Çevrimdışı

Dinlenmiş, iyi bir gece uykusu ile sağlığımız arasında çok büyük bir ilişki vardır. Mutlu ve dinamik bir gün için iyi dinlenmiş bir vücut ve beyinden daha önemli bir şey yoktur.


Dinlenmiş, iyi bir gece uykusu ile sağlığımız arasında çok büyük bir ilişki vardır. Mutlu ve dinamik bir gün için iyi dinlenmiş bir vücut ve beyinden daha önemli bir şey yoktur. Maalesef birçok insanın gece uyku sorunları vardır. Ve bundan dolayı gün içinde kendilerini devamlı yorgun ve bitkin hissederler.

Fakat uyku bozuklukları çözümsüz değildir. Uyku bozukluğumuzun sebeplerini bilir ve düzeltirsek mutlu, sağlıklı bir hayata yeniden kavuşuruz.

Uyku bozukluklarının hastalık olarak kabul edilip tetkiklerinin yapılmasına son 10 senedir dünyada yaygın olarak başlanmıştır. 21. yüzyıla girerken “Modern Tıp Alanı İçinde Uyku Bozukluğu Hastalıkları“ adı altında çok yeni bir bölüm açılmıştır. Bu sayede, hayatımızı tehdit eden ve nedenlerini anlayamadığımız yüksek tansiyon, koroner kalp hastalıkları, astım, şeker hastalıkları, aşırı şişmanlıklar, sık soğuk algınlıkları, gece uykuda ani ölümler gibi durumlarda uyku bozukluklarının önemli bir rol oynadığı anlaşılmıştır.

Uyku, beynimizin dinlendiği basit, durgun bir süreç değildir. Ortalama her 90 dakikada tekrarlayan bir, evre 1-2 (yüzeysel uyku) evre 3-4 (derin uyku) ve rüya (rem) uykusu şeklinde beyinde değişik aktivitelerin ortaya çıktığı çok dinamik bir yapı gösterir. Rüya uyku evresi, sabaha karşı 90 dakikalık süreyi doldurur ve bu uyku esnasında beyinden gelen testere dişi gibi sık dalgalar yayılır, kaslar felç olur, kan basıncı artar, penis ereksiyon olur, göz küreleri sağasola hızlı hızlı gidip gelmeye başlar. Bu karakterinden dolayı bu döneme İngilizce’de hızlı göz hareketi anlamına gelen “ Rapid Eye Movement” (REM) uykusu denilmektedir. Bu sırada uyandırılırsa rüyalar hatırlanır.

Uykunun bu değişik evreleri gece boyunca birbirini takip ederek akıp gi,derken, vücut parasempatik sistemin kontrolündedir ve solunum, dolaşım ve hormonal sistemler bir ahenk içinde çalışır. İçten veya dıştan gelen nedenlerle uyku yapısı parçalanırsa, çarklar arasına düşmüş bir taş gibi bütün sistemler birbirini etkileyerek bozulacaktır. Çeşitli nedenlerle meydana gelen uyku bozukluğu birçok hastalığın kaynağını oluşturmaktadır.

Günümüzde uyku laboratuvarlarında polisommografi denilen modern tetkik metodları sayesinde uyku yapısı bütün çıplaklığı ile incelenebilmektedir. Bu inceleme ile hastaların doğal uykuları esnasında, beyin fonksiyonları, uyku ritmi, solunum eforu horlama, uykuda oksijen kullanımı ve kalp ritmi kombine bir şekilde polisomnografi sistemiyle incelenerek uyku bozukluklarının nedeni araştırılmaktadır.


Uyku bozuklukları ve sık görülen problemler

Birçok hastalık iyi uyumamıza mani olabilir. Bazıları önemsiz, bazıları da sağlığımızı ciddi olarak tehdit eden durumlardır. Önemli olan birçoğunun tedavi edilebilir olmasıdır. Aşağıda, en çok görülen problemlerden bazıları belirtilmiştir. Eğer bunlardan herhangi birini yaşıyorsanız, doktorunuzla mutlaka görüşün.


Anksiyete ve stres

Anksiyete ve stres, uykusuzluğun en sık görülen nedenleridir. Bazen anksiyete ve stresin sebebini ortadan kaldırmak mümkündür. Dünyanın yükünü üstünüze almaya çalışmayın. Kendi hayatınıza öncelik tanımayı, işinizi boş vakitlerinizden ayırmayı öğrenin. Eğer bu işe yaramazsa anksiyete ve stresle ve bunların yol açabileceği az uyku ile başa çıkmanın başka yolları da vardır. Doktorunuz size daha fazla bilgi verecektir.


