Çevrimdışı

İşte Samsun Tarihi


Tanıtalım sizlere-"Büyükşehir Samsun’u"
Asla hiç unutmayın-daima sevin onu

Karadeniz’imizin-o gerçek gururudur
Tarihlerden bu güne-yıkılmayan surudur

Yurdumuzun en şirin-özel canlı köşesi
İnsanları sevecen-daim sürer neşesi

Samsun ve çevresinde-ilk insan izlerine
Tekkeköy’de rastlanır-yaşayış sözlerine

Yapılan kazılarda-"Eski Taş Devre" ait
Eserler bulunmuştur-"Orta Taş Devri" lahit

M.Ö. 5000-sonundan başlayarak
Ege kültürü ile-ilişkilidir bu halk

Kıyı gemiciliği-gelişmiş yüzyıllarca
Bu gerçek neticedir-tütmüş toplumda baca

Orta Asya’dan gelen-Türk’ten etkilenmişler
Akıllarda ruhlarda-bırakmıştır büyük yer

Meskenler Sitesi’nde-Mert Irmağı yanında
Öksürük Tepe Bahçe-Söğütlü’de anında

Yapılan kazılarda-Gaska adlı ahali
Burada yaşamıştır-böyleydi insan hâli

Hititlerin Başşehri-Boğazköy’de bulunmuş
Tabletten anlaşılır-içlerine dalınmış

Yaşantı varlığını-sürdürmüş uzun süre
Baskı altına girmiş-hepsi sinmişler yere

Anadolu’ya gelen-o topluluk Hititler
Boğazköyü başşehir-yapmıştır baştaki er

Medeniyet kurmuşlar-merkez düzgün yolları
Hepten inşa etmişler-uzatmışlar kolları

Kolların en büyüğü-o Orta Anadolu
Samsun’a bağlanıyor-huzur ve sevgi dolu

Hep Kavak ilçesinden-o günden itibaren
Asfalt şose yoludur-izler bu yola giren

Yapılan araştırma-söz konusu sonucu
Güney-Kuzey tali yol-ordan geçiyor ucu

Havza ve Ilıca’mız-Demir Yurt Çakıralan
Kapı Kaya üzeri-Bafra’ya ulaşır can

Hitit Krallığı’nın-Kurucusu Labarnas
Köklü bir devlet kurdu-kendisine ait has

Oğulları Zalpuwa-Hassuwa ve Halpuwa
Ya vali kral yaptı-böyleydi orda hava

Hititlerin uygarlık-tarihi ortadadır
18 ve 19-yüz yılla kıtadadır

Bilahare yapılan-düzenli bütün kazı
Bilgileri vermiştir-ortadadır bu yazı

Kızılırmak kenarı-Samsun ili Bafra’mız
İkiz Tepe mevkii-uzak değil aramız

7 km’lik-Kuzey-Batısındaki
İkiztepe Köyünün-sınırı deme ne ki

Dört tane yükseltiden-Höyük oluşmaktadır
Devamlı kazıldıkça-ortalara çıkar sır

Sistemli kazılara-1974
Bahadır Alkım ile-başlamıştır bilsin fert

1981-yılından itibaren
Kazı Önder Bilgi’yle-devam etti var bilen

Tepe I ve II'de-ana toprağa kadar
İnilmiştir öğrenin-ülkemize kalır kâr

8.000 üzerinde-arkeolojik eşya
Bilinmeli değerli-orada toprak kaya

Silâh atölyeleri-çeşitli malzemeler
4.500 yıl önce-bizlere verir haber

Önceye ait beyin-olmuş ameliyatı
Uygarlıkları güçlü-değiştirmiş suratı

İkiztepe’de çıkan-o eserlerin bütünü
Samsun Müzesi'ndedir-hütırlatıyor dünü

Hititlerden sonra da-Samsun ve çevresine
Frigler hâkim olmuş-ev bahçe deresine

Egemenlik sağlarken-hırpalandılar bütün
Kimmerlere yenildi-bilinmeli onlar dün

En büyük kötülüğü-hepsi çevreye verdi
Her yana hücum edip-toplulukları gerdi

Trabzon ile Sinop-arasında canları
Yağmalayıp yıktılar-hep döktüler kanları

Lidya Lideri Giges-Kimmerleri yenerek
Miletliler Samsun’da-yerleşti söylenerek

Lidyalılar Perslerle-tutuştular savaşa
Perslere yenildiler-çıkamadılar başa

İskender’de Persleri-hep ortadan kaldırdı
Sürdü el değişmesi-gelen geçen saldırdı

Şu Pontuslular Roma-İmparatorluğunda
Şehir bir harabedir-çıkmaz canlarda seda

Sezar döneminde de-verilir bağımsızlık
Öldürülmesi ile-çekildi hazımsızlık

Doğu-Batı olarak-tam da ikiye böldü
Piskoposluk merkezi-evet Bizans’ta kaldı

Hazreti Âdem Havva-denir yaşadı burda
Gezdi yedi dolaştı-köy belde ilçe kırda

Bizanslılar Devrinde-arttı faaliyetler
Çok papazlar yetişti-o tarihler böyle der

Kültürü yaymak için-meşru ve gayri meşru
Yollara başvurmuşlar-sormuş binlerce soru

