| |
|
13 Haziran 2012, 17:00
| #1 | |
| Çevrimdışı  IF Ticaret Sayısı: (0) | Metabolizmanız Hangi Zamanlarda Daha Hızlı ve Daha Yavaş Çalışır Son zamanlarda danışanlarımdan sıkça duymaya başladığım bir söz ‘metabolizma hızı’. Özellikle gelişen medya organlarının ve beslenmenin bir bilim dalı olarak kanıtlanmasının bir nedeni olarak ortaya çıktığını düşünüyorum. Zayıflama diyetlerinde ise, çoğunlukla kilo kaybedilemeyen durumlarda ilk suçlana şey oluyor metabolizma hızı. Danışanların bir çoğu metabolizma hızlarının düşük olmasında şikayetçi, bu yüzden ağır kilo verdiklerini düşünenler bile var. Bu yüzden bu makalemi enerji metabolizmasına ve bazal metabolizma hızını anlatmaya ayırdım. Vücudumuza alınan besinler, mide ve bağırsaklarda sindirime uğradıktan sonra, kan dolaşımı vasıtasıyla hücrelerimize taşınıyorlar. Ve içlerine girdikleri hücrelerde yine kan vasıtasıyla taşınan oksijenin varlığında enerji haline dönüşüyorlar. Bu duruma kimyasal bir isim söyleyecek olursak ‘’oksidasyon işlemi’’ diyebiliriz. Oksidasyon işlemi sonrasında oksijenle oluşan enerji bedenimizin büyümesi, gelişmesi, hareketi, sağlığını ve devamlılığını kullanmak için harcanıyor. Enerji için bedenimiz istediği kaynağı veya besinleri bulamadığında ise vücutta daha önce biriktirdiği depolarını kullanmaya başlıyor. Ancak bu durum çok uzun süre devam ederse bedenin canlılığı ve yaşamı tehlikeye giriyor. İşte yukarıda da bahsettiğimiz hücre içinde besinlerden enerji oluşumuna ve harcanmasına ‘’metabolizma’’ diyoruz. Sindirim sistemiyle emilmiş ve en küçük parçalarına ayrılmış bütün besinler vücuda enerji oluşumda rol alabiliyorlar. Fakat tabi ki her besinin vücuda verdiği enerji değeri farklı. Besinlerdeki bu enerji miktarlarının farklı olmasının nedeni ise, besinlerin bileşimlerindeki besin öğelerinin farklı ve çeşitli miktarlarda olmasından kaynaklanıyor. Beslenmede kullandığımız ‘’kalori’’ ifadesi, aslında 1 litrelik suyun 15 santigrat derecede olan ısısını 16 santigrat dereceye yükseltmek için gerekli olan enerji miktarı anlamına geliyor. DİNLENME VEYA BAZAL METABOLİZMA HIZI Biz uyku veya dinlenme durumundayken hücrelerimizin içindeki kimyasal değişmeler ve hareket bütün hızıyla devam ediyor aslında. Bu kimyasal değişimler sonucunda bedenimiz için enerji elde edildiği gibi başka işlerde kullanılmak üzere üretilen vücut dokularındaki farklı öğelerin üretimi de sağlanmış oluyor. Bazal metabolizma hızı (BMH) vücudumuza aldığımız besinlerin sindirime uğramasından sonra (yani yaklaşık olarak besin tüketiminden 12 saat kadar sonra) mutlak dinlenme anı dediğimiz anda (sırt üstü uzanarak yatarak) uyanık olarak harcadığımız enerji demektir. Bunun dışında dinlenme metabolik hız (DMH) dediğimiz başka bir enerji harcama şekli de vardır. Dinlenme metabolik hız da, tıpkı bazal metabolizma hızı gibidir. Ancak dinlenme metabolik hız da yemeklerden sonraki 12 saat şartı aranmaz. Günün her hangi bir anında mutlak dinlenme anında ölçülür. İkisi arasında yaklaşık olarak % 10civarında bir fark bulunur. Ancak iki kavram da birbiri yerine kullanılırlar. Ancak hem bazal metabolizma hızı ölçümü, hem de dinlenme metabolizma hızı öncesinde güç sarf edilerek yapılacak her türlü hareketten ve spordan uzak durmak gerekir. Aksi takdirde elden edilen değerler yanıltıcı olabilirler. Mutlak dinlenme anında (sırt üstü rahat bir pozisyonda