Lavaj İnsan vücudundaki mukoza veya epitelle döşeli bazı organlarda teşhis veya tedavi maksadıyla uygulanabilen yıkama işlemi. Lavaj, bir takım özel araç ve gereçlerin yardımı ile bazı özel sıvıların veya ilaçlı çözeltilerin istenilen organlara iletilmesi ile sağlanır. Kulak lavajı: Kulağa kaçan çeşitli yabancı cisimleri, böcekleri veya kulakta kendiliğinden husule gelip dış kulak yolunu tamamen tıkayan buşonların (kulak kiri) temizlenmesi için uygulanır. Bunun için üç halkası bulunan özel madeni şırıngalar kullanılır. Vücut sıcaklığına kadar ısıtılmış olan su ile kulak yıkanır. Daha sıcak ve daha soğuk su baş dönmesi yapar. Plevra (göğüs zarı) lavajı: İltihaplı plöreziler (zatülcenp) de uygulanır. Önce bir şırınga ile plevra boşluğuna girilir ki buna “toransentez” denir. Plevra boşluğuna girildikten sonra, mevcut iltihabi sıvı, “irin” boşaltılır ve bilahare, mikrop öldürücü sıvılarla plevra lavajı yapılır. Yani göğüs zarı boşluğu yıkanır. Göz lavajı: Su akıtıcı araçlar ve damlalıklar vasıtasıyla yapılır veya ilaçlı suya batırılmış bir pamuk parçası göze tatbik edilir. Gaye konjonktivit gibi bazı iltihabi göz hastalıklarında, gözün dezenfeksiyonunu temin etmektir. En mühim bir lavaj türü de mide lavajıdır. Özellikle ağız yoluyla olan çeşitli zehirlenmelerde, bir ilk yardım usulü olarak kullanılmaktadır. Zehirlenmenin üzerinden 6 saatten fazla bir zaman geçmişse mide lavajının pek faydası olmaz, çünkü bu süre zarfında zehirli maddeler mideden, barsaklara geçmiş olurlar. Zamanında yapılan mide lavajı ile, mide içindeki bütün maddeler dışarıya tahliye edilir ve mide yıkanmış olur. Mide lavajı için, hasta başı öne eğik olarak oturtulur, ağız yoluyla mide sondası itilerek mideye gönderilir. Sondanın dışardaki ucuna takılı olan huniden 400-500 mililitre kadar sıvı boşaltılır. Bu sıvı boşalır boşalmaz sondanın ucu aşağı eğilir ve sondanın ortasında bulunan puarı yardımıyla da mide boşaltılır. Bu işlem birkaç kez tekrar edilir. Vajinal lavaj (dölyolu lavajı): Dölyolu mukozasının iltihabi hastalıklarında veya doğum kontrolü maksadıyla uygulanır. Bunun için özel lastikli enjektörler lavaj sıvısı olarak da dejenfektan sıvılar veya çeşitli ilaçlar kullanılır. Mesane lavajı: İdrar yolundan mesaneye sokulan bir sonda ve enjektör vasıtasıyla yapılır. Özellikle mesane iltihaplarında tedavi maksadıyla uygulanır. Peritoneal lavaj (Karın zarı boşluğu lavajı): Özellikle kazalar ve travmalar neticesi karın boşluğundaki organların yaralanıp yaralanmadığını anlamak gayesiyle yapılır. Karın boşluğuna özel bir torakarla girilir ve buradan serum ****olojik gönderilir. Bir müddet beklendikten sonra verilen sıvı alınarak mikroskop altında incelenir ve kanama olup olmadığı kontrol edilir.