Onlar Türk Milleti’ne-yaşattı ıstırabı
Olmadı başarılı-boş kaldı bütün kabı

1071’den sonra-feth için Amisos’a
Akınlar düzenlendi-üstüne basa basa

Selçuklu Sultanımız-İkinci Kılıç Arslan
Döneminde alınmış-sevinmiş binlerce can

1185 Yılı-Rükneddin Süleyman Şah
İdareyi almıştır-ortalardan kalktı ah

Tattırdı yenilgiyi-Bizans’a Selçuklular
Avrupalı şaşırdı-daha niceleri var

Haçlı Ordularını-oluşturup ittifak
Yolladılar vatana-karardı bütün şafak

Direniş müthiş oldu-sefer üstüne sefer
Göğüs göğüse savaş-mücadele verdi er

Her defasında bozgun-kaldı kursaklarında
Tehlikeler önlendi-yurtta yükseldi nida

1214’te-Selçuklu Hükümdarı
İzzettin Keykavus- sevindirdi her darı

Yönetimi alınca-halka mal can ve inanç
Hele hürriyetine-dokunmadı taktı taç

1243’te-öğren -1 Temmuz günü
Kösedağ Savaşında-ters gitti bütün yönü

Moğol istilâsını-önleyemedi kuvvet
Selçuklular yıkıldı-başa geldi o afet

Samsun’un ilk adıysa-‘Amisos’ bilinmekte
İyonyalılar verdi-böylece söylenmekte

Bugün kullandığımız-Samsun’umuzun adı
Türkler ile başladı-bilinmelidir yâdı

12. ve 13-asırlarında Samsun
İsmi kullanılmıştır-öğrenin ya da duyun

Batı kaynaklarında-aynı yüzyılda ise
"Sampson" söyleniyordu-dikkat edin bu sese

Selçuklular bu yeri-feth ettikleri zaman
Yerleşim yeri kurmuş-Samsun geliyor bundan

Selçuklu Türklerinin-verdiği özel isim
Merkeze Samsun denmiş-bilmeli amca abim

İl sınırları ile-çevrili olan yere
Canik söylemişlerdir-öğrenmeliyiz nere

Cumhuriyet Devrinde -1924
Samsun merkez ilçesi-il oldu duydu her mert

Anlatalım sizlere-Yirminci Yüzyılını
Öğrenmiş olursunuz-geçmişinin dalını

Salname kayıtları-Yıl 1870
Gayri-Müslim olan halk-hep istifade etmiş

Gelişmiş iktisaden-bulmuşlar iyi fırsat
Hepten zenginleşmişler-çıkmış kat üstüne kat

19. Yüzyıl-önem kazandı tütün
Yabancı etnik grup-doldu bölgeye bütün

Rum ve Ermeni tüccar-alt üstlerden türedi
Tütün işletmesinde-bunlar çoğalttı derdi

Onlar bütün canları-başladılar ezmeye
Maddeten ve manen de-üstlerini çizmeye

Rumlar gayet plânlı-ediyordu hareket
Yaptıkları işlerle-kayboldu hep bereket

Pontus Rum Devleti’ni–duy 1840’ta
Canlandırmak istedi-bilinmeli bu hatta

Birtakım vaatlerle-kandırılan Ermeni
Katliamlar yaptılar-üzdüler seni beni

Yerli olan insana-görünmek için şirin
Tüccarları dil döktü-hepsi yere kazdı in

Uzun vade az faiz-verdiği krediyle
Sempatiyi topladı-halka çektirdi çile

İyi avlamışlardı-kazandığı parayla
İstanbul Patrikhane-azdırılan yarayla

Nüfus çoğunluğunu-sağlayınca bu çete
Silâha sarıldılar-yazdı acı reçete

Hep Rum Patrikhanesi-Yunan Konsolosluğu
Tabanca tüfek bomba-yok ettiler çocuğu

Mavri Mira isminde-teşekkül etti heyet
Talimat Venizelos-oyun oynadı velet

Hele Patrik Vekili-Dreteos denen it
Enez Metropoliti-Atenagoras o bit

Şu Yunan Kaymakamı-Giritli Katekhakis
Katelopulos ile-Ayinpa Dipasimos

Palitimis Siyara-yardım yapan mahlûklar
Patrik Zaven Efendi-daha birçokları var

Kâğıt üzerindeki-işte böyle davranış
"Pontus Rum Devleti’ni"-oluşturmak büyük iş

Samsun ve ilçeleri-bütünüyle Rum köyü
Silâh deposu oldu-kurutmaktı genç beyi

Emir Amasya Samsun-şu Rum Metropoliti
Yermanos veriyordu-soysuzun gâvur iti

Osmanlı Devletimiz-tek başına çaresiz
Maddi manevi deprem-el ayak kopuk bu diz

Çok geçmeden baskınlar-şiddetli vahşet ölüm
Tarih sayfalarında-vardır işte bu bölüm

