Çevrimdışı

ÖZET
Hayvan Destekli Tedavi (HDT), kronik hastalığı olan bireylerde yaşam kalitesini desteklemek, ruh sağlığını olumsuz yönde etkileyen bozuklukların tedavi edilmesinde yardımcı olmak amacıyla insan ve hayvan etkileşiminden yararlanılarak uygulanan yeni bir alternatif tedavi biçimidir. Son yıllarda yapılan çalışmalar, HDT’nin halk sağlığı alanında bireylerin fiziksel, ruhsal ve sosyal tam iyilik hallerinin korunması ve geliştirilmesine yönelik önemli faydaları olduğunu göstermiştir. Bu derlemenin amacı, ruhsal bozuklukların tedavisinde tamamlayıcı bir yöntem olan HDT’nin yararlarını, uygulama alanlarını gözden geçirmek ve bu konudaki bazı çalışma sonuçları hakkında bilgi vermektir. Günümüzde sıklıkla HDT’den yararlanılan psikiyatrik bozukluklar özellikle yaygın gelişimsel bozukluklar, demans ve Alzheimer hastalığı, yalnızlık duygusu, depresyon, psikolojik rahatsızlıklara bağlı ilaç kullanımı, afazi ve şizofreni’dir. HDT, önerilen kılavuzlara uygun olarak uzman bir ekip eşliğinde uygulandığı takdirde, psikiyatrik hastalıkların tedavilerinde ve terapi seanslarında pratikte çoğu kez karşılaşılan güçlükleri azaltabilmekte; böylece bireylerin ruh sağlığı üzerinde önemli iyileşmeler sağlamaktadır. Ülkemizde bu konuda yapılmış bir araştırma mevcut değildir. Halk sağlığına yönelik olarak bu tedavinin kullanılması için faydalarının doğru değerlendirilmesi, psikiyatrik hastalıklara uygun yöntemlerin seçilmesi önemlidir. Sonuç olarak, HDT’nin ülkemizde de ruhsal bozuklukların tedavisinde özellikle yaşam kalitesinin iyileştirilmesinde bir destek yöntemi olarak değerlendirilebileceği düşünülmektedir. Anahtar Sözcükler: Hayvan destekli tedavi, ruh sağlığı, halk sağlığı, yaşam kalitesi.

Hayvan Destekli Tedavi (HDT), Animal-Assisted Therapy (AAT), Pet Therapy, son birkaç yılda tüm dünyada artarak desteklenmekte ve uygulamalarında çeşitli zorluklarla karşılaşılan bazı terapilerde tamamlayıcı, alternatif bir yöntem olarak yaşam kalitesinin ve sağlığın iyileştirilmesinde giderek tercih edilmektedir 1-4. HDT, kronik bir hastalığı olup, uzun süre hospitalizasyona ihtiyaç duyan hastaların rehabilitasyonunu ve tedavilerini kolaylaştırmak için kullanılan, önemli yararlara sahip yeni bir müdahale programıdır 5.