yatma anında) bütün organlar çalışır durumdadır. Fakat çalışma hızları farklıdır. Yetişkin bireylerde dinlenme metabolizma hızının organlara göre dağılımı şu şekilde sıralanabilir: Karaciğer %29 Böbrek % 7 İskelet kasları % 18 Beyin & 19 Kalp % 10 Yukarıdan da anlaşılacağı gibi en çok enerji harcayan organımız karaciğerdir. Beyinin harcadığı enerji içinse şu açıklama yapılabilir. Çocukluk çağındayken beyin gelişimi devam ettiği için beynin harcadığı enerji % 44’lere tırmanabilmektedir. Karaciğer, beyin ve böbrekler sürekli olarak çalışma halinde bulunurlar. Kalp, akciğer ve sindirim organlarının hareketleri ve salgıları ise daha yavaş ve ilerler. BAZAL METABOLİZMA HIZINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER NELERDİR: YAŞ VE CİNSİYET; büyüme döneminde vücut dokularımız sürekli olarak yenilenme ve genişleme evresinde olduğundan dolayı bu dönemde vücudumuz daha fazla enerji harcamak zorunda kalır. O yüzden özellikle 18 yaş altındayken bedeninin bazal metabolizma hızı ergen bireylerin bedenlerindeki bazal metabolizma hızına göre çok daha hızlı çalışır. Büyüme tamamlandıktan sonra ise bazal metabolizma hızı gittikçe düşmeye başlar. Bebekler besin enerjilerinin % 12 ile 15’ini yeni doku şeklinde depolarlarken, çocuklarda bu oran % 1 olarak seyretmektedir. Bunun dışında kadınların bazal metabolizma hızı erkeklerinkinden daha düşüktür. VÜCUT BİLŞEİMİ, YAPISI VE CÜSSE; vücut cüssesi bir bedenin kapladığı alan olarak tarif edilebilir. Bedenin kapladığı alanın boyutlarına göre bedenin harcayacağı enerji miktarı da değişmektedir. Boyutlar arttıkça, harcanan enerji de artmaktadır. Vücut dokusu olarak açıklandığında ise miktarı arttıkça enerji harcamasını arttıran doku kas dokusudur. Bedenin yağsız kitlesinin, yağlı kitlesine olan oranı arttıkça, bazal metabolik hız ve dinleme metabolik hız artmaktadır. Erkek ve kadınların bazal metabolizma ve dinlenme metabolizma hızlarının farklı olmasının bir nedeni de, vücut bileşimlerinin farklı olmasından kaynaklanmaktadır. Kadınlarda yağ kütlesi vücudun % 33’ünü kaplarken, erkelerde bu oran % 21 olarak saptanmıştır. GEBELİK DURUMLARINDA; bu dönemde vücut beslemesi ve yaşatması gereken başka bir canlıyla baş başa kaldığı için ve bu canlıya sürekli olarak enerji sağlamak zorunda kaldığı için bazal metabolizma hızı artmaktadır. Bu artışın miktarları ise % 22 ile 23 arasında gösterilmektedir. ENDOKRİN SİSTEMDEKİ HER HANGİ BİR BOZUKLUK DURUMUNDA; son zamanlarda da epey bahsi geçtiği gibi, tiroit bezi vücudun enerji dengesini ayarlamada görevli bir hormon salgı bezidir. Bu nedenle tiroit bezinin hızlı çalışmasıyla ortaya çıkan HİPERTROİDİZİM denilen hormon bozukluğu hastalığında bazal metabolizma ve dinlenme metabolizma hızı artar. HER HANGİ BİR ENFEKSİYON DURUMUNDA VE ATEŞLİ HASTALIKLAR GEÇİRİLİYORKEN, vücut ısısının 1 derece kadar yükselmesi bazal metabolizma ve dinlenme metabolizma hızında % 7 oranında bir artışa neden olduğu için, ateşli bir hastalık durumda bazal metabolizma hızı ve dinlenme metabolizma hızı artar. RUHSAL DURUMLARDA ETKİLENEN KAS TONUSU; kas tonu bireyler arasında ayrıcalıklar gösterir. Mutlak dinlenme anındayken (sırt üstü uzanmış ve rahatlamış bir halde) bazı bireylerin kasları, diğerlerine göre daha hareketli yapıya sahiptir. Mesela öfke, coşku, düşünme gibi durumlardaki bireylerin kas tonuları daha