Soykırım evet buydu-çocuk genç ihtiyarı
Kundaktaki bebeler-ağlarlar zarı zarı

İnsanlık duygusunu-kaybeden bu barbarlar
İftirada bulundu-ne şeref var ne de ar

Güneş gibi parladı-öne çıktı Liderim
Bizlere yol gösterdi-Atatürk’üm Önder’im

Bütün Halk Fırkası’nın–15–20 Ekim’i
.927-halka öğretti ilmi

Ankara’da toplanan-ikinci kurultayda
Güzel konuşma yaptı-böyle şerefli ayda

"Muhterem Efendiler-bu sözlerim millete
İyice dinleyiniz-uğramayın illete

1840 Yılı-hep başlangıç tarihi
Yunanlının emeli-bilinmelidir sahi

Bütün Karadeniz’de-evet Rize’ye kadar
"Megola İdeali"-o günden bu güne var

Rahip Klematios-ilk yerleşim yerini
İnebolu’da kurdu-yüzünde vardı kini

Eşkıyalık yaptılar-Çarşamba ve Bafra’da
Silâh deposu oldu-bu bölge ve orada

Mütarekeden sonra-Rumlar ve Yunanlılar
Faaliyete geçti-canlarımı yaptı dar

Bütün bu havalide-Rum Metropoliti
Yermanos’un emrinde-topladı eşya iti

Rum Komitacıları-başında Tokamandis
İyice azıttılar-o işleri bütün pis

Ecnebi hükümetler-Pontus hayâlî ile
Çetecilik yaptılar-yaydılar ilçe ile

Şuhumda Haralambos-isminde bir azgını
Hepsi başa getirdi-bizlere sundu kini

Nümayişler yapıldı-ilk 7 Nisan günü
1919-hatırlatıyor dünü

Hep toplanıyorlardı-gizli kiliselerde
Silâh tabanca bomba-o gün başka bir yerde

Batum’da hükümeti-kurdular o esnada
19 Temmuz -20-kongre verdi seda

Büsbütün azıttılar-yağmalar öldürmeler
Hunharca katletmeler-vatanıma girmeler

Atamın anlattığı-işte tarihten bölüm
Milletini uyardı-"Ya İstiklâl ya Ölüm"

Kemal’in o sözleri-ruhlara kazılmalı
Birlik beraberlikle-bir tarih yazılmalı

Şımarık ve saldırgan-Rum Ermeni döneği
Vahşetleri ortada-pislettiler çanağı

Yabancı ülkelerin-bunda var büyük rolü
İlk başta Sovyet Rusya-soldurdu çoğu gülü

Samsun Bafra Alaçam-nüfusu çoğaltarak
Hep gönderiyorlardı-türlü soysuzları bak

Rumlar gerek içinden-gerek yabancı güçten
Destek alıyorlardı-oku öğren bunu sen

16 ve 19–1919
Aylardan Mayıs ayı-hepimiz Türk oğluyuz

Yolculuğu hatırla-ama kolay değildi
Atatürk’ün önünde-bütün başlar eğildi

Önemli olaylardan-biri unutma bunu
Evet seveceksiniz-Türk’ümü bir de O’nu

Samsun’a ayak basış-çaresiz bir milleti
Bütünüyle yok etti-ortadaki illeti

Birinci Dünya Harbi-kötüleşmişti durum
Önümüze konmuştu-sıkıntılı bir yorum

İşte böyle bir günde-çıktı Büyük Bir Önder
Düşün dedi peşime-tarih bize bunu der

Samsun’a ayakbastı- Milli Mücadele’yi
Atam burda başlattı-hem akıllı hem iyi

İstanbul’dan başlayan-böyle yüce yolculuk
Kurtuluşu simgeler-meydanda çoluk çocuk

İşgal kuvveti için-Samsun önemli nokta
Bunları biliyordu-Mustafa Kemal Ata

Stratejik bakımdan-bilinsin önemliydi
Canım Atatürk’ümüz-O başarılı idi

İngilizler 9 Mart -1919
Samsun’a çıkmışlardı-bağrımıza bastı tuz

Manzara şöyle idi-İngiliz kuvvetleri
Boy gösteriyorlardı-kaplamışlardı yeri

İstanbul’dan başlayan-Samsun’da eren sona
Yolculuk esnasında-çok görev düştü cana

Atam Tuğgeneraldi- görevli bir askerdi
Giyim buna uygundu-Kemal yiğit bir erdi

Görevi belli idi-Samsun ve civarında
Huzuru sağlamaktı-enerji vardı canda

Kendisine bağlıydı-Sivas ile Erzincan
Trabzon ve Erzurum-öteki ilimiz Van

16 Mayıs günü-günlerden Cumartesi
Kaptan İsmail Hakkı-o gemi idaresi

Bandırma Vapuruyla-ayrıldı İstanbul’dan
18 Subay ile-çıktı Samsun’a yaman

İsimleri bellidir-tanıyalım onları
Bir dua gönderelim-verelim itibarı

Müfettiş Kurmay Başkan-O Albay Kazım Dirik
Mehmet Arif Ayıcı-başkan yardımcısı ilk

Kurmay Binbaşı Hüsrev- Binbaşı Kemal Doğan
Dr. Albay İbrahim Tali Öngören bu can

Binbaşı Refik Saydam-Cevat Abbas Gürer’im
Ali Şevket Öndersev- Muzaffer Kılıç erim

Üsteğmen Hayati’yle-Yüzbaşı Mümtaz Tünay
İsmail Hakkı ile- canım Mustafa Süsoy

Üsteğmen Abdullah’ım- Kâtip Memduh’um ile
Katip Faik Aybars’ım-onlarda geldi ile

Albay Refet Bele Bey- Teğmen Hikmet Gerçekçi
Korumayı sağladı-Atama oldu bekçi

Üç gündüzü üç gece-Salı sabah altıda
Mıntıka Palasta-ayrıldı birer oda

Rumlar baskın yapıyor-yıldırma ve katliam
Bölge öyle hassastı-durmuyordu o yamyam

Atatürk’ü Samsun’dan-bilin Havza’ya kadar
Yanından ayrılmayan-Şükrü Tolun eri var

Çünkü o Alaçamlı-yaptı vazifesini
Gerçekten sevindirdi-ilçemizi ve beni

Emrindeki kuvvetle korudu Atatürk’ü
Samsun’umdan Havza’ya- ulaştırdı o Türk’ü

25 Mayıs günü-Atam karargâhını
Havza’ya naklettirdi-unutmayın o anı

Mesudiye Oteli-kiralanıp seçildi
Bütün teçhizatlarla-odalara geçildi

Oluştu milis gücü-baskı arttı iyice
Askeri üniforma-çıkartıldı netice

Samsun’uma çıkışı-o hürriyet ateşi
Memleketimi sardı-toplandı baba eşi

Hep rüzgârı ekenler-evet biçti fırtına
Yürekli sesi duydu-çocuk genci ve ana

Kurtuluş Savaşı’nı-kazanan milletimiz
Devletine kavuştu-o an cemiyetimiz

1924–20 Eylül gününde
Atam tekrar Samsun’da-eşi amca ve dede

Devletimiz kurulmuş-o savaş sona ermiş
İbrahim Veysi Başkan-onura yemek vermiş

Yaptığı o konuşma-çok önemli manalı
Mesajlar içermekte-sözleri ’Anzer Balı’