Refakatçi hayvanların tedavideki önemini Florence Nightingale şöyle tanımlamıştır: ‘Özellikle kronik hastalıkların tedavi ve rehabilitasyonunda küçük bir ev hayvanı (pet), hastalar için çoğunlukla mükemmel bir arkadaştır’ 6, 7. İnsanoğlu, eski çağlardan günümüze kadar hayvanlarla etkileşim içinde olmuş, yaşamın her alanında olduğu gibi tedavi amaçlı da onların eşliğinden yararlanmıştır. Günümüzde ise bu etkileşim giderek artan bir bilimsel zemine kavuşmakta ve etkinliği kanıtlanmaktadır 8.
Ruh sağlığı rehabilitasyon merkezleri sıklıkla farklı tıbbi ve psikiyatrik rahatsızlıkları bir arada yaşayan hastalarla karşı karşıya kalmaktadır. İlaç ve psikoterapi yöntemlerinin yanı sıra, hayvan destekli tedavi gibi alternatif, tamamlayıcı uygulamalar da günümüzde tıbbi tedavilerle birlikte kullanılmaya başlanmıştır. Hayvan destekli tedavinin hastanın hareket özgürlüğünün yeniden kazandırılmasında ve korunmasında tedavi edici etkileri olduğu bildirilmiştir 9. HDT’lerin hastaya, hastalığa ve tedavi yöntemine göre geliştirilecek kılavuzlar eşliğinde uygulanmasının olumlu sonuçları daha da artıracağı vurgulanmıştır 10. Gelişmekte olan ve kanıta dayalı müdahaleleri içeren hasta bakım yöntemleri, pratikte devam eden güçlüklerle karşı karşıyadır. Bu yöntemlere geleneksel tedavilerle birlikte uygulanabilecek tamamlayıcı ve alternatif tedavilerin dahil edilmesi, bireylerin fiziksel, sosyal ve ruhsal tam iyilik durumlarının kazandırılmasında ve bu iyilik hallerinin korunmasında son derece faydalı olmaktadır. HDT, yaşam kalitesini destekleyen ve sağlığa olumlu yararları olan alternatif bir tedavi biçimi olarak kabul edilmektedir 4.

Hayvan beslemenin, hayvan ile insan arasındaki etkileşimin incelendiği çalışmalar, farklı hasta popülasyonlarında değerlendirilmiştir 11, 12. 2000’li yıllara ait çalışmalarda en dikkat çekici noktanın, hayvan destekli tedavilerin belirli hastalıklara yönelik uygulandığı ve insan hayvan etkileşiminin sonuçlarının değerlendirilmesi olduğunu görmekteyiz (Tablo 1) 8, 11, 13-16.

Tablo 1.

Tablo 1’de de görüldüğü gibi oldukça geniş bir alanda HDT uygulanmaktadır. Bu konudaki araştırmalara bakıldığında ruh sağlığının iyileştirilmesi konusundaki çalışmaların oldukça geniş yer tuttuğu görülmektedir. Örneğin, hayvan destekli tedavinin afazi gibi konuşma bozukluğu olan bireylerde, şizofreni ve Alzheimer hastalarında da etkili olduğu gösterilmiştir 17-21. Hayvanlar ile insanlar arasındaki bu etkileşim, yeni bir tedavi ortamı oluşturarak anksiyete, stres, depresyon, ağrı ve kan basıncı düzeylerinde azalma, buna karşılık mobilite ve kas aktivitesinde artma sağlar.

Bu tedavi, evde beslenen özellikle de eğitimli evcil hayvanlarla yapılabilmektedir. Köpekler eğitilebilmeleri ve sosyal becerileri nedeniyle en sık kullanılan terapi hayvanlarıdır 5. Köpekler, bireylerin yaşları veya fiziksel işlevsellikleri ile ilgilenmezler; insanları oldukları gibi kabul ederler. HDT sadece yararlanacak hastaları değil, aynı zamanda terapide bulunacak hasta yakınlarını, görevli sağlık personelini ve terapi hayvanını da kapsadığı için tüm katılımcıların özellikleri, genel sağlık durumları göz önüne alınarak uygulanması gereken bir yöntemdir 22. HDT’nin psikiyatrik hastalıklarda olduğu gibi psikiyatride çalışan sağlık personelinde de insan-hayvan etkileşiminin olumlu sonuçları olduğunu gösteren çalışmalar vardır 23.

__________________
Eğer "dokuz" CanLı oLsaydın biLe En fazLa "sekiz" kez kaçabiLirdin öLümden..
BiLki "yedi" düveLe suLtan oLsan dahi Yerin "aLtı" mekan oLacak sana
En fazLa "beş" metre kumaş götürebileceksin Kapatacaksın "dört" açsanda gözünü..
Bu dünya "üç" günLük dünya , AzraiLin yanında "iki" kat oLup yaLvarsanda nafiLe
ELbet "bir" gün öLeceksin İşte o gün herşey "sıfır"dan başLayacak..!