IRCForumları Sosyoloji Okulu: Sosyolojinin Ortaya Çıkışındaki Önemli Olay/Olaylar Nedir?

1. RÖNESANS: 15 ve 16.yüzyılda İtalya’da başlayıp Avrupa’da yayılan edebiyat, güzel sanatlar ve bilim alanındaki gelişme ve yenilikleri ifade etmek için kullanılan rönesans “yeniden doğuş” anlamına gelir. Doğa bilimlerindeki gelişmeler ve bilimsel yöntemin yaygınlaşması ile doğa kanunlarının ortaya konması, yaşanan toplumsal dönüşümlerin oluşturduğu soruların da bilimsel yöntem kullanılarak cevaplanabileceği anlayışını ortaya çıkarmıştır. Ayrıca deney ve gözleme dayanan pozitif düşüncenin yaygınlaşması, bilimsel, teknik gelişmelere ve sanayinin ilerlemesine yol açmış, bu da Orta Çağ skolastik düşüncesinin yıkılarak reform hareketlerinin başlamasına zemin oluşturmuştur.

2. REFORM: 16. yüzyıl boyunca tüm Avrupa’yı etkileyen, kilise karşıtı bir harekettir. Kültür hayatını boyunduruktan kurtarmak amacını güden Rönesans akımının din alanındaki devamıdır. Reform hareketleri ilk kez Almanya’da Martin Luther ile başlamıştır. Luther, kilisenin aşırı zenginleşmesi ve yozlaşmasına, din üzerindeki tekelciliğine, siyasetle ve dünyevî işlerle daha fazla ilgilenmesine tepki göstermiş, kısa sürede bu tepki Avrupa’nın her yerine yayılmıştır. Luther, kilise ve din adamlarının Tanrı ile kul arasındaki aracı pozisyonunu reddederek, bireyin daha özgür olmasını sağlamıştır. Batı da Rönesans hareketine uygun yeni bir din anlayışı gelişmiştir. Hristiyanlığın üç ana mezhebinden biri olan Protestanlık, reform hareketleri sonucunda doğmuştur.

3. FRANSIZ İHTİLALİ (1789): Mutlak monarşi ve kilise otoritesi ile yönetilen toplum düzeninin yıkılarak, yerine eşitlik, özgürlük, kardeşlik ilkelerine dayanan yeni bir toplumsal düzenin kurulduğu, çağımızda siyasal dönüşümlerin simgesi olarak kabul edilen bir harekettir. B. de Montesquieu’nun (Monteskü, 1689-1755) politik düzenin toplumsal temelleri hakkındaki fikirleri; Voltaire’nin (Volteir, 1694-1788) düşünce özgürlüğü hakkındaki ilgisi; D. Hume’un (Yum, 1711-1776) “insan doğasının evrenselliği” kavramı ve J.J. Rousseau’nun (Russo, 1712-1778) “Toplum Sözleşmesi” kavramı Fransız İhtilali’nin temel dayanağını oluşturmuştur. Bu ihtilal ile mevcut toplumsal ve siyasal yapı yıkılmış, kaos ve düzensizlik meydana gelmiştir. Bu kaosu açıklama ve yok etme isteğiyle birlikte toplumda yaşanan değişimler üzerinde etkili olma çabası topluma olan ilgiyi artırmıştır.

4. SANAYİ DEVRİMİ: Üretim biçimindeki temel değişimi ifade etmektedir. Endüstrileşme yani sanayileşme ile birlikte artık temel toplumsal üretim biçimi tarımsal üretimden, endüstriyel üretimine doğru bir değişim göstermiş, insan ve hayvan gücünün yerini, motor gücüne dayalı olarak çalışan makinalar almıştır. Bunun sonucunda seri üretime geçilmesi başta ekonomik ve endüstriyel yapı olmak üzere aile, eğitim, tabakalaşma gibi toplumun temel kurumlarını ve yapısal özelliklerini değiştirmiştir. Kentlerin nüfusu artmış, geleneksel hayat tarzı değişmiş, tarım toplumlarında görülen feodal yapı, sanayi toplumlarının gelişmesi ile yerini demokrasi, eşitlik ve özgürlük anlayışına bırakmıştır. Fabrikalaşmanın artması ile kırsaldan kente göç başlamış, aile yapısı değişerek geleneksel aileden çekirdek aileye geçilmiştir. Bunun sonucunda Avrupa toplumunda büyük ölçekli değişmeler yaşanmış, laikleşme, kentleşme ve endüstrileşme hızlanmış, nüfus artmış, sınıfsal yapı değişmiş, kısacası yeni bir toplum yapısı meydana gelmiştir.

5. AYDINLANMA ÇAĞI: Aydınlanma felsefesinin benimsendiği 18. yüzyılı kapsayan tarihsel dönemdir. Bu dönemde Batı Avrupa toplumlarında geleneksel metafiziğe, değişmez kabul edilen varsayımlara ve dinsel ön yargılara karşı aklın özgürleştirilmesi gerektiğini savunan ve bilime dayanan bilgiyi referans kabul eden entelektüel bir eğilim hâkim olmuştur. Akla duyulan güven artmış, bireysellik ve özgürlük idealleri yüceltilmiştir. Ekonomik ve askerî olarak güçlenen Batılı devletlerin sömürgecilik faaliyetleri sonucu yaşanan gelişme ve değişmeler de sosyolojinin doğuşuna katkıda bulunmuştur.

KAYNAK: SOSYOLOJİ TARİHİ KİTABI