Çevrimdışı

Karikatür; çizgiyle, kısa ve öz anlatım olarak karşımıza çıkar. Yergi, hiciv ve iğneleme, özünde mizah barındırır.

Dünya Karikatür Tarihine birkaç cümleyle değinirsek; karikatürü mağara duvarlarında yapılan resimlerde, daha sonraları vazolarda ve fresklerdeki desenlerde sıkça görürüz. Karikatür yüzyıllarca dünyadaki kralları, hükümdarları ve hükümetleri sarsmıştır.

Türkiye’de ilk gazete Takvimi Vaka-i, 11 Ekim 1831’de yayınlanır. Bu gazeteden tam 36 yıl sonra İstanbul adlı gazetede ilk karikatürlere rastlarız. Bu karikatürler imzasızdır. Ancak, genelde Osmanlı’da yaşayanları, yaşananları yansıtırlar. İstanbul Gazetesi bir karikatür yüzünden açılmamak üzere kapatılır.

İlk siyasi mizah dergisi Diyojen, Teodor Kasap (1842-1907) tarafından 1869 yılında yayınlanır. Diyojen’de ilk karikatür 23 Kasım 1871 tarihinde basılır. Bu Karikatürde milletvekili Garabet Panoysan çizildiği sanılmaktadır, çizeri bu karikatüre imza atmaz. (1)

Diyojen’den sonra Çıngıraklı Tatar (1873), Hayal (1873), Çaylak (1876) Latife (1874) dergileri yayınlanır. Çaylak, Mehmet Tevfik (1843-1892) adında bir Müslüman tarafından yayınlanan ilk mizah dergisidir. Dergide Osmanlı – Rus Savaşı’nı çizgilerle anlatan karikatür çizeri ise Ali Fuat’tır. Sonraki yıllarda yayınlanan dergiler: Beberuhi, Davul ve Tokmak’tır. Karikatürler dergilerde genellikle imzasız veya takma isimle yayınlanır.

Diken Dergisi 1919, İşgal ve mücadele yılları…

Çizeri, Sedat Simavi. Kartpostallar hazırladı, devrin önde gelen aydınlarını karikatürize etti. (4)

Birinci Dünya Savaşı Sonrası karikatürde yenilikler oldu. Baskı ve fotoğraf teknikleri gelişti, yaygınlaştı. Cumhuriyetin kurulması yeni karikatür çizerlerine olanak tanıdı. 1924 yılında Cemal Nadir’in (1902-1947) ilk karikatürü Diken’de yayınlandı. Dönemin ünlü çizeri Ramiz Gökçe’dir.

1928 yılından itibaren yeni yazıya geçen Genç Türkiye Basını yenilik olarak 1. sayfada yerli karikatürlere yer verdi. Cemal Nadir Güler, bu dönemde Bursa’dan Akşam Gazetesi’ne çağrıldı.

Bundan sonraki dönem karikatürde fazlasıyla yeni çizerlerin görüldüğü yıllardır. Cemal Nadir, Akşam Gazetesi dışında Akbaba Dergisi’nde çizdi. Yayınladığı Arkadaş ve ünlü çizgi tipi için çıkardığı, Amcabey Dergisi (6) gençlerin uğrak yeri oldu.

Çağdaş Türk Karikatürü’nün Kurucusu Cemal Nadir, 27 Şubat 1947 yılında 45 yaşındayken genç yaşta vefat etti. (7)

Bundan sonraki dönemi 1980’e kadar kısaca anlatırsak…

Çok Partili Dönem’e geçiş ve çok partili seçimler öncesi ve sonrası karikatürde ileri doğru gelişmeler oldu. Yeni dergiler ve basındaki çizerler daha da çoğaldılar. Cemal Nadir’in öğretmenlik yaptığı dört isim, Semih Balcıoğlu, Ali Ulvi, Nehar Tüblek ve Turhan Selçuk Türk Karikatürü’ne büyük yenilikler getirdiler. (8)

Aralarında Semih Balcıoğlu, Turhan Selçuk ve Ferit Öngören gibi ustalarında bulunduğu 50 kadar karikatür çizeri 1969 yılında bir araya gelerek Karikatürcüler Derneği’ni kurdular.

Sonraki dönemin en büyük ustası ise Cemil Cem’dir. (1882-1950) Cemil Cem, karikatürü Paris’te ve Roma’da yaşadığı yıllarda öğrenir.

Arkadaşlarıyla birlikte Kalem (2a,2b) ve sonraki yıllarda Cem adlı dergiyi kendisi yayınladı. En eski adıyla Sanaii Nefise, şimdiki adıyla Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi’nde müdürlük yaptı. Cemil Cem modern karikatürün gelişmesine öncülük yaptı. 1927 yılında Cem Dergisi’ni tekrar yayınlasa da Ankara yönetimiyle ters düştü ve dergiyi kapattı. Bu dönemde sayısız mizah dergisi yayınlandı. Hakka-Baz 1908, dört dilde basıldı. Osmanlıca, Fransızca, Rumca ve Ermenice olarak lejantlar (Karikatür alt yazıları) yer aldı. (3)

Türk Karikatürü bu yıllardan sonra dışa açıldı. Özellikle Semih Balcıoğlu ve Nehar Tüblek’in İtalya’da kazandığı Altın Palmiye ödülleri, 1973 yılından itibaren düzenlenen Uluslar Arası Nasrettin Hoca Karikatür Yarışması Türk Karikatürü’ne büyük ivme kazandırdı.

Bu yıllarda itibaren Oğuz Aral’ın GırGır’ı çığ gibi büyüdü. Oğuz Aral, (9) Mizah Dergisi Çizerliği konusunda da genç yeteneklere yol gösterici oldu. Oğuz Aral tıpkı Cemal Nadir gibi gündelik yaşamı karikatüre başarıyla taşıdı. Bir farkları vardı, Cemal Nadir, karikatürde konuşma balonu kullanmadı. Karikatürün altında gösterdiği açıklamayı (Lejant) Oğuz Aral, konuşma balonuna taşıdı. Bu dönemde yayınlan Çarşaf Çivi ve Fırt gibi dergiler yeni ofset tekniğinin kullanımıyla, renkli karikatür yayınladıkları için aynı bir yere sahiptirler.

Son 15 yılda birkaç senede bir bu ekolden gelen dergilerde kopmalar olsa da zaman zaman dergilerde satış patlamaları yaşanmaktadır.
Son 10 yılda sayıları artan karikatür atölye çalışmaları gençlere, karikatüre meraklı her yaştan tutkunlara yardımcı olmaktadır. Bazı okullarda haftada iki ders olmak üzere ‘karikatür, sosyal etkinliği’ adı altında çalışmalar yapılmaktadır.


Alıntı...

__________________

 

Çevrimdışı

Lütfen Konuyu dogru yere aciniz. Ekran görüntüleri ile alakali degil.