Bağlamada Tavırlar

Geleneksel bağlama icrasında tavır, düzenli tezene hareketlerine verilen addır. Ritmik yapıyı güçlendiren ve dinamik bir duyumsal yoğunluk sağlayan tavırlar, türkü boyunca düzenli devam edebileceği gibi yer yer de uygulanabilir. Bağlama da her yörenin ayrı bir tezene vuruşu vardır. Bu vuruşların hepsi ayrı ayrı o yörenin tavrıdır. Bunlar çeşitli vuruş kombinasyonlarının bileşiminden oluşur. Örneğin tezene alttan vurulur ya da çekilir ya da üst tele taktırılır. Yalnız tavırlar tamamen birbirlerinden ayrılmaz. Yöreye göre benzerlikler gösterebilir. Örneğin: Kayseri tavrı sürmeli tezenesi ile birkaç senkoplu tezeneden ibarettir. Aynı örneği, Konya tavrı için de verebiliriz. Zeybek tavrının sonuna, bağlamanın üst telinin taktırılması ile Konya tavrı oluşturulur.

Yalnız çok önemli bir nokta var ki bu da tavırların her bağlama düzeninde çalınamamasıdır. Bu yüzden herhangi bir yörenin türküsü icra edileceği zaman öncelikle akordu ve daha sonra türkünün tavrı ile çalınmasına dikkat edilmelidir. Bazı bağlama tavırları şunlardır.

Ankara Fidayda: İsmini Fidayda türküsünden alan bu tavırda karar sesi çokça duyulmaktadır . Bazen bu ses yerine bir es de eklenebilir. Daha sonra gelen tezeneler ise çalınacak nota ile tekrar karar sesinin duyurulması şeklindedir.

Aşıklama: Sivas, Erzincan ve çevresi başta olmak üzere deyiş ve semahlarda uygulanan yaygın bir tavırdır.Bu tavrın en önemli özelliği tezenenin aşağıdan yukarı doğru bütün telleri tarayarak çıkmasıdır.

Azeri Tavrı: Genellikle alt tel kullanılarak icra edilir. Karşılama ve Silifke tavırlarına benzemesine karşılık, vuruşların süratleri açısından farklılık gösterir. Karşılama mızrabında ilk vuruş üst ve orta tellerin taranmasından sonra, tezene alt telde hareketini tamamlar. Azeri tezenesinde ise bu çalış yalnızca alt telde gerçekleştirilir.

Karadeniz Tavrı: Özel bir bağlama tavrı olmaktan çok başka enstrümanlarla çalınan karadeniz türkülerinin bazılarında, bağlamayla icrada uygulanan genelde bir ölçülük tezene hareketlerini kapsayan tavırdır.

Karşılama Tavrı: Aşıklama tezenesinin tam tersi olarak karşılama tezenesinde ilk vuruş yukarıdan aşağıya bütün telleri tarayarak çalınmasıdır. Bazen bu tarama yerine yalnızca üst tele vurularak veya es alınarak da çalınabilir.

Kayseri Tavrı: Bir tezene tavrı olmaktan çok yöreye has çalış şekline denir. Kayseri tavrı, sürmeli tezenesi ile birlikte bazı seslerden önce genellikle 32'lik seslerle beraber, sağ elin bağlama göğsü üzerinde bir daire çizilmesi ile uygulanır. Bazı nota cümleleri tirilli, bazı notalar esli çalınarak oluşturulan Kayseri tavrının en önemli özelliği, esli notalarda tezenenin bir daire çizerek bu işlemi görmesidir.

Konya Tavrı : Konya türkülerinin karakterstik tavrıdır. Türküye dinamik ve belirgin bir ritim akışı sağlar. Konya tavrının en önemli özelliği, bağlamanın en üst tel gurubuna (sol sesine) taktırma yöntemidir. Bir zeybek tezenesinden sonra yukarı doğru sol teline taktırmadan ibarettir.

Silifke Tavrı: Silifke ve çevresi türkülerinin icrasında uygulanan tavırdır. Duyum olarak zeybek tavrının aynıdır. Fakat görsel olarak zeybek tavrının yön itibarı ile tam tersidir. Silifke yöresi türkülerinin metronomunun hızlılığı nedeni ile genellikle alt tel kullanılarak icra edilir.

Zeybek (Ege) Tavrı : Ege bölgesi türküleri ve özellikle zeybeklerde uygulanan birkaç ayrı tezene vuruş kalıbından oluşan tavırlara denir.En baştaki temel tezene tavrıdır.