Çevrimdışı

Örnek: Petek kilolu arkadaşlarına şişko lakabını takmıştı. Bazılarına sakar bazılarına salak diyordu. Öğretmen onu nasıl susturucağını bilemiyordu. Petek’in ne kadar ayıp ettiğini ve akradaşlarını üzdüğünü söylüyordu. Sınıfta birbirleriyle alay eden çocuklar ve birbirlerine isim takan çocuklar artmıştı. Veliler çocuklarının eve üzgün geldiklerinde şikayetçilerdi. Öğretmen karar verdi ve artık bugün bu konuyu çözmeliydi.

Dalga geçmek ve birisine isim takmak gibi davranışlar erken yaşlarda sık sık ve düzenli olarak karşımıza çıkabilir. Çocuklar kullanılan bu kelimeleri etraftan duyar ve öğrenirler. Çevrelerindekileri kışkırtmak ve üzmek için kullanırlar. Arkadaşlarına kötüleyen isimler ve lakablar takarlar. Bazen buna başkaları katılır ve isim takılan çocuk utanç, kızgınlık ve üzüntü hissedebilir. Çocuk arkadaşları tarafından aşağılanır ve dışlanır.

Çocuklar da yetişkinler gibi kendilerini iyi hissetmek isterler. Onlar da saygı görmek ve beğenilmek isterler. Kendilerini kötü hissettirecek bu sözler onlara acı verebilir.

Çocuk ilk lakab takmaya başladığında içinde kötü bir niyeti olmayabilir. İlk denediğinde karşıdakinin reaksiyonunu görür. Eğer karşıdaki çocuk rahatsız olursa bu davranışının karşıdakini rahatsız ettiğini görür. Bundan sonra ne zaman birisini rahatsız etmek istese, çocuk dalga geçecek ve isim takarak kolayca herkesi üzebilecektir.

Dalga geçmeyi benimsemiş çocuğun davranışları için sormamız gereken birkaç soru vardır:

Çocuk ne zaman başkalarıyla dalga geçiyor? (Her zaman, yemek saatinde, uyku ve tuvalet zamanında, grup aktivitelerinde)
Çocuğun başkalarıyla dalga geçmesini kışkırtan şey nedir? (başka bir çocuk değişik birşey yaparsa, başkaları onu kızdırırsa, başkası ona hayır derse, başka çocuk öğretmenin kabul etmeyeceği bir şey yapıyorsa)
Kiminle dalga geçiliyor? (kızlar ya da erkekler, utangaç ya da iddialı, genç ya da yaşlı)
Çocuk dalga geçtiğinde ne oluyor? (çocuk bir kez tekrar ediyor ya da birkaç kez daha tekrar ediyor, çocuk lakab takarken gülüyor ya da üzülüyor, bir yetişkin duydu mu diye kontrol ediyor, başkalarının da katılmasını sağlıyor, özür diliyor)
Bu soruları sorarak çocuğu gözlemleyebilirsiniz. Böylece çocuğun neden bu davranışlara başvurduğunu anlayabilirsiniz.

Müdahale:

Eğer çocuk günün belli zamanlarında isim takma gibi davranışlarda bulunuyorsa günün o saatini yapılandırabilirsiniz. Çocuğun aklı meşgul olduğunda diğer insanlarla uğraşmayacaktır.

Eğer bir çocuk bütün dalga geçilmelere maruz kalıyorsa onu koruma altına almanız gerekir. Diğerlerinde farklı hissettirmeden belki daha uyum sağlayabileceği bir gruba sokmak doğru olabilir. Onunla diğerleri arasında iletişim bozukluğunu düzeltmek için doğru konuşmak ve birbirine değer vermek kavramlarını işleyen aktiviteler oynatabilirsiniz. Herkesin farklı olduğunu fakat bazı değerleri paylaştığımızı anlatan ve bir grup olmanın temaları işlenebilir.

Dalga geçmeyi yeni öğrenmiş birçocuk insanları etkileyebilecek yeni bir yöntem bulmuştur. Bu davranışı hem dalga geçtiği insanı hem de öğretmeni etkiliyor ve onlardan büyük bir reaksiyon alıyor; dalga geçilen çocuk sinirleniyor, ağlıyor veya geri saldırıyor olabilir. Öğretmen kızıyor ya da kavgayı durdurmaya çalışıyor olabilir. Veya oturup neleri yanlış yaptığını ve neler yapması gerektiği üzerine bir ders anlatıyor olabilir. Yani çocuk yanlış davranışının sonucunda çifte ilgi görüyor olabilir, dolayısıyla davranışın daha da güçlenmesine neden olabilir.

Bunun için ilk olarak çocuğun normalde yaptığı iyi davranışları güçlendirmeye ve bu alanlarda ilgi vermeye başlayın. Onun yaptığı iyi şeylerin değerini bilin ve onları fark edin. Böylece aldığı ilgiden memnun olacak ve iyi davranışlarını devam ettirecektir. İkinci olarak dalga geçtiğinde çocuğu tamamen gözmezden gelin. O anda yapacağınız hiçbir müdahale işe yaramayacaktır. Onun yerine size ihtiyacı olan üzülmüş olan ve dalga geçilen çocukla ilgilenin. Onu teselli edin. Üçüncü olarak çocuğu takip edin ve davranışın azaldığını gözlemleyin. Ani bir sonuç beklemeyin. Davranışlar alışkanlık hale geldiklerinde kolay değişmezler ama çocukken yetişkine göre çok kolaydır. Azalması yavaş olabilir ama bu davranışın hiç bir getirisi olmadığı anlayan çocuk, davranışa yüklediği anlamını yitiricek ve kendi kendine dalga geçmesi bitecektir.

__________________