23 Mayıs 2010 Pazar, 11:50:03


CHP’nin kaderi, bundan 60 yıl önce yine bir 22 Mayıs günü değişmişti

CHP’liler artık pek hatırlamazlar ama, Kemal Kılıçdaroğlu’nun partinin yeni genel başkanı olduğu dün, yani 22 Mayıs günü, CHP’nin tarihinde aslında çok önemli bir yere sahiptir, zira partide bundan tam 60 sene önce, 1950’nin 22 ve 23 Mayıs’ında da büyük değişiklikler yaşanmıştır. CHP’nin başında bulunan İsmet İnönü 22 Mayıs 1950’de cumhurbaşkanlığını Demokrat Parti’nin lideri olan Celâl Bayar’a devretmiş, 23 Mayıs’ta da partinin genel başkanlığını “fiilen” üzerine aldığını duyurmuştur.

CHP’nin 33. olağan kurultayı, dün Ankara’da toplandı, Deniz Baykal dönemi kapandı ve 22Mayıs günü, partinin tarihinde yeni bir sayfa, Kemal Kılıçdaroğlu sayfası açıldı. Siz bugün bu yazıyı okuduğunuz sırada kurultay büyük ihtimalle sona ermiş, yeni partimeclisi de belirlenmiş ve CHP yenilenmiş olacak.

Türk tarihinde Mayıs ayının önemli bir yeri vardır, zira modern Türk tarihinin kurulmasını sağlayanMillî Mücadele’nin temelleri bu ayın 19’unda atılmıştır, demokrasinin 1960’ta kesintiye uğraması da bu ayın 27’sindedir.

22 ve 23Mayıs günleri ise, CHP’nin tarihinde aslında zaten vârolan bir tarihtir ama sıradan insanlarımızı bir tarafa bırakın, partinin önde gelenleri bile yakın geçmişi artık hatırlamaz oldukları için, bundan 60 sene önce, 1950’nin

22 ve 23Mayıs günlerinde nelerin olduğu, nelerin yaşandığı çoktan unutulmuştur. 22Mayıs 1950, Celâl Bayar’ın cumhurbaşkanı seçildiği, böylelikle Türkiye’de tek parti döneminin yani CHP iktidarının fiilen sona erdiği, 23Mayıs ise Çankaya’yı Celâl Bayar’a devreden İsmet İnönü’nün CHP liderliğini kendi ifadesi ile “fiilen deruhte ettiği” gündür. İsmet Paşa o tarihten sonra,1960 darbesinden bir sene sonra yapılacak genel seçimlerle başbakanlığa dönmesinekadar geçen 11 sene boyunca, artık muhalefet lideridir.

Türkiye’de çok partili ilk gerçek seçim, 1950’nin 14Mayıs’ında yapılmıştı. Gerçi o tarihten dört sene önce, 1946’da da benzer bir seçim yapılmış ama “açık oy gizli sayım” kuralı ve sandıkların kaçırıldığı iddiaları seçimlerin üzerine gölge düşürmüştü ve 14Mayıs 1950, Türkiye’de bu yüzden ilk gerçek seçimlerin yapıldığı tarih kabul edildi.

BAKANLAR BİLE SEÇİLEMEDİ
1950 seçimlerinin galibi, liderliğini Celâl Bayar’ın yaptığı Demokrat Parti oldu, CHP çok büyük bir yenilgi yaşadı ve tek parti iktidarının birçok bakanı seçilemedi.

Üyelerinin neredeyse yüzde 80’i değişmiş olan Türkiye Büyük Millet Meclisi, bir hafta sonra toplandı ve o zamanki anayasa uyarınca, öncelikle cumhurbaşkanlığı seçimi yapıldı. DP’nin lideri Celâl Bayar, 22Mayıs’ta 387 oylaTürkiye’nin üçüncü cumhurbaşkanı oldu, seçimde İsmet İnönü’ye de 64 oy çıktı. Bayar’ın üzerinde frakla teşekkür konuşması yapmak ve yemin etmek üzere salona girişinde bir şaşkınlık yaşandı: CHP’li milletvekilleri Bayar’ı ayakta dinleyip yemin etmesinden sonra başlarıyla selâmlarlarken, DP’liler sıralarından kalkmadılar ve sadece alkışlamakla yetindiler.

Basın, hareketi iki değişik şekilde yorumladı: CHP taraftarı gazeteler “Ankara’yı hayatlarında ilk defa görmüş olan yeni milletvekilleri nasıl vranılacağından, ne şekilde hareket edileceğinden habersiz oldukları için, cumhurbaşkanlığı makamına saygı gösterilmesi gerektiğinden habersizdiler ve bu yüzden ayağa kalkmadılar” diye yazarlarken, DP’yi tutan gazeteler ise, konuya başka bir yorumgetirdiler: Türkiye’de artık lider hâkimiyeti sona ermiş, gerçek demokrasiye geçilmişti ve demokrasilerde “şef” kavramı yoktu. DP’liler bu yüzden tek parti iktidarının âdetlerini de terketmişler, “millî şef” kavramını hatırlatacak hareketlerden uzak durmuşlar ve bu yüzden “kendilerinden biri” olan Celâl Bayar salona girdiği sırada ayağa kalkmaya gerek görmemişlerdi.

