Çevrimdışı

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozuklukluğu’nun bir problem olarak en sık karşımıza çıkması çocuğun okula başladığı zamandır. Şiddetli durumlarda ilkokul öncesi dönemde başvuru olsa da, çocuğun kurallı bir ortama girmesiyle sorunlar belirginleşir.
Bu çocuklarda en çok ortaya çıkan yakınmalar şunlardır;

• Sınıfta dolaşma
• Garip sesler çıkarm
• Kalem ve silgisiyle oynama
• Derste dalıp gitme
• Yazı yazmak istememe
• Ödev yapmama / baştan savma yapma/ ödev yapma süresinin uzun olması
• Sırasını beklemekte güçlük çekme
• Çok konuşma
• Söz kesme
• Hareketlilik veya kıpırtılı bir görünüm
• Kurallara uymakta gönülsüzlük
• Arkadaşlarıyla geçimsizlik
• Yönergeleri takip etmede zorlanma

Bu yakınmaların hepsi bir arada bulunmayabilir, dikkatsizlik veya hareketlilik belirtilerinden biri daha ön planda bulunabilir.
Çocukların bu sebeplerden dolayı öğretmenlerinden bolca uyarı almaları, arkadaşları tarafından dışlanmaları, ders başarısında düşüş yaşarlarsa sınıfın tembel çocuğu durumuna düşmeleri çocukta zamanla kendine güveni azaltmakta, çocuğun da kendisini problemli, başarısız ve takdire layık olmayan biri olarak algılamasına sebep olmaktadır. Çocuk zamanla bu durumla baş edemeyebilir ve durumu kabullenme eğilimine girer. Bu zamanla çocuğun daha saldırgan olmasına, motivasyonunun azalmasına ve okuldan soğumasına neden olmaktadır.
Okula her gittiklerinde öğretmen bu sefer ne diyecek kaygısıyla yaşayan anne babalar, olumsuzlukları en aza indirgeyebilmek amacıyla evde çocuğu sürekli uyarmakta, özellikle ders yapma saatleri bir kabusa dönüşebilmektedir.
Günümüzde "Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu"nun nörokimyasal temelleri olan bir rahatsızlık olduğu bilinmektedir. Yani çocuk bu davranışları şımarıklığından veya anne babanın evde disiplin vermemesi nedeniyle yapmamaktadır. Bu nedenle öğretmenler çocuğu veya anne babayı suçlar tarzda bir yaklaşım sergilememeye özen göstermeli, aksine tedavi konusunda destekleyici ve motive edici bir tavır göstermelidirler.
Çocuğu ve ailesini anlayabilmek ve onlara en doğru şekilde yardımcı olabilmek için öncelikle bozukluğu tanımak çok önemlidir.
Temel belirtiler, hareketlilik, dikkat eksikliği ve dürtüselliktir. Bozuklukta her 3 belirti bir arada görülebileceği gibi, özellikle dikkatsizliği ön planda olduğu ve hiperaktivite+dürtüselliğin ön planda olduğu alt tipler şeklinde de kendini gösterebilir. Bir çocukta bu bozukluğun varlığından söz edebilmek için, belirtilerin 7 yaşından önce başlamış olması, birden fazla ortamda görülüyor olması ve kişinin günlük yaşamını etkileyecek boyutta olması gerekir.
Öğretmenlere düşen görevler:

• Öğretmenler öncelikle bozukluk hakkında doğru bilgi sahibi olmaya özen göstermelidir. Çünkü bu çocukların erken fark edilmesi tedaviyi çok olumlu yönde etkilemektedir. Şüphelendikleri durumlarda mutlaka aileyi bilgilendirmeli ve yardım alması için yönlendirmelidir.
• Çocuğun sınıf içinde ön sıralara oturtulması, çocuğun çevresindeki dikkat dağıtıcı uyaranları azaltacak , çocuğun dersten daha fazla verim almasına yardımcı olacaktır.
• Çocuğun dikkatinin çabuk dağıldığı göz önünde bulundurularak, sınıf içinde hareketli görevler vermek ona kendisini toparlaması için zaman kazandıracaktır.
• Derste etrafla ilgilendiği veya dalıp gittiği fark edildiğinde çocuğun dikkatini konuya çekmek üzere sözel uyaran verilebilir.
• Sürekli olumsuz davranışlarına odaklanmak yerine olumlu davranışlarını ön plana çıkarmak olumlu davranışların artmasını sağlayacaktır.
• Görevlerini düzgün yaptığı zamanlar gözden kaçırılmamalı, olumlu mesajlar vererek ödüllendirilmelidir.
• Okulun rehberlik bölümü tarafından çocuğun kendini programlayabilmesi, zamanı doğru kullanabilmesi gibi konularda anne, baba ve çocuğa destek verilmesi faydalı olacaktır.
• Şüphelenilen olgular tedavinin gecikmemesi açısından mutlaka bir çocuk psikiyatristine yönlendirilmelidir.
• Öğretmenler tedavi öncesi ve tedavi sürecinde çocuğu iyi gözlemlemeli, gelişmelerin sağlıklı bir şekilde takip edilebilmesi için aile ve doktora bilgi akışının doğru olmasına özen göstermelidir.

Uzm. Dr. Gökçe Küçükyazıcı
Çocuk ve Ergen Psikiyatristi

__________________
Lucifer dediler bana, kötülüğü anlatmak için. Halbuki, ışık ve güzelliği anlatırdı Lucifer. Ben kötüyüm bu düzen için; ama değilim asla kötülük.