Çevrimdışı

Hipoglisemi Nedir?


Son günlerde üzerinde en çok konuşulan hastalık hipoglisemi, kan şekerinin herhangi bir nedenle aşırı derecede düşmesi olarak tanımlanıyor. Acıbadem Hastanesi Diyabet Merkezi Uzmanı Dr. Yaser Süleymanoğlu, hipogliseminin bir hastalık değil biyokimyasal bir olay olduğuna dikkat çekerek hipoglisemi hakkında merak edilenleri anlatıyor.
Kan şekerin normalin altına düşmesidir. İnsanın normal açlık kan şekeri 85-100 mg/ dl arasında seyir ederken, bu rakam toklukta 120-130 mg/ dl arasında seyir eder. Uzun süren açlık durumunda veya tokluk sonrasında - özellikle şeker ve unlu mamullerden zengin bir yemek yedikten 2-3 saat sonra kan şekerinin düşmesi sonucu hipoglisemi yaşanır. Aşırı terleme, çarpıntı, ellerde titreme, konsantrasyon kaybı, konuşma güçlüğü, sinirlilik, bulantı, aşırı acıkma hissi, tam bilinç kaybı ile hipoglisemi oluşur.
Hipogliseminin nedenleri nelerdir?
Şeker ve ensülin aaaabolizmasında bir düzensizlik olarak özetlenecek Tip 2 diyabetin erken dönemi olabilir. Ancak her zaman neden bu değildir. Yoğun çalışma temposu, aşırı stres, ağır egzersiz durumlarında ve yeteri miktarda kalori veya karbonhidrat alınmadığı takdirde hipoglisemi görülme riski vardır. Tiroit ve böbreküstü bezleri başta olmak üzere bazı endokrin organların ürettiği hormonların fazlalığında veya yetersizliğinde hipoglisemi bulguları görülebilir. O nedenle hipoglisemiden yakınan bir hasta endokrin (hormon) açısından ayrıntılı bir şekilde değerlendirilmelidir. Eğer endokrin organ fonksiyonlarında bir düzensizlik yok ise, kişinin Tip 2 diyabet adayı olabileceği düşünülür.
Tanı nasıl konur?
Daha önce anlatılan yakınmaları olan bir kişide, hipoglisemiye neden olabilecek diğer nedenlerin olmadığı anlaşıldıktan sonra, 75 gram glikozla şeker yükleme testi yapmak çoğu kez tanıyı koydurabilir. Şeker yükleme testi sırasında alınan kan örneklerinde ensülin değerlerinin yüksek, geç saatlerde şeker değerlerinin düşük oluşuyla yakınmaları olan bir kişide reaktif hipoglisemi tanısı koydurur. Reaktif hipoglisemi ayrı bir hastalık değil yalnızca başka bir hastalığın bir bulgusudur. Saptandığında yapılması gereken, buna neyin sebep olduğunu bulmak ve onu tedavi etmeye çalışmaktır.
Tedavisi nasıl yapılır?
Hipoglisemi nedenini bulmakla başlar. Reaktif hipoglisemilerin çoğu erken dönem tip 2 diyabetten kaynaklandığını düşünmek, diğer olası nedenlerin de gözden geçirmek gerekir. Hipoglisemide beslenme ve egzersiz tedavileri de uygulanır. Ensülin miktarlarındaki aşırı yüksekliği olan vakalarda, hekim tarafından ilaç verilebilir.
Şeker yükleme testi yapılırken nelere dikkat edilmeli?
Şeker yükleme testi yapmadan önceki 3 günlük dönem süresince şeker aaaabolizmasını etkileyecek doğum kontrol hapları, kortizon, bazı tansiyon düşürücüler, kortizon gibi ilaçları doktoruna danışarak almamalıdırlar. Bunun dışında dikkat edilmesi gereken önemli bir konu, herhangi bir kısıtlayıcı perhiz yapılmamasıdır. Karbonhidrattan daha zengin gıda alınması gereken bu 3 günlük sürede ekmek, hamur işi ve tatlılar serbest olarak yenilir. Bu dönem süresince dikkat edilecek şeylerden biri de eğer yapılıyorsa bir egzersiz programına ara verilmesi gerekliliğidir.
Şeker yükleme testinin zararı var mıdır?
Yanlış bir kanı vardır: Benim daha önce şekerim yoktu, şeker yükleme testinin yapılması bende şekere yol açtı. Şeker yükleme testinde alınan şeker miktarı çok önemli boyutlarda değildir. Bu test sadece var olan bir tablonun ortaya çıkmasını sağlar. Test sırasındaki en fazla yakınmalardan biri bulantı-kusma şikâyetleridir. Verilen glikoz sadece 1 bardakta eritilip içirilmeye çalışıldığında ortaya çıkan bir yakınmadır. Toplam glikoz 3 bardak suda eritilip, bir miktar limon sıkıldığında böyle bir sorun gelişmeyecektir.