‘Ben Samsun’un halkını-evet gördüğüm zaman
Yurt ve millete ait-kararlara koştu can

Gözlerinde gördüğüm-ümit vatanseverlik
Müspet inanca sahip-ruhunda fedakârlık’

Samsunluyu anlatan-nice naçiz ifade
Manası çok önemli-bak söylendi nerede

Atamın doğum günü-çünkü 19 Mayıs
Hainleri görünce-kalbimize basar hırs

Samsun’un jeolojik-anlatalım yapıyı
Delta ovalarıyla-dik yamacı ve yayı

Güneydeki o dağlık- geçiş olan bölgesi
Yaşlı neojen killi-çakıllı tortu sesi

Kretase Eosen-rastlanır flişine
Volkanik oluşumlar-sebeptir neojene

Samsun genel olarak-deprem bölgesi değil
Salıpazarı Lâdik-Havza etkilenir bil

Anadolu fay hattı-uzantısı geçmekte
Erzincan’dan sonra da-ulaşmaktadır öte

Amasya ve Çankırı-Bolu ve Düzce yönü
Hareket hissedilir-alınsın hemen önü

Coğrafi durumunu-yurt içindeki yeri
Verimli toprakları-şirin asildir eri

Orta Karadeniz’in-o deniz kenarında
Yerini almaktadır-öyle yükselir nida

Alüvyonlu topraklar-Kızılırmak Nehriyle
Hep Yeşil Irmağıyla-sona erer bu çile

Hele şehir merkezi-iki delta arası
Uzunca sahil yolu-geçer varsa sırası

Doğusunda Ordu’muz-Batı yönünde Sinop
Amasya Tokat ili-Güneydedir bilin hep

Demir ve kara yolu-ulaşımı çok kolay
Boylamları bellidir-çizer öylece bir yay

Yeryüzü şekilleri-atalım şöylece göz
Ovaları dağları-demeyelim başka söz

Alaçam’la Çarşamba-uzantısı denize
Doğruyu konuşmalı-verimi çoktur bize

Platolar gözükür-Canik Sıradağları
Birlikte kaynaşırlar- yeşil rengi ve sarı

Çangal Dağları Akdağ-Lâdik hudutlarında
Bilin bulunmaktadır-bize yapmazlar veda

Bafra’daki Nebiyan-Alaçam’daki Dürtmen
Vezirköprü’de Kunduz-o bin metredir hemen

Sayısız göller vardır-balıklar oynaşırlar
Sazan ve alabalık-sularda buluşurlar

Bitki örtüsü ile-yeşil ve mavi tonu
Her şeyi bulunmakta-asla gelmiyor sonu

Yanlış ve yasak kesim-bilinçsizce kullanım
Azalttı ormanımı-öyle değil mi canım

Buna rağmen bilhassa-Alaçam ve Asarcık
Terme Çarşamba Kavak-Bafra ile Ayvacık

Vezirköprü ilçesi-evet göz kamaştırır
Ağacına sahip çık-bencillik hırsını kır

Bağ bahçe geniş mera-Bafra Terme Çarşamba
Lâdik sazlık bataklık-gerekir güç ve çaba

Orman ve belediye-tarım müdürlükleri
Gayretli projeli-yeşillendirir yeri

Akarsu açısından-Samsun zengin bir ildir
Karadeniz’e gider-bunu söyleten dildir

Kızıl ve Yeşil Irmak-Terme ve Kürtün Çayı
Tersakan Mert Irmağı-görür anne ve bayı

Kara boğaz ve Abdal-Karadeniz’e giden
İkişer baraj ile-sanki onlar bir maden

İrili ufaklı göl-tabii Baraj Gölü
Gerçekten verimlidir-asla değildir ölü

Lâdik ve Kara boğaz-Simenit balık cernek
Liman ile Uzun göl-büyük küçük verir ek

Ulu göl Ayan Akgöl-Sülüklü İnce Acı
Bataklıyla Kahırlı-Kurtgirmez Tombul Kıcı

Dutdibi ve Borabay-hepsi de tabii göl
Baraj gölü beş tane-öğrensin yetişen döl

Altınkaya ve Derbent-Hasan Suat Uğurlu
Çakmak Baraj gölleri-bilinmelidir ulu

İl iklim bakımından-iki ayrı özellik
Göstermekte biliniz-çeşit çeşit güzellik

Merkez ilçe Çarşamba-Terme ile Tekkeköy
19 Mayıs Bafra-Alaçam Yakakent hey

Karadeniz iklimi-özelliği görülür
Yaz sıcak kışlar ılık-yağışlarla örülür

Vezirköprü ve Havza-Lâdik Kavak Asarcık
Salıpazarı ile-bulunmakta Ayvacık

Daha da sert bir iklim-hüküm sürer burada
Kışlarımız yağışlı-yazı serin orada

Enteresan özellik-sıcaklık ile yağış
Birkaç mevsim yaşanır-bazen yaz bazen de kış