ACABA NEDEN UNUTTULAR?
Bu ilk demokrasimacerasının âkıbeti ise, mâlum... Demokrat Parti’nin iktidarı on sene devametti ve 1960’ın 27Mayıs sabahı gelen askerî darbe ile son buldu. İhtilâl bir başbakan ile iki bakanı, Adnan Menderes’i, Fatin Rüştü Zorlu’yu ve Hasan Polatkan’ı darağacına gönderdi, Yassıada Mahkemesi’nin idama mahkûm ettiği Cumhurbaşkanı Celâl Bayar’ın cezası yaşı gözönüne alınarakmüebbed hapse çevrildi ve Kayseri Cezaevi’ne nakledilen Bayar 1964’te sağlık sebepleriyle tahliye edildi...

CHP’lilerin, kaderlerine yazılmış olan 22Mayıs tarihini neden hatırlamadıklarını, hakikaten merak ediyorum...

Pazar günleriniz artık Habertürk Tarih ile daha da hoş geçecek
ÖNÜMÜZDEKİ Pazar günü, tarih yayıncılığımızda yepyeni bir çığır açacak olan güzel bir dergiyle, “Habertürk Tarih” ile tanışacaksınız...

Türk tarihçiliğinin saygın isimlerinin yazacağı Habertürk Tarih, her Pazar günü gazetenizle beraber ücretsiz olarak verilecek. Hafta sonlarınızı bundan
böyle güldüren, eğlendiren ama bu arada bilmediğiniz birçok tarihî gerçeği öğrenmenizi sağlayan bir dergi ile geçireceksiniz. Habertürk Tarih’i okurken
bundan asırlar öncesine giderek, o günlerin renkli, eğlenceli, ama mutlaka dersalınması gereken olaylarını alışılmış tatsız ve monoton tarih üslûbunun yerine sizlere zevk verecek olan ve rahatanlaşılan bir üslûpla okuyacaksınız.

Habertürk Tarih’te yeralacak olan her konu mutlaka bir belgeye dayanacak, en önemli kaynağımız da, milyonlarca belgenin bulunduğu Osmanlı arşivleri olacak. Derginin “halka açık” bir yayın olmasına yani yazı kadrosunda sadece uzmanların değil, okuyucuların da yer almasınaitina gösterilecek. Yaşadığınız şehirde, kasabada yahut köyde duyduğunuz veya gördüğünüz tarihi olayları kaleme aldığınız ve yazdığınız konuyla ilgili örüntümalzemelerini de gönderdiğiniz takdirde, bilinmeyenleri öğreten özelliklere sahip olan yazılarınız dergide isminizle yayınlanacak.

Önümüzdeki Pazar günü, Türkiye’nin tarih yayıncılığında bir dönüm noktası olacak. “Habertürk Tarih”, sizleri uzun bir aradan sonra tarihin güler yüzlü çehresiyle yeniden buluşturacak ve dergide yeralacak olan bazı konular, Türkiye’nin artık bıkkınlık getiren gündemini değiştirerek yeni ve hoş tartışmalar yaratacak.

İsmet Paşa, CHP’nin başına tam 60 sene önce bugün dönmüştü
İSMET İnönü, 1950’nin 22 Mayıs’ında cumhurbaşkanlığını Celâl Bayar’a devretti ve Çankaya Köşkü’nden ayrıldı.

İnönü ailesinin 12 sene boyunca yaşadıkları köşkte bulunan özel eşyaları, o tarihten birkaç gün önce Çankaya’nın hemen ilerisinde bulunan kendilerine ait Pembe Köşk’e nakledilmişti. İsmet Paşa, cumhurbaşkanlığı görevini devretmesinin hemen ertesi günü, yani bundan tam 60 sene önce bugün bir bildiri yayınlamış ve “CHP Genel Başkanlığı’nı fiilen üstlendiğini” duyurmuştu.

DENETLEME DÖNEMİ
İnönü, bildirisinde şöyle diyordu: “Cumhurbaşkanlığı vazifemin hitamı (sona ermesi) üzerine CHP Genel Başkanlığı’nı fiilen deruhte ettiğimi (üzerime aldığımı) memlekete ilân ederim.

Bizim partimiz bu memleketi ilerletmek, yükseltmek, kuvvetlendirmek idealleri üzerine kurulmuş, bu idealleri tatbik etmiş ve vatanımızın insaniyet ve medeniyet ailesinde kıymetli bir varlık olduğunu göstermeğe hizmet etmiştir.

Şimdi üzerimize düşen iktidarı murakabe etmek (denetlemek) vazifesinde de aynı idealleri takipedeceğiz. Vatanımızda dirlik, düzenliğin muhafazası ve vatanımızın bütünlüğünün korunması bizim için bütün parti mülâhazalarının (düşüncelerinin) ve siyaset cereyanlarının üstündedir.”