yüksektir. Mesela rahat bir bireye göre tedirgin veya endişeli ve sinirli bir bireyin kasları daha fazla enerji harcar. Yani bu durumlarda bireylerin bazal metabolizma hızı ve dinlenme metabolizma hızları daha yüksektir. FİZİKSEL HAREKETLER VE SPOR YAPANLARDA; fiziksel aktivitelerden sonra kaslar uzun bir süre hemen dinlenme durumuna geçemezler. Bir süre daha sporun verdiği hareket durumlarını devam ettirirler. Bu yüzden özellikle spor veya egzersiz sonrasında ölçülen bazal metabolizma ve dinlenme metabolizma hızları yüksek kaydedilmektedir. GÜN İÇİNDEKİ BESLENME ÖRÜNTÜSÜNÜN İÇERİĞİ; gün içine tükettiğimiz besinlerin de bazal metabolizma ve dinlenme metabolizma hızımıza etkileri bulunmaktadır. Özellikle son zamanlarda pek çok araştırmada kanıtlanmış yeşil çay ve yeşil çayın içeriğinde bulunan EEGC, EGC gibi flavonoidlerin bulunduğu taze meyve ve sebzeler, proteinler vücudun harcadığı enerjiyi arttırmaktadırlar. UYKU DURUMUNDA; bazal metabolizma ve dinlenme metabolizma hızı azalmaktadır. Uyku sırasında ölçülen dinlenme metabolizma hızı, uyanıkken ölçülen dinlenme metabolizma hızından % 10 oranında daha azdır. UZUN SÜRELİ AÇLIK DURUMLARINDA; bazal metabolizma ve dinlenme metabolizma hızı azalmaktadır. Bu yüzden uzun süre düşük kalorili diyetler yapmış bireylerin vücutlarının harcadığı enerji miktarları çok düşük seyretmektedir. Uzun süre boyunca düşük enerji alarak yaşamaya çalışan beden, artık enerjisinin daha tasarruflu kullanmaya başlar. Bu yüzden bu bireyler diyetler bırakıldığında ise hızla kilo almaya başlarlar. MENSTRUASYON DÖNGÜSÜ (REGL DÖNEMİ); bazal metabolizma hızı ve dinlenme metabolizma hızı bu dönemde etkilenirler. Metabolik hızlar yumurtlama anından bir hafta öncesinde en düşük seviyelere iner. Menstruasyondan hemen önce ise en yüksek seviyesinde seyreder. YİYECEKLERİN TERMİK ETKİSİ; besinleri tükettikten sonra da bazal metabolizma hızımızda bir artış meydana gelir. besinlerin bu etkisine ‘termik etki’ denir. Yiyeceklerden sonra metabolizmada meydana gelen artık sonucunda metabolizmanın yan ürünü olarak ısı meydana gelir. bu oluşan ısı, enerji kaynağı olarak alınan karbonhidrat, protein ve yağların emilim ve sindiriminin karşılığıdır. Karbonhidratlar e yağlar yenildikten sonra bazal metabolizma ve dinleme metabolizma hızındaki artış % 6 kadardır. Bu artış proteinler içinse % 30 olarak açıklanmıştır. Ama genel olarak söylemek gerekirse, normal bir diyette besinlerin termik etkileri, dinlenme metabolik hız ve fiziksel aktivite için harcanan total enerjinin %10’unu geçmez | |
| |  |
| IRCForumlari.NET Reklamlar |
   |
 |
| Etiketler |
| çalışır, hangi, metabolizmanız, zamanlarda |
| Konuyu Toplam 1 Üye okuyor. (0 Kayıtlı üye ve 1 Misafir) | |
| |
Benzer Konular | ||||
| Konu | Konuyu Başlatan | Forum | Cevaplar | Son Mesaj |
| Daha Yeşil Alanlarda Yaşayanların Hücreleri Daha Yavaş Yaşlanıyor Olabilir | SpinoZi | Bilim Dünyasından Son Haberler | 0 | 11 Ocak 2024 04:09 |
| Php nasıl daha hızlı çalışır | SeckiN | PHP | 1 | 25 Temmuz 2013 19:15 |
| Hangi operatör daha hızlı! | Zen | 3G | 0 | 02 Aralık 2012 20:49 |
| Windows 8 daha hafif, daha hızlı ve daha etkili! | She | Windows | 0 | 28 Eylül 2011 17:02 |
| Projeleri Daha Hızlı, Daha Ekonomik Ve Çevreye Daha Az Etki Yaratacak Şekilde Tasarla | Sevda | Bilim Dünyasından Son Haberler | 0 | 26 Ekim 2010 18:09 |
Normal