Temmuz ile Ağustos-en sıcak aylarıdır
Ocak Şubat soğuktur-bilinmiyor nedir sır

En fazla yağış şekli-evet aralık ayı
Kuzey Rüzgârı eser-üşütür anne bayı

Karayel Yıldız Poyraz-bunlarda çok etkili
İnsanları sızlatır-sarar gider bu ili

Kara deniz ve hava-hele de demir yolu
Dört türlü ulaşım var-yorar eli ve kolu

Karadeniz’imizi-bağlar diğer illere
Gelip geçen vatandaş-buradan iner yere

800 kilometre-devlet karayolları
169’uysa-demiryoludur kârı

Merkezi Çarşambadır-Kavak ve Havza’ya dek
Stabilize asfalt-verilmiştir hep emek

Toplam 9500-o kilometrekare
Evet köy yolu ağı-hizmet sunuyor ere

Günlük ulaşım vardır-vatanın her yanına
Otobüs terminali-yenisi değer cana

Samsun Ünye Merzifon-Yakakent’e yönelen
Çift yol çalışmaları-yapılıyor genç öğren

Samsun toplam nüfusu-bir milyon iki yüzdür
Bütünüyle insanlar-daima yaşarlar hür

Samsun idari yönden-tamamen on dört ilçe
Böylece ayrılmıştır-huzur veriyor içe

Alaçam Asarcık’la-Bafra Çarşamba Havza
On dokuz Mayıs Kavak-Lâdik yetişir hıza

Salıpazarı Terme-Tekkeköy Vezirköprü
Yakakent’im son durak-ister koş ister yürü

Büyükşehir denmekte-o statüsü öyle
Çalışır çabalarlar-akşam sabah ve öğle

Atakum Canik Gazi-İlkadım ve Atakent
Altınkum’la Çatalçam-Taflan ve Kurupelit

Yeşilkent’i unutma-konuşur tane tane
Evleri apartmanı-durular hane hane

965 köy-il hudutlarında
215 yeri-ayrı ayrıdır oda

Bütün bakanlıkların-taşra teşkilatları
Samsun’da bulunmakta-bunlar canların varı

İlimiz uzun yıllar-o Hıristiyanların
Biliniz merkeziydi-hep hükümdü onların

Tevhid-i Tedrisat’la-böylelikle kapandı
Ne ismi ne de cismi-kalmadı hiçbir adı

1912-Darü’l Eytam Okulu
1925-liseye döndü yolu

1 Kasım 28-o Latin Alfabesi
Bilin kabul edildi-sevindi talebesi

Bütün ders kitapları-bastırıldı yeniden
Öğrenmeye başladı-bütün canlar aniden

Devlet ile vatandaş-hep işbirliği ile
Bugünkü seviyeye-geldi bitti bu çile

İl Millî Eğitimi- öğretim eğitimi
Tamamen yürütmekte-bunu bilin siz emi

Hep okullarımızda-can öğretmenlerimiz
Etrafa ışık saçar-evet güzel yerimiz

Devlet kaynaklarını-yaptı cana seferber
Yatırımlar yapılır-söze uyar bütün er

Birçok hayır kurumu-yurtları pansiyonu
Hizmete açmışlardır-artar yoktur hiç sonu

Eğitim hizmetleri-örgün yaygın eğitim
Biliniz uygulanır-öğrenmeli veren kim

1975-evet 1 Nisan Günü
Şu Bafra Karayolu-hatırlatıyor dünü

Canım üniversite-bu tarihte kuruldu
6 bin dönüm toprak-iş üstünde duruldu

İktisadi yönünü-sizlere anlatalım
Kalp vücut ve ruhları-şiirle çınlatalım

Fırsat ve imkânları-hepten zorlamaktadır
Belki 19 Mayıs-Atatürk’ten kalan sır

1970’ten- sonra müesseseler
Kurulmaya başlandı-hep bellidir hisseler

Sanayi ve zirai-ticaret kaynakları
Verimi artırmakta-işi bırakmaz yarı

Yerel el sanatları-duy yok olmak üzere
Teknolojik gelişme-çoğalıyor ha bire

Halı kilim ve zembil-çömlekçilik ve hasır
Taş işçiliği çorap-kumaş oya ve bakır

Bez dokumacılığı-abacılık saraçlık
Heybecilik su kabı-boduç ve tahta beşik

Hepsi de yaşasınlar-kaybolmasınlar sakın
Devletim işadamı-o farları siz yakın

Şu doğum âdetleri-bebeğin çeyizleri
Zıbın tulum giyecek-kalplerde vardır yeri

Örülür kıyafetler-kazak şapka ve patik
Bebek battaniyesi-beşikler bir de yelek

Hamilelik dönemi-onun âdeti vardır
Makas ile bıçağı-bütün canlara kârdır

Şu bıçak kasaplığı-makassa terziliği
Simgelemektedir bil-gerçektir bu dileği

Doğumda ebelere-vazifeler düşmekte
Sancı olduğu zaman-gidilir hemen öte

Bebek doğar kordonu-makas ile kesilir
Yıkanır ve sarılır-suyla akıtılır kir

Bebek kırk gün içinde-kundaklanır daima
Hastalıklara karşı-sebep olunmaz gama

Yüzü açılmamalı-söylenir olur arsız
Boş beşik sallanılmaz-karnı ağrır oğul kız

İsim verme gelenek-Samsun ve çevresinde
Koymaktadır biliniz-anne baba ve dede

Emine Fatma Ayşe-Ahmet Mehmet Hüseyin
Genellikle isimler-böyledir anne beyin

Bebek doğduktan sonra-yapılmakta töreni
Yatırılır yatağa-çocuğa göre eni

6–9 ay sonra-dişi çıkmaya başlar
İlk gören hediyeyi-alır yükselir başlar

Gelenekler çeşitli-muska yazdırma adak
Hocaya okutmalar-adamalar iyi bak

Nazar değme inancı-evet biliniz yaygın
Tırnağı kesilmeden-el cebe girer baygın

