Çevrimdışı

Tip 1 Diyabet

Tip 1 diyabet, uzun süreli bir rahatsızlıktır ve ciddi sağlık problemlerine neden olabilir. Fakat yaşam tarzında değişiklikler yapmak ve insülin almak, uzun ve sağlıklı bir yaşaman sürmenize yardımcı olabilir.

Tip 1 Diyabet Nedir?

Eğer diyabet hastasıysanız, kanınızda çok fazla miktarda glikoz var demektir. Glikoz, vücudunuzun enerji elde etmek için kullandığı bir tür şekerdir. Eğer kanınızda birikirse, bu sizi hasta edebilir.

Diyabetin başlıca iki tipi vardır: tip 1 ve tip 2. Burada yer alan bilgiler, tip 1 diyabet rahatsızlığı olan kişiler içindir. Tip 1 diyabet genellikle ergenlik dönemindeyken başlar.

Kan şekerini sağlık bir seyide tutulması için herkesin insülin denilen bir hormona ihtiyacı vardır. Fakat tip 1 diyabet rahatsızlığınız olduğunda vücudunuz bu hormonu üretmeyi bırakır ya da çok az üretir. Bu tür diyabet bu türü insülin alarak kontrol edilebildiği için insülinodependant diyabet olarak adlandırılırlar.

Tip 1 diyabet, otoimmün bir hastalıktır. Bunun anlamı bağışıklık sisteminizdeki mikroplar mücadele eden hücrelerin hatayla kendi hücrelerinizin bazılarına saldırmasıdır. Tip 1 diyabette, bağışıklık sisteminiz insülin üreten hücrelere saldırır. Doktorlar bu durumun neden meydana geldiğini bilmiyorlar. Virüsler ya da genleriniz tarafından tetiklenmiş olabilir, fakat kimse kesin olarak bilmiyor.

Belirtileri nelerdir?

Tip 1 diyabet hastasıysanız, muhtemelen birkaç gün ya da bir haftaya aşkın bir süre oldukça ani belirtileriniz olacaktır.

Diyabet rahatsızlığı belirtilerinden bazıları aşağı yer almaktadır.

• Daha sık idrara çıkma ihtiyacı
• Aşırı susama
• Aşırı açlık ve yorgunluk hissi
• Uğraşmadığınız halde kilo verme. Hücreler kanınızdaki şekeri insülin olmaksızın kullanamazlar. Bu yüzden, onların yerine yağ yakmaya başlarlar.

Diyabet belirtileriniz varsa, bir doktora görünmeniz önemlidir. Doktorunuz kanınızdaki glikoz (şeker) miktarının ne kadar olduğunu görmek için bir test yapacaktır. Vücudunuzun glikoza nasıl tepki verdiğini görmek için hastane testlerine de ihtiyacınız olacaktır.

İşe yarayan tedaviler nelerdir?

Tip 1 diyabet için iyileştirici tedavi yoktur. Fakat tedavi kanınızdaki glikoz miktarını normale yakın tutarak sağlıklı kalmanıza yardımcı olabilir. Muhtemelen günde birkaç kere insülin almanız gerekecek. Kan şekeri seviyelerinin çok yükselmediğinden ya da çok düşmediğinden emin olmak için bunları düzenli olarak kontrol etmeniz gerekecektir.

İnsülin

İnsülin kanınızdaki glikoz miktarını dengede tutan bir hormondur. Tip 1 diyabet hastasıysanız, muhtemelen teşhis konur konmaz insülin almaya başlamanız gerekecektir.

Diyabet için kullandığınız bu insülin laboratuar ortamında üretilir ve mümkün olduğunca insandaki doğal insüline oldukça benzer hazırlanır. Kan şekerini kontrol altında tutmada aynı şekilde işlev görür.

Midenizde bulunan mide özsuları insülini bozuma uğratacağı için, insülini tablet olarak kullanamazsınız. İnsülini genellikle bir enjeksiyon olarak kullanırsınız. Kendinize iğne yapma hakkında endişe ediyor olabilirsiniz. Fakat diyabetli kişiler için üretilmiş özel cihazlar vardır. Bu cihazlar insülinin enjekte edilmesi çok kolaylaştırırlar ve iğneleri çok incedir. Bunun sayesinde, cihaz size acı vermez ve muhtemelen çok geçmeden kullanmaya alışacaksınız.

