Geçtiğimiz günlerde İngiltere' nin Bristol kentinde Chris Simmons isimli kişinin, ekran başında 12 saat çalıştıktan sonra başına gelenler, uzun süre hareketsiz çalışanları bekleyen çok önemli bir hastalığı da yeniden gündeme getirdi.
Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ahmet Rasim Küçükusta, hareketsizliğe yol açtığı rahatsızlığı yazdı.

Önce, 41 yaşındaki bilgisayar programcısını kendi ağzından dinleyelim:

"Benim hayatım bilgisayar başında geçiyor. O gün de büromda yalnızdım ve sabahtan akşama kadar, neredeyse hiç kalkmadan çalışmıştım. Birden göğsüme bir ağrı girdi. Bu hayatımda karşılaştığım en şiddetli, en berbat ağrıydı. Değil ayağa kalkmak, biraz derin nefes almakla bile göğsüme keskin bir bıçak sokuluyordu sanki. Kendimi çok kötü hissediyordum, hareket edemiyordum. Sonra terlemeye ve nefesimin daralmaya başladığını hissettim. Öksürürken kan gelince korkum daha da arttı. Adeta masamın başında yığılıp kalmıştım. Neyse ki tesadüfen büroma uğrayan kız arkadaşım beni hemen hastaneye yetiştirdi de, hayatım kurtulmuş oldu.''

Bu İngiliz bilgisayar programcısı gibi, zamanlarının çoğunu hiç hareket etmeden geçiren pek çok kişinin de başına gelebilecek rahatsızlık akciğer embolisi, yani akciğer damarlarının pıhtı ile tıkanması.

AKCİĞER EMBOLİSİ

Akciğer embolisi, akciğer damarlarının bir kan pıhtısı ile tıkanmasına bağlı olarak gelişen bir tablodur. Pıhtının kaynağı çoğu zaman bacakların derin toplardamarlarıdır.

Bacak toplardamarlarında pıhtı oluşumuna neden olan üç önemli faktör vardır:

-Kanın damarlarda birikmesi
-Damar duvarının zedelenmesi
-Kanın koyulaşması

Uzun süre hareket etmeden oturmak kan akımının yavaşlamasına ve kanın bacak toplardamarlarında birikmesine neden olur. Hem uzun süreli oturmak ve hem de bacakların sarkıtılması toplardamarlardaki kan akımının yavaşlatarak pıhtı oluşumuna zemin hazırlar. Bacak damarlarında oluşan pıhtılar buradan koparak akciğer damarlarını tıkarlar ve akciğer embolisi adı verilen hastalığa neden olurlar.

Bir de bu duruma kolaylaştırıcı risk faktörleri eklendiğinde, pıhtı oluşumu kaçınılmaz olur. Yaşlılar, şişmanlar, gebeler, doğum kontrol hapı kullanan hanımlar, sigara tiryakileri, varisleri olanlar, kalp hastaları ve yakın zaman önce ameliyat geçirmiş kişilerde pıhtı oluşma riski çok daha yüksektir.

AKCİĞER EMBOLİSİNİN BELİRTİLERİ

Akciğer embolisinin belirtileri tıkanan akciğer damarının büyüklüğüne göre farklıdır. Pıhtı çok büyük ise kişi aniden fenalaşıp daha ne olduğu anlaşılamadan ölebilir. Daha küçük pıhtılar, ani başlayan nefes darlığı, göğüs ağrısı, öksürük, öksürükle kan tükürülmesi, çarpıntı, ateş, sıkıntı hissi... gibi değişik belirtilere neden olurlar.

Akciğer embolisinin kesin tanısı için, akciğer röntgeni, sintigrafi, spiral tomografisi, kanda D- dimer yüksekliği, bacak toplardamar ultrasonografisi gibi tanı yöntemlerinden yararlanılır.

ÖNLEMLER

Zamanlarının çoğu masa veya ekran başında geçenlerin, meselâ memurların, borsacıların, bankacıların, gazetecilerin... ve diğer büro çalışanlarının aşağıdaki önerilere uymaları bu ciddi tehlikeyi azaltmada çok önemlidir:

-Bilgisayar karşısında uzun süre hareket etmeden oturmayın, arada kalkıp dolaşın.
-Kan dolaşımını artırmak için, bacak kaslarına zaman zaman masaj yapın veya bacaklarınızı 5-10 saniye süre ile gerip gevşetin.
-Oturduğunuz zaman bacaklarınızı sarkıtmayın, yükseğe koyun.
-Çok sıkı çoraplar ve jartiyer kullanmayın.
-Düzenli olarak yürüyüş ve egzersiz yapın.
-Bol sıvı alın. Sigara, alkol ve kafeinli içeceklerden uzak durun.

Unutmayın ki, akciğer embolisi ölümlere de neden olabilen, ancak önlenmesi mümkün olan bir hastalıktır.