Bil sünnet geleneği-farklı farklı değişik
Eğlence düzenlenir-çocuğun gününde ilk

Kirvelik önemlidir-külfet ve masrafları
Sanal akrabalıklar-masraflar olur yarı

Yatağı hazırlanır-halılar cibinlikler
Tüller ile balonlar-üstte durur bayraklar

Atlar ve arabalar-onlarla hemen yola
Gezip eğlendirilir-hep olunur kol kola

Mevlid-i Şeriflerde-yemek ile hediye
Bilin iş düşmektedir-baba nine anneye

Askerlik çok önemli-ilk askerlik şubesi
Muayene edilir-biliyor talebesi

Piyade ve Jandarma-Komanda ve Bahriye
Topçu bölüklerine-ayrılır sormaz niye

Uğurlama töreni-toplanır kolu komşu
Otobüs ile turlar-başlar böylece koşu

Yurt görevini yapan-o genç evine döner
Aileler sevinir-yanar ışık ve fener

Başörtüsü ve kına-dağıtılır o yerde
Çay şeker ile lokum-uzatmaktadır vade

Düğün gelenekleri-burada çeşit çeşit
Söz kesme nikâh nişan-erkek kız yapar akit

Yavaş yavaş tükendi-evet beşik kertmesi
Sevindirir herkesi-bu işlerin bitmesi

Çağına giren gençler-beğenirler kızları
Annesini gönderir-çok fazladır hızları

Görücü gönderilir-sorup soruşturulur
Anlaşırsa aile-ilk çatısı kurulur

Söz kesimi yapılır-nişan düğün tarihi
İyice belirlenir-bu işler olur sahi

Başlık parası vardır-kaldırılmalı hemen
Topluca sorumluyuz-bu işten sen ve ben

Söz şerbeti içilir- yenir kuru yemişler
Bu durum güzelleşir-canlar daima işler

Nişan hazırlıkları-başlatılır önceden
Erkek tarafı yapar-hem sabah ve geceden

Dini nikâh yapılır-sağlamlaşır aile
Kız ilk adımı atar-evden başka bir ele

Çeyiz serimi vardır-görülür komşularca
Az kaldı tütecektir-başka evde bir baca

Herkes hemen çağrılır-verilir davetiye
Düğüne ulaşanlar-getirirler hediye

Kedi pençesi yüksük-burmalı ve kuşgözü
Dilberdudağı ele-kına yakılış sözü

Düğün günü önceden-ilk kararlaştırılır
Erkenden kalkılarak- önce eve varılır

Etli pilav ve hoşaf-tatlı pilav ve keşkek
Sofralara serilir-ağza koyulur tek tek

Bu işler esnasında-çeşitli uygulama
İki taraf da yapar-zevk verilir o hama

Giyim güreş hediye-hele de post yarışı
Birlik aşkı sağlanır-böylece tutar aşı

Gelini almak için-çeşitli eğlenceler
Erkek evi kız evi-zora sokulur o er

Hep gelinin evine-gidilir birlik ile
Evden çıkartmak zordur-damadı sarar çile

Yüksek dal parçasına-asılır bir yumurta
Onu vurmak gerekir-kabul edilmez hata

Kızın o sandığına-oturur büyük kardeş
bahşişini alır-elli ya da yetmiş beş

Gelinin ayağına-bir bakır kap vurulur
Uğur diye bilinir-oluşturur büyük sur

Şu bahçe kapısını-kapatırlar iyice
Zarfı aldıktan sonra-ortadadır netice

Damattan önce haber-yetişir o eve tez
Haberci para alır-bu durumu anla sez

Gelin araçtan inmez-çağrılır anne baba
İnek koyun olursa-gerekir biraz çaba

Hayvanın kulağına-işareti konulur
Gelin eve girmeden-şu testiyi yere vur

Gelin girer mutfağa-karıştırır çorbayı
Evi bereketlenir-gerektirir çabayı

Tekrar imam nikâhı-bu evde tazelenir
Damat kalbur kaldırır-birlikte yemek yenir

Erkek çocuk verilir-gelinin kucağına
Kısır olmasın diye-dikkat eder her ana

"Askı Asma Töreni"-damat boynuna havlu
Asılınca silkeler- iş olur dolu dolu

Güvey getirme günü-o yatsı namazıyla
Bu iş o zaman olur-böyle koyulur yola

Hep evin kapısında-güvey çevik olmalı
Yumrukları yer hemen-bunu iyi bilmeli

İki rekât namazda-Rabb’e dua edilir
Mutlu bahtiyar olur-ileriye gidilir

Güvey hamama gider-başlar duvak töreni
Hemen yufka yapılır-ortaya konur teni

Kız tarafı komşuya-derhal verilir haber
İlk törene gelirler-anne baba çocuk er

Düşmanların şerrinden-hemen korunmak için
Gelin derhal bağlanır-sorulmaz nasıl niçin

Üç İhlâs okuyarak-anahtarla o kilit
El ile kapatılır-asla beklenmez davet

Düğünden on gün sonra-kız damadı yemeğe
Çağırır aileyi-gerek vardır emeğe

"Kavun Yedilik"-denir-hazırlanır bohçalar
Eğlence düzenlenir-daha birçokları var

Bir hafta sonra erkek-kız tarafını hemen
Yemeğe davet eder-haber verilir erken

"Ters Gece" denir buna-böyle mutlu geceye
Konuşulur birlikte-söz düşer anne beye

Son günlerde değişti-il ilçede düğünler
Davetiyeler ile-davet ediliyor er

Nişan düğün sünnetler-düğün salonlarında
Her şeyi bitirirler-damat kız durur yanda