Kullanacağınız insülinin tipi, vücudunuzun insüline nasıl tepki göstereceğine bağlıdır. Doktorunuz ya da hemşireniz sizin için en iyi olan insülin tipini kararlaştırmaya ve size uygun bir dozaj çizelgesi hazırlamaya yardımcı olacaktır.

Yaşantınızla tam uygun bir dozaj çizelgenizin oluşması biraz zaman alabilir. Ne kadar yediğinize ve ne kadar egzersiz yaptığınıza göre insülin miktarında değişiklikler yapmanız gerekir.

Bazı kişiler yemek yemelerinin hemen öncesinde bir insülin iğnesi yaparak ve sonra geceleyin bir diğer uzun etkili insülin iğnesiyle kan şekerlerini kontrol altına alırlar.
Yemek yeme ya da egzersiz yapma planınız varsa, insülin dozunuzu normalden daha fazla veya daha az olarak ayarlayın.

Bir enfeksiyon kapmanız, stresli olmanız ya da hamilelikten veya ergenlik döneminde olmaktan hormonlarınızda değişiklikler olması gibi durumlarda da, ihtiyacınız olan insülin miktarını değiştir. Bu süreçlerde oldukça ihtiyatlı olmanız gerekecektir. Doktorunuz ya da diyabet hastalığınızla ilgilenen hemşireniz yardımcı olabilirler.

En büyük zorluk, yemek yemeniz ve hareketliliğiniz ile insülin dozunuz arasında iyi bir denge kurmaktır. Çok fazla insülin alırsanız, hipoglisemiye yakalanabilirsiniz. Bu durum, kan şekerinizin çok düşük seviyeye inmesinden dolayı meydana gelir.

Yeterli insülini almasanız, kan şekeriniz çok yüksek seviyeye çıkar ve bunun üzerine hiperglisemi olursunuz. Bunların her ikisi de acil tıbbi müdahale gerektiren durumlar olabilir. Bunun gerçekleşmemesi için, kan şekerinizi düzenli olarak kontrol etmeniz gerekir.

Bazı kişiler kan şekerlerini mümkün olduğunca normale yakın tutmak için, sürekli olarak, oldukça sıkı tedavi programları takip ederler. Bu yoğun tedavi olarak adlandırılır ve daha esnek bir yaklaşımı olan standart tedaviden farklıdır. Yoğun tedavi, diyabetin neden olduğu kalp ve böbrekler ile ilgili rahatsızlıklar gibi diyabetin neden olduğu sağlık sorunlarını (komplikasyonları) önlemeye yardımcı olabilir.
Fakat tehlikeli olabilecek bir düzeyde daha fazla kan şekeri çok düşüklüğü vakaları yaşayabilme riski vardır.

Doktorunuz şekerini nasıl sıkı kontrol altında tutacağınız size öğretebilir. Örneğin, bu durum günde en az dört kez kan testi yapma, günde üç kez ya da daha fazla insülin alma (ya da bir insülin pompası kullanma), insülin dozunuzu ayarlamak için sık sık kliniğine çağırması, ne yediğinizin takip edilmesi ve düzenli egzersiz yapılmasını gerektirebilir.

İnsülin pompası, vücudunuza sürekli insülin sağlayan bir cihazdır. Bu pompa biraz çağrı cihazına benzemektedir. Bu cihaz bir iskambil destesiyle yaklaşık olarak aynı boyutta ve şekildedir. Bu pompayı cebinize koyabilirsiniz ya da kemerinize takabilirsiniz. Her zaman yanınızda bulundurmanız gerekir.

Pompanın içersiden bir insülin haznesi vardır. İnsülin uzun bir tüple pompalanır ve derinizde takılı duran özel bir tür iğneyle vücudunuza girer.

Sürekli üzerinize takılı bir şekilde bir şeylerin olması fikri hoşunuza gitmeyebilir. Fakat çoğu kişi buna alışır. Ayrıca, kısa süreliğine (örneği, duş alırken,yüzmeye gittiğinizde, giyinirken ya da cinsel ilişkide bulunurken) bu pompayı çıkarabilirsiniz.