Depresyon

Melankolik, depresif bir ruh hali önemli bir belirtidir. Diğer belirtileri içinde olana bitene ilgisizlik, ümitsizlik, kolay incinme, değersizlik, isteksizlik, şuçluluk, kiloda değişme ve uyku bozukluğu sayılabilir. Depresyon, uykusuzluğun sık görülen sebeplerinden biridir ve tedavi edilebilir.


Horlama

Horlamanın sebebi, boğazın gerisindeki yumuşak dokunun, içeri ve dışarı gidip gelen havanın yolunu kesmesidir. Horlama, ileri yaşlarda daha çok görülen bir durumdur ve sık görüldüğü için ihmal edilmemesi gerekir. Sürekli horlama, uyku apnesinin bir işareti olabilir ve bu da ciddi sağlık sorunları yaratan bir durumdur. Mutlaka tetkik edilmesi lazımdır. Horlama tedavi edilebilir.


Uyku apnesi

Uyku apnesi, uyurken nefesin geçici olarak durması durumudur. Uyku apnesinin en belirgin işareti, gürültü horlama ve hemen arkasından kısa bir sessizlik, bu sessziliğin tekrar soluk alıp verme çabasına dönmesi ve patlarcasına bir horlama ile sonlanmasıdır. Bu olaylar sabaha kadar yüzlerce defa tekrarlar ve sabah yorgun, dinlenmemiş olarak uyanılır. Bütün bu olaylar olurken hiçbirşeyin farkında olunmayabilir. Uyku apnesi sadece uykuyu bozan bir durm değil aynı zamanda kalp solunum problemlerine yol açarak hayatınızı tehdit eden önemli bir sağlık sorunu olabilir.


Ağrı

Bütün ağrılar insanı uyutmaz. Birçok durum ağrı yapabilir. Nedenine bakılmaksızın bütün ağrıların geçirilmesi gerekmektedir. Hemen hemen bütün ağrılar kontrol edilebilir.


Prostat problemleri

Erkeklerde ileri yaşlarda prostat büyümesinin belirtileri görülebilir. Prostat büyümesinin ilk belirtisi gece sık sık çiş için tuvalete kalkmaktır. Bu tuvalet ziyaretleri uykuyu bozacaktır.


Burun tıkanıklığı

Geçici burun tıkanıklıkları, uykusuzluğun sık sebeplerindendir. Bazıları devamlı kronik burun tıkanıklığından rahatsız olurlar ve bu gece yatınca daha kötü olur. Kronik burun tıkanıklığı genellikle ilaçla tedavi edilebilir.


Diş gıcırdatmak

Diş gıcırdatmak uykuyu bölerek derin uykuya dalmayı önler ve çoğu zaman beraber uyuduğunuz biri size söyleyinceye kadar bunun farkında olunmaz ya da sabah çene ağrısı ile uyanırsınız.Derin uyunmadığı için yorgun kalkılır.


Uyurgezerlik

Uyurgezerlik önemli bir psikolojik problemin belirtisi olabilir ve asla göz ardı edilmemelidir.


Korkunç rüyalar (kabus ) görme

Herkes zaman zaman kabus görebilir. Fakat çok sık ve korkutucu, uykudan uyandırıcı rüyalar görmek tıbbi ya da psikolojik tedavi gerektirecek bir durumdur.


Kas krampları

Özellikle bacağınıza girenkramplar ile sık sık uyanıyorsanız, dolaşım bozukluğu ile ilgili bir sorununuz olabilir. Kas kramplarına neden olabilece diğer muhtemel sebeplerin çoğu tedavi edilebilir.


Huzursuz bacak sendromu

Uykuda bacakların kasılarak gerilmesi ya da atması durumudur.Bu her ne kadar ciddi bid durum gibi gözükmese de uykunun kalitesini bozar, beraber uyunan kişileri rahatsız eder. Tedavi edilebilir.


Gece terlemesi

Eğer geceleri sık sık terden sırılsıklam olunuyorsa bu durum şeker hastalığı, tiroid problemi gibi hormonal bir rahatsızlıktan dolayı olabilir. Horlama da varsa uyku apnesi ya da diğer başka hastalıkların belirtisi olabileceğinden gece terlemesi, önemsenmesi gereken bir olaydır.