Dondurma limonata- pasta dağıtılıyor
Müzik eşliğinde dans-nerededir diye sor

Arabayla tur atma-hemen oluyor gezme
Kapının eşiğinde-olur yumurta ezme

Trafik kazasıyla-karşılaştıklarında
Dinimizin gereği-ne var bakılır canda

Ölüm hâlinde ise-Tevhit ya da Şahadet
Devamlı okunmakta-gelir hemen anne cet

Gözleri yumdurulur-çenesi kapatılır
Sırt üstü yatırılır-elbise çıkartılır

Karnı üstüne demir-ya bıçak ya da makas
El yana uzatılır-evde başlar böyle yas

Akraba çocuğuna-o an salınır haber
Otobüs uçaklarla-hep gelinir beraber

Tahta sedir divana-evet kıbleye doğru
Öylece yatırılır-sorulmaz asla soru

İmam ölüyü yıkar-havluyla kurulanır
Kefen gömleği giyer-canları ezer kahır

Evet son bir kez daha-hep bakılır mevtaya
Bu işler düşmektedir-anne çocuk ve baya

Omuzlar üzerinde-önce cami mezarlık
Kollar semaya kalkar-titrer o anda ilik

Elle toprak serpilir-atılır teker teker
İlk üstü kapatılır-toplulukla beraber

Turizm insanları-bir yerden başka yere
Araçlarla taşıtır-geçilir ırmak dere

Değerlendirilmeli-ekonomik kültürel
Önce sosyal açıdan-verilmeli buna el

Turizm ülkelerin-hepten kalkınmasında
Büyük bir yer tutmakta-illerde ve her yanda

Bacasız sanayidir-fazla külfeti yoktur
İnsanlara yaptırır-sıra ile güzel tur

Canları harekete-yönelten iç ile dış
Değerlendirilmeli-tarih kültür spor iş

Dinlenme ve eğlence-sağlık ile ziyaret
Dış faktörler tanıtma-reklâm tanıtımı et

Samsun’un zenginliği-yeşili güzelliği
Gerçekten de fazladır-budur o özelliği

Tarihi yer kültürü-höyük ve tümülüsler
Camiler türbeleri-çeşme müze gelin der

Doğal sit alanları-hamam ve yapıları
İnsanları çekiyor-apartman kapıları

Hepsi Samsun’a göre-hep turistleri çeker
Araba otobüsler-gelinir teker teker

‘Merkez ilçenin halkı-Milattan öncesinde
3500 yılları-Gaskalı anne dede

Mert Irmağı yanında-Sosyal Meskenler yanı
Burada hüküm sürmüş-çeşit çeşit insanı

Milattan öncesinde-Miletliler ticari
Samsun’da hayat sürmüş-yaşayan bütün eri

Cedit Mahallesi’nin-bulunduğu o bölge
En önemli kapısı-yaşar teyze ve yenge

Milattan öncesinin–280 Yılı
Duy Pontus Krallığı-kuruldu aştı yolu

Mithridates Dönemi-en parlak bir zamanı
Tarihlere geçmiştir-böyledir orda anı

Tapınaklar saraylar-ev liman tersaneler
Zeytinlik bahçeleri-ev binalar haneler

Romalılar Pontus’u-uğrattılar bozguna
Ünlerini yaydılar-böylelikle dört yana

395 Yılı-Roma İmparatorluk
İkiye bölününce-Bizans’a aktı oluk

Justinianus Devri-tamamen geliştiler
Piskoposluk Merkezi-oldu budur ilk haber

Bütün Cenevizliler-ticareti hep ele
Böylece geçirdiler-öğrenip bile bile

Samsun’umun Limanı-böyle arttı önemi
Sultan Keykavus ile-Keykubat’ın dönemi

Bu dönemde Samsun’un- İl Merkezi gerçekten
"Müslüman-Gayrimüslim"- bilmelidir bunu ten

"Kara ve Gâvur Samsun"-Müslimlerin o ismi
Kuzey-Batıda idi-kitaba geçti resmi

Anadolu Selçuklu- Devleti yıkılırken
Canik’e Başkent oldu-Müslüman Samsun erken’

‘1645’te-O Evliya Çelebi
Samsun’umuza geldi-gördü anne ve abi

Şöyle anlatmaktadır-o an Samsun’umuzu
Taştan yapılmış kale-bilmem kaldı mı tozu

Gemicilik ve kendir-lezzetli bağ suyundan
Yaban üzümü armut-bahseder turşudan can’