Bir insülin pompası kullanmak, kanınızdaki şeker seviyesinin iğne yapmaktan da iyi kontrol etmenize yardımcı olabilir; kendinize iğne yapmak zorunda olmadığınız bir yaşamla daha mutlu da olabilirsiniz. Fakat bu cihazın bazı dezavantajları vardır. Eğer cihazın iğnesi tüpten çıkarsa, farkında olmadan insülin akışını önleyebilirsiniz ve bu durum tehlikeli olabilir. Ayrıca, bu iğne enfeksiyonlara yol açabilir.

Diyabet hakkında eğitim

Tip 1 diyabet hakkında bir şeyler öğrenmek muhtemelen diyabetinizi kontrol altında tutmanıza yardımcı olur ve yaşantınızla ilgili kendinizi daha mutlu hissetmenizi sağlar. Eğer bir çocuksanız yada ergenlik dönemindeyseniz, bu durum özellikle doğrudur. Bir eğitim programında diyabet hakkında bilgi edinmek, diyabetinizle nasıl baş edeceğinizi ve nasıl daha sağlık olunabileceğinizi öğretir. Birçok farklı program tipi vardır. Bazıları yaz kamplarında yer alır.

Genç erişkinler ve ergenlik dönemindekiler için düzenlenen bir eğitim programı çeşitli aktiviteler ve konular içerebilir. Aşağıda belirtilen şeyleri öğrenebilirsiniz.

• Kan şekeriniz kontrol etmek neden önemlidir
• İnsülin doğru bir şekilde enjekte edilmesi
• Sorunların çözülmesi
• Sosyal becerileri geliştirme
• İletişim becerilerini geliştirme.

Ayrıca, kendi başınıza ya da ailenizle birlikte diyabetle başa çıkmayla ilgili danışmanlık alabilirsiz. Sizin için hangi eğitim programının uygun olduğunu doktorunuza danışın.

Bana ne olacak?

Tip 1 diyabet hastasıysanız, normal bir hayat sürdürebilmeniz gerekir. Aşağıda belirtilenleri yapmanız gerekecek.

• Düzenli olarak insülin alın
• Ne yediğinize dikkat edin
• Düzenli olarak egzersiz yapın
• Gün boyunca kan şekerinizi kontrol edin

Normal aktivitelerin hepsinde yer alabilmelisiniz. Fakat diyabetiniz ve gözlerinizle ilgili bir sorun gibi sürüşünüzü etkileyebilecek bir rahatsızlığınız varsa, bunun hakkında Sürücü ve Araç Lisans Ajansı’na (DVLA) bilgi vermeniz gerekmektedir. Eğer bunu yapmazsanız, sürücü ehliyetiniz ve sigortanız artık geçerli olmayabilir.

Uzun bir süre diyabet hastası olduğunuzda, muhtemelen bazı başka hastalıklara da yakalanırsınız. Vücudunuz bir kısmı oluşturan gözleriniz, böbrekleriniz, ayaklarınız ve kalbinizin büyük bir ihtimalle etkilenir. Bunun meydana gelmesinin nedeni, kanınızdaki fazla şekerin damarlarınıza zarar vermesidir.

Doktorlar bu sorunları komplikasyonlar olarak adlandırırlar. Diyabet hastası olan herkesin komplikasyonları olmaz. Bazı kişilerin 40-50 yıl boyunca komplikasyonları olmaksızın diyabet hastası olurlar. Kan şekeri seviyenizin kontrolünü ihtiyatlı bir şekilde gerçekleştirirseniz, büyük bir ihtimalle sağlıklı kalırsınız.

Hiperglisemi ya da hipoglisemi belirtilerini daima gözlemlemeniz gerekir. Kan şekeriz seviyeniz çok yükselirse ya da çok düşerse, derhal doktorunuza görünü ya da bir hastaneye gidin.

Yazar: Dr. Pınar AKAN

__________________

#MustafaKemaLAtatürkTorunuyum..ღ ❦

{22~02~`22..∞}
{09~09~`22..ღ}