Çevrimdışı

Akut farenjitte, farengeal duvarlarda ve lateral farengeal bantta enflamasyon vardir. Farenjitler oldukça sik görülmektedir. Akut farenjit viral veya bakteriyel nedenlerle olusabilir. Viral nedenler içinde rinovirüsler, adenovirüsler, koronavirüsler, influenza viriisü, parainfluenza virüs sayilabilir.

Daha nadir olarak da herpes simpleks, koksaki A virüsü, Epstein Barr virüsü (EBV) ve sitomegalovirüs, farenjit etkeni olabilir. Akut farenjitlerin %75′inden bu virüsler, %25′inden ise, hemen hemen tamaminda, A grubu beta hemolitik streptokoklar yani Streptococcus pyogenes sorumludur. Akut farenjit etkeni bakterilerin çok az bir kismi grup C ve G streptokoklar, Neisseria gonorrhoeae ve Corynebacterium diphtheriae’dir.

Rhinovirüsler ve diger üst solunum yollari virüslerinin yol açtigi farenjitler sonbahar ve ilkbahar gibi iliman mevsimlerde pik yaparlar. Koronavirüsler ve adenovirüsler kisin daha çok görülür. Bazi adenovirüs tipleri yazin erken dönemlerinde görülebilir ve farengokonjunktival epidemiye yol açabilir.

Influenza virüsüne bagli farenjitler ise daha çok Aralik-Nisan aylari arasinda siktir. Streptokokal farenjit siklikla kisin ve ilkbaharin baslangiç dönemlerinde görülür. Streptokokal farenjit 2 yasindan önce ve 50 yasindan sonra nadirdir. Viral farenjit herhangi bir yasta gelisebilir; ancak yas ilerledikçe görülme sikligi azalmaktadir. Okullar, kresler, askeri birlikler gibi kalabalik yerler yayilma açisindan uygun ortamlardir. Okullarda salginlara yol açabilir.

Hastalar siddetli bogaz agrisi ve yanmasindan, kirginlik, zaman zaman bas agrisi, ates, üsüme ve titreme ile kas agrilarindan yakinirlar. Enflamasyonun derecesi, neden olan patojenin virülansina ve hastanin direncine bagli olarak degisir. Bazi semptom ve bulgular etkenin viral mi bakteriyel mi oldugu hakkinda bilgi verebilir.

Viral nedenlere bagli akut farenjitlerde tabloya rinit, konjunktivit veya laringotrakeit eslik edebilir. Bu nedenle burun akintisi ve özellikle öksürügün eslik ettigi farenjitlerin viral olma olasiliklari yüksektir. Bunun disindaki fizik muayene bulgulari viral ve bakteryel farenjiti birbirinden ayirmada yararli degildir.

Viral farenjit düsünülen olgularda tedavi semptomatiktir. Semptomatik tedavi, farengeal rahatsizlik ve buna eslik eden sistemik ve respiratuar semptomlari rahatlatir. Genel olarak önerilen, yatak istirahati, analjezik, ilik serum fizyolojikle gargara ve bol sivi alimidir.

AGBHS (A grubu beta hemolitik streptokoklar) veya S. pyogenes primer bakteriyel patojen olarak olgularin yaklasik %25-30′undan izole edilmistir. Maternal bagisikliga bagli olarak bebeklerde çok nadirdir. Iki yasindan önce hemen hemen hiç görülmez. AGBHS’ler aktif enfeksiyon halinde kisiden kisiye bulasir. Bakteri için dogal kaynak insandir.

Nazofarenks ve orofarenks kolonizasyon için ana merkezlerdir. Üst solunum yollari sekresyonlari AGBHS için primer yayilma yoludur. Enfekte nazofarenks ve oral kavite mukozasiyla dogrudan temastan çok, enfekte dis firçasi veya besinlerle temas daha önemlidir.

AGBHS’lere bagli bogaz enfeksiyonunda ates, tonsillofarengeal eritem ve eksüda, sis ve duyarli anterior servikal lenfadenopati gibi semptom ve bulgular vardir. Rinore ve öksürük yoktur. Beyaz küre yükselmistir. Klinik olarak streptokokal tonsillofarenjit tanisi konamaz.

Bogaz kültüru veya direkt antijen testi ile streptokokal tonsillofarenjit tanisi konabilir. Bogaz kültürü degerlendirmesi için 18-24 saat gereklidir. Bu nedenle streptokoklarin varligini daha kisa sürede gösteren streptokok antijenlerini gösterme esasina dayali direkt antijen testi (Hizli AGBHS Antijeni bulma testi veya Lateks aglütinasyon testi) gelistirilmistir.

Test kitinin özelligine göre 10 ila 25 dakika arasinda sonuç vermektedir. Alinan bogaz sürüntüsü ekstraksiyon sivisi içinde bekletilir ve antijenin belirlenmesi için islemler yapilir. Farkli firmalara ait kitlerde lateks aglütinasyon testinin duyarliligi %65 ile %95 arasinda degismektedir. Bu testin (+) olmasi halinde tedaviye baslanir, ancak (-) olmasi AGBHS enfeksiyonu bulunmadigini göstermez. Bu durumda bogaz kültürü sonucuna göre hareket edilmelidir.

AGBHS’lerin penisiline dirençli susu olmadigindan antibiyograma gerek yoktur. Tarama amaciyla yapilan kültürlerin klinik bir önemi yoktur. Hastalik tablosu göstermeyen, kanlarinda streptokok antikor titresi olmayan, ancak bogaz kültüründe AGBHS üreyenler tasiyici olarak kabul edilirler. Bunlarin kendilerine ve çevrelerine bir zarari yoktur ve ilaçla tedavileri gereksizdir. Antibiyotik verilmesi tasiyiciligi sona erdirmez.

AGBHS’lere bagli tonsillofarenjitlere yönelik tedavinin amaci semptomlari rahatlatmak, süpüratif ve özellikle süpüratif olmayan komplikasyonlari önlemektir. Ayrica tedavi edilmezse okul ve aile içinde %35 oraninda bulasiciligi söz konusu olabilir. Semptomatik tedaviyle birlikte antibiyotik verilir. Ilk seçenek penisilin grubudur. Baslangiç tedavisi olarak oral fenoksimetil penisilin önerilir. Hastaligin tablosuna göre degismekle beraber, günde 3-4 defa ve 10 gün süreyle çocuklarda 10-20 mg/kg, eriskinlerde ise 1 gr oral yoldan verilir. Penisilin 24 saat içinde bulasiciligi önler. Penisilin alerjisi olanlarda alternatif olarak eritromisin, ikinci kusak sefalosporinler ve makrolidler verilebilir.

Peritonsiller apse, servikal adenit, selülit, fasciitis, bakteriyemi ve menenjit gibi süpüratif komplikasyonlarin yani sira akut romatizmal ates ve akut glomerülonefrit gibi süpüratif olmavan komplikasyonlar da görülebilir.

__________________