Çevrimdışı

Zamanı Kullanma, Çocukta Zaman Kavramının Gelişimi


Feriha Şenkaya Dildar
Uzman Pedagog

Genellikle çocuklar şimdiki zamanda yaşarlar ve her şeyi hemen isterler. Bu nedenle ‘’zaman’’ onlar için anlaşılması oldukça zor bir kavramdır.

Yemek zamanına kadar dakikaları, saatleri sayarlar ve ye anne annenin evine gidecekleri günün gelmesi sanki yıllar sürer. Saat takvim gibi kavramların gelişmemesi yada yeni yeni gelişiyor olması nedeniyle bazen kafaları karışır. Yapacaklarından bahsederken dün, bugün, yarin, önce, sonra kavramları bulanıklaşır.

Okul öncesi dönemde zamanı öğretmek kolay sorularla başlayabilir örneğin ‘’Sabah mi uyanırız yoksa akşam mı?’’ ‘’Akşam yemeğini gündüz mü yeriz akşam mı?’’ ‘’Uyandiktan sonra ne yaparız (dişleri fırçalamak, saçı taramak…)?’’. Bu zamanı anlamanın başlangıcı olur.Okulda ve evde yapılacak günlük program, gün içindeki olayları ve zamanlarını öğrenmede çocuklara yardımcı olur. Bu zamanı anlamanın başlangıcı olur.

Görebildiğimiz ve hissedebildiğimiz şeyleri ölçmek, zamanı ölçmekten daha kolaydır. Altı ayda bir çocuğunuzun boyunu ölçüp duvara çizgi atıp ne kadar büyüdüğü hakkında konuşabilirsiniz. Ona iki tane alışveriş torbası verin ve hangisin daha ağır olduğunu sorabilirsiniz. Büyük, daha fazla ve ağır gibi sözcükler ona ölçüyü öğretir. Buda hem zamanı öğrenmeyi kolaylaştırır, hem de temel matematik kavramlarını oluşturur.

Okul çağındaki çocuklar ise daha çok zamanı ayarlamakta yada doğru iş için doğru zamanı bulmakta zorluk çekerler. Sekiz yasındaki çocuğunuz siz herhangi bir isle meşgulken sizi onunla oyun oynamaya çağırır, ona beklemesini söylediğinizde sizi ona hiç yardim etmemekle suçlar. Yemeye oturacağınız sırada on bir yasındaki çocuğunuz arkadaşıyla telefonda konuşmaya baslar. Çocuğunuza doğru zamanı göstermek için onunla, ‘’dogru zaman / yanlış zaman’’ oyununu oynayabilirsiniz. Ona çeşitli durumları sorup bunları yapmak için o anin doğru olup olmadığını sorabilirsiniz. Örneğin ‘’Arkadasinin kolu kirildi ve sen onu top oynamaya dışarıya çağırıyorsun bu doğru zaman mi yanlış zaman mi?’’ Böylelikle çocuğunuzun etrafında gelişen olaylara daha fazla dikkat etmesini sağlayabilirsiniz.

Çocuklar, doğru zaman / yanlış zaman kavramını anlamış olsalar bile, doğru zamanın gelmesini beklemek onlar için zor olabilir. Tipik olarak çocuklar istediklerine o anda sahip olmak isterler.

Çocuklara sabırlı olmayı öğrenmesi gerektiğini söylemek bir etki yaratmaz. Onlar bu açıklamayı dinleyemeyecek kadar sabırsızdırlar. Ve çocuklara istedikleri şeye daha sonra sahip olabileceklerini yada daha sonra yapabileceklerini söylediğimizde bu onlara sonsuz gibi gelir. Çünkü beklerken ne yapacaklarını düşünmezler. Bu durumda çocuğunuzla ‘’Beklerken ne yapabilirsin?’’ oyununu oynaya bilirsiniz. Ondan beklerken yapabileceklerinin listesini yapmasını isteyin. Böylece ona bu bos zamanında neler yapabileceğini düşünme imkanı yaratırsınız.

Bir dahaki sefere çocuğunuz, telefondayken sizi rahatsız ettiğinde ona ‘’telefonda konuşurken ayni anda seninle de konuşabilir miyim?’’ diye sorun. Beklerken yapabileceği farklı bir şey düşünmesini isteyin. Kendi basına düşünerek yapacak bir şey bulması, sizin onu ayni şeye yönlendirmeye çalışmanızdan daha etkili olacaktır. Fikri kendi bulduğu için sızlanmadan gidip başka bir işle uğraşacak ve bunu düşünebildiği için kendiyle gurur duyacaktır.