sanayiinde kullanılırlar.
Alkollü içkilerin geniş tüketiminden ötürü, alkol, sağlık açısından ayrıca önemlidir. Ufak dozlarda alkol, içki olarak alındığında, insanı sakinleştirir ve neşe yaratır. Derideki kan damarlarını açar ve artan bir hızla akan ılık kanı deri yüzeyine yakınlaştırır. Böylece vücut daha hızlı biçimde ısı kaybeder. Alkol, daha fazla miktarda alındığında merkezî sinir sistemini yorar ve beyin üzerinde uyuşturucu bir etki yaratır. Alkolün, verdiği enerji dışında çok az bir besin değeri vardır. Vücutta depolanmadığı için fazla miktarda alkol mideyi tahriş eder, kronik gastrite yol açabilir; bütün merkezî sistemi etkilediğinden kasların ve sinirlerin koordinasyonu bozulur, dil peltekleşir, yürüyüş ve denge uyumsuzlaşır. Aşırı dozları, alkol komasına yol açar.
22 Şubat 2014, 16:36
Benzer Konular 
Normal