 

Çevrimdışı

Uykuya dalmakta zorluk mu çekiyorsunuz? Gece boyu uyayabilseniz bile, uyandığınızda yorgun mu hissediyorsunuz?

Eğer dinlendirici bir şekilde uyuyamayışınız bir sağlık soruyla bağdaşık değilse bu 10 altın kural başarıyla uyumanıza yardım edecektir.

1 * Yatağa yatmadan önce, bedeninizle rahatlatmak için kitap okumak, klasik müzik dinlemek, duş almak gibi yatıştırıcı bir işlem yapmalısınız.

2 * Yatak odanızı sadece dinlenme için kullanın. İşlerinizi yada yemeği yatağa getirmeyin.

3 * Yatağınız rahat ve yeterince geniş, yatak odanız karanlık ve sessiz olmalı rahat bir ısıda tutulmalı.

4 * Yatağa gitme ve sabahları kalkma saatlerinizi düzenli tutun. Yatmak için iyice uykunuzun gelmesini beklemeyin.

5 * Öğlen uykularına yatacaksınız bunu da rutin tutmaya bakın. Arada bir yapmanız uyku dengenizi bozacaktır.

6 * Sabahları ya da oğleden sonraları düzenli olarak egsersiz yapın fakat gece yatmanıza yoğun egsersize girişmeyin. Yatmaya yakın yoga gibi bir egsersiz bedeninizi gevşetmeye yarayacaktır.

7 * Kafeinli içecekler ( özellikle kahve ) içimiziniz hesaplı tutun ve öğlen 2’den sonra içmemeye bakın. Yatmaya yakın yada gece içilen sigaralar da uykunun kesintili olmasına sebep olacağından uzak durmalısınız.

8 * Yatıştırıcı olsun diye içki almak uykuya dalışınızı kolaylaştırıcı olsa da uykunun kalitesini büyük ölçüde bozacağından dinlendirici olmaz. Hatta içki kullanmayı bıraktıktan sonra bile uzun yıllar tesiri devam eder.

9 * Gece yatmadan açlık hissederseniz ya çok az bir şey yiyin ya da bir bardak ılık süt için. Gece yatmadan yenen ağır yemekler bdeeninize rahatsızlık verip, uykunuzu bozacaktır.

10* Herşeyden önemlisi uykuya dalmak için çok uğraşmayın. Uyuyamıyorsanız yatakta çırpınmaya devam etmeyin. Odadan çıkıp kitap okuyun, televizyon seyredin yada gevşemek için başka şeyler yapın. Uykunuz gelene kadar da yatağınıza dönmeyin.

 

Melatonin nedir?

Melatonin denilen hormon beyinde ve sadece 23:00 ile 05:00 saatleri arasinda salgilanan bir hormondur.

Hormonun temel görevi
vücudun biyolojik saatini koruyup ritmini ayarlamak. Jetlag denilen hadisenin sebebi de bu hormon. Hormon diger aktioksidan tesirlerini de güçlendiriyor, kanserli hücrelere karsi koruma sagliyor, üreme sistemiyle baglantisindan tutun da yorgunluk , isteksizlik gibi durumlarin nedenlenlerini de olusturabiliyor. Su anda bu hormon yaslanmayi geciktirici etkisinden dolayi da üzerinde önemle durulan bir hormon. Isin can alici noktalarindan birisi hormonun cocuklar üzerindeki tesiridir. Avrupada lösemili ve kanserli çocuk sayilarinin artmasindan ötürü yapilan arastirmalar sonucunda ailelerden istenen bir hususda cocuklarin kesinlikle karanlik ortamlarda yatirilmalari. cünkü melatoninin güçlü salgilanmasinin kansere karsi koruyucu etkisi oldugu biliniyor. Ancak bu hormon isiga duyarli. Deneylerde uyuyan kisinin hormon salgisi izlenirken isigin açildiginda hormonun azaldigi, karanlikta yogun olarak salgilandigi tesbit edilmis. Bilimsel bir gerçek.

''Lütfen karanlikta yatin ve çocuklariniz uyurken isigi kapatin ...''
Unutmayın körlerde Kanser olma oranı yoka yakındır.

Dipnot!