Gene bir başka seyyah–1701 Yılı
Anlatır Tournefort-yazar böylece eli

Bu günkü merkez ilçe-köy olarak niteler
İngiliz J Macdonald-kitabında verdi yer

1814’te-şirin güzel denizi
2000 nüfusu var-ilgilendirir bizi

Osmanlı Devleti’nde-idari yapılanma
Tabi oldu Samsun’um-cesaret verdi hama

Rumiye-i Suğra’nın-şu Beylerbeyliğinin
Bir vilayeti idi-haberin var mı senin

6 ilçesi vardı-Karadeniz Limanı
İkinci derecede-oldu bilir insanı

Sakin hayatı vardı-tersane asker sivil
Orda bulunuyordu-öğren önce bunu bil

Rum Pontus Devleti’yle-bozuldu yaşayışı
Rumların sayesinde-gözde görüldü yaşı

Samsun Trabzon Ordu-Giresun ve Amasya
Bölücü faaliyet-eziyet etti baya

19.Yüzyıl–20. Yüzyıl başı
İyice azıttılar-zehir ettiler aşı

1.Dünya Harbi-İtilaf Devletinin
Desteğini aldılar-kustular bizlere kin

Acılar katliamlar-Çarlık Rusya’dan silâh
Alarak saldırdılar-bize çektirdiler ah

İngilizler Rumlara-tüfekleri dağıttı
Şer halkası oluştu-böyle bozuldu çatı

Göçmen adı altında–25 bin kişiyi
Kattılar saflarına-vurdular anne beyi

Merkez ilçe içinde-kundaklama öldürme
Yaralama çoğaldı-oldu haneye girme

1919-İngilizler Hintliler
Dört bin kişilik kuvvet-Samsun’da kapladı yer

Sokak ile caddeler-tepeden tırnağa dek
Pontusçu Rum Çetesi-ev yanında tuttu bek

Bir şeyler yapılmalı-olmalı hayat hakkı
Bütün canlar birlikte-söylemeliydi Hâkkı

Karanlık bulutların-çöktüğü o ruh hâli
Bozulmaya başladı-kaldıramadık eli

Mutlu gelişme oldu-Tuğgeneral Kemal’im
Müfettişliği aldı-sevinç duydu hep İL’ im

Yaptı çalışmaları-İstanbul’a bildirdi
Samsun’u yönlendirdi-onla murada erdi

Hürriyet bağımsızlık-meşalesi tutuştu
Havza Amasya Sivas-sıkıntı sardı ****u

Erzurum’la birlikte-hele 23 Nisan
1920’de-Meclis açıldı yaman

Dört yıl süren bir savaş-düşmandan temizlendi
"Ya İstiklâl Ya Ölüm"-yurdu kurtardı kendi

Samsun’daki o Rumlar-hemen Yunanistan’a
Birlikte gönderildi-huzur geldi hep cana

Ankara Sinop Ordu- Merkez İlçe ortası
Birleştiği noktada-onun o haritası

Doğusunda Tekkeköy-Batısında Bafra’mız
19 Mayıs Kavak-yaşar anne baba kız

Engebeli arazi-üzerinde yapısı
Hemen sahilden başlar-bil açıktır kapısı

Yüksek yeri Toraman- 125 metre bak
Çadır Tepe 110’dur-nefes al gitsin ayak

Karadeniz iklimi-burada hüküm sürer
Havası ılımandır-yüreklerde tutar yer

Yazlar sıcak ve ılık-bilin geçer yağışlı
Don olayı bulunmaz-hepsi yurdumun balı

Yeşili epey fazla-plânlı çalışmalar
Büyükşehir beldeler-daha birçokları var

Çam gürgen meşe söğüt-akasya ağaçları
Yüksek kesimlerdedir-sevindiriyor darı

Ulaşım bakımından-var üç ana unsuru
Kara ve deniz yolu-demiryoludur suru

Trafik hareketli-yurdumun her yanına
Ulaşması kolaydır-huzur veriyor cana

Otogar hizmet verir-gemiler uğrak yeri
Yurt içi ve yurt dışı-ya ileri ya geri

Tren Garı Sivas’a-bağlantılı olarak
Vatandaşım ulaşır-bize verirsiniz hak

19 Yüzyıl-nüfusça küçük bir yer
4–5 bin civarında-tarih bize böyle der

Tütün buharlı gemi-arttırmıştır verimi
Hamleleri yaşandı-bunlar bilinsin emi

Merkez ilçe nüfusu–2000 sayımında
435’Bin’dir-burdan yükselir seda

362 Bin-bulunuyor Merkezde
73 bini köyde-yaşar anne ve dede

Eğitim ve öğretim-Millî Eğitim kutsal
Yürütülmekte bilin-onun ile mutlu kal

Müdür yardımcı şube-teftiş kurulu vardır
Hepsi hizmet veriyor-taşırlar büyük sabır

Şu anda göç veriyor-kültürel ile sosyal
Özellikler gösterir-sıkıntıda bütün hâl

3 tane güzel müze-bir büyük kütüphane
"Kültür Sarayı" vardır-bilir apartman hane

Kaçamak mısır çorba-baklalı yaprak dolma
Pırasa salmasıyla- zevk verir yiyen hama

Peynir söndürmesiyle-yanıcı kaypancağı
Mutfak ürünleriyle-coşturur bütün sağı

Yeraltı ve yerüstü-zenginlikleri bilin
Üretim hizmet aşkı-ön taraflara gelin

Ticaret ve Sanayi- Odası ekonomi
İyice yön vermekte-biliniyor dönemi

Zirai ürünleri-hele zirai mamul
El emeği göz nuru-çalışıyor bilin kul

Ukrayna Gürcistan’a-yapılır ihracatı
Almanya ile Rusya-oluşturuyor çatı

Tarihi ve turistik-önemlidir yerleri
Sizlere veriyorum-şiirimle haberi

Antik höyük Tümülüs-yerleşim alanları
Çalışalım Samsun’um-bizlere kalsın kârı

Cehalet sıkıntıyı-birlik aşkı yok eder
Önemi kavranırsa-can yolda rahat gider

Seslenişim herkese-şiiri okuyana
Mutluluk esenlikle-kalpleri dokuyana

El ele verilirse aşılır bütün setler
Durmadan çağa gider-çalışan cemiyetler

Anlayan ve okuyan-gel birleştir elleri
Samsun’dan güneş doğdu-konuşturun dilleri

Yazılan bu beyitler-Samsun’un tarihinden
Öğren çocuklar gençler-sorumlusun bundan sen

Öğretmen Hasan yazdı-okudu tarihini
Siz de ön safa gelin-ortaya koyun teni


İşte Samsun Tarihi Şiir Kitabına Destekçi Arıyorum!..

HASAN SANCAK
ALAÇAMLI HALK ŞAİRİ
REKLÂM YAZARI
(EĞİTİMCİ-GAZETECİ)