Hipoglisemi belirtileri
Hipogliseminin belirtileri çok farklı ve şaşırtıcıdır.. Beyin hücrelerinin ana enerji kaynakları olan şekeri yeteri kadar temin edememesi sonucu oluşan belirtiler, beynin glukozsuz kalması sonucu oluşan klinik işaretlerdir: Dikkat kaybı, odaklanma güçlüğü, yeni bir bilgiyi öğrenmede zorlanma, baş ağrısı, açlık hissi sinirlilik, huysuzluk, ani ve anlamsız hiddet gösterileri, görme bozukluğu, ellerde uyuşma, beyin dokusunun ihtiyacı kadar şekeri alamadığını gösteren ilk belirtilerdir. Eğer kan şekerindeki düşme daha da belirginleşir ve uzun sürerse şuur bulanıklığı, uykuya eğilim, sara benzeri kasılmalar ve koma hali gibi daha önemli sorunlar ortaya çıkacaktır.
Kısaca bu bulguları özetleyecek olursak: Açlık hissi, terleme, solgunluk, kişilik değişikliği, sinirlilik, titreme, baş dönmesi, yorgunluk,
görme bozukluğu, baygınlık, dikkat kaybı, ani hiddetlenmeler, koma
HİPOGLİSEMİ TEDAVİ ve SONUÇLARI
Eğer hipoglisemide olduğunuzdan kuşkulanıyorsanız yapacağınız ilk şey kan şekerinizi ölçmektir. Sizi izleyen sağlık ekibinin hangi düzeyin altında hipoglisemi tedavisi uygulayacağınızı öğrenmelisiniz. Ancak her zaman kan şekerinizi ölçme olanağı bulamayabilirsiniz. Örneğin kan şekeri ölçme cihazınız yanınızda olmayabilir. Bu durumda tedavi uygulamadan eve gitmeyi sakın düşünmeyin. Hele eve kadar otomobil kullanmanız gerekiyorsa. Belirtileri hemen tedavi edin.
> Yanınızda her zaman şeker bulundurunuz.
> Yalnız başınıza çok uzun yürüyüşlere veya uzun mesafeli yüzmeye gitmeyiniz. Eğer kan şekeriniz düşükse özellikle yemekten hemen önce araba kullanmayınız.
> Eğer ataklarınız sık oluyorsa, mutlaka doktorunuza danışınız.
Hipogliseyi çikolata, dondurma, süt, baklava gibi yiyeceklerle tedavi edilmemelidir.bu gıdalardaki yüksek yağ miktarları nedeni ile şekerin emilimini yavaşlatır.
> Şekeri aldıktan 15 dakika sonra tekrar kan şekerinizi ölçmelisiniz. Kan şekeri hala düşükse aynı dozda şekeri tekrar almalısınız. Eğer en yakın yemeğiniz veya ara öğününüz ilk yarım saat içinde değilse bir ara öğünü almalısınız. Bilinç kaybına yol açan hipoglisemiye ağır hipoglisemi denir.
Eğer hipogliseminin ilk belirtileri önemsenmez ve tedavi edilmezse veya doğrudan ağır hipoglisemi gelişebilir. Bu durum beynin şekersiz kalmasına bağlı olarak ortaya çıkar. Ağır hipoglisemi gerçekten çok acil bir tıbbi durumdur.
Bazı hastalar hipoglisemi atağı sırasında çok sinirli ve aksi olabilir. Tedavi ve yardım girişimlerini engelleyebilirler. Etrafınızdakiler buna kulak asmamalı ve tedavi ve yardım konusunda ısrarcı olmalıdırlar. Böylece sizi komadan ve hastaneye gitmekten kurtarabilirler.
Eğer bilinciniz hipoglisemiye bağlı olarak kapandıysa herhangi birşey yiyip içemezsiniz. Bu durumda bir başkası tedaviyi üstlenmelidir. Bilinci kapalı hipoglisemik bir hastada yapılacak en güvenli şey bir başkası tarafından injekte edilecek glukagondur.
Glukagon pankreas tarafından üretilen ve karaciğerden kana şeker salınımını uyaran bir hormondur. Ayrıca insülin salınımını da baskılar. Glukagon karaciğerinde depo şeker bulunmayan insanlarda işe yaramaz
Eğer ağır hipoglisemi geçirdiyseniz sizi izleyen sağlık ekibinin bundan haberdar olması gerekir. Aynı şekilde hafif ama sık hipoglisemiler de ekibe bildirilmelidir.
Hipogliseminin önlenmesi için diabet hastasının tedavisine ve yaşam biçimine çok dikkat etmesi ve hipoglisemi hakkında bilgi sahibi olması gerekir. Tedavinin amacı hipoglisemiye ait belirtilerin düzeltilmesi, beyin hasarına izin verilmemesi ve hipogliseminin tekrarının önlenmesidir.
Not: Bilgi ve paylaşım adına alıntı yapılmıştır.