Metilen Mavisi İle Boyama

Bu amaçla en sık Löffler'in metilen mavisi kullanılır. Boyama işlemi için hazırlanan yayma
havada kurutulur ve alevden geçirilerek tesbit edildikten sonra üzeri metilen mavisi ile
örtülür. Yayma 30-60 saniye arasında boyayla temas ettirilir. Eğer daha uzun süre temas olursa, bakteriler ile diğer cisimlerin ayırt edilmesi güçleşir. Suyla yıkanıp, havada kurutulan yayma preparat immersiyon objektifi ile incelenir.


Kapsüllerin Boyanması

Kapsül ya boyanarak ya da zemin ve bakteri gövdesinin boyanması sonucunda boyasız bir bölge olarak gösterilebilir. Kapsülü, boyanmayan boşluk görünümünde incelemek için, en sık kullanılan boya çin mürekkebidir. Bu mürekkepten temiz bir lam üzerine bir damla konur.İncelenecek örnek veya kültürden aynı miktarda alınarak karıştırılır. İnce yayma yapar gibi bir lam yardımı ile yayılır. Yaymada kapsüller, siyah zemin üzerinde renksiz olarak görülürler. Kapsülün boyanarak incelenmesinde Muir veya benzeri yöntemler kullanılır. Bu boyama sonucunda kapsüller mavi, hücreler kırmızı renkte görülürler.

Sporların Boyanması

Modifiye Wirtz yöntemi kullanılabilir. Bu yöntemle sporlar yeşil, hücreler kırmızı görülür.
Sporlar Gram boyasını almazlar. Sporlar, bakterilerin içerisinde boyanmayan boşluklar
şeklinde görülürler. Sporları boyayarak gösterebilmek için Modifiye Wirtz yöntemi kullanılabilir.Ayrıca bakterilerin hücre içi vakuollerini, kirpiklerini, metakromatik cisimciklerini boyamada kullanılan özel yöntemler vardır. Sayılan yöntemler ve diğer birçok boyama işlemlerinin amacı direkt mikroskobik incelemelerde mikroorganizmalara ait özel yapıların gösterilebilmesidir.Bu çalışmalar, tanımsal ve aynı zamanda araştırma amaçlıdır.


Mantar Boyaları

Maya ve maya benzeri mantarlar, bakteri boyalarıyla (özellikle Gram yöntemi) kolayca boyanabilirler.Küf biçiminde üreyen mantarların tanımlanmasında ise bazı özel boyalar kullanılır.Bu boya ve maddeler şunlardır:

Laktofenol pamuk mavisi : Laktik asit, fenol, gliserin ve pamuk mavisinin distile sudaki karışımıdır. Hif yapılarının ve sporların daha iyi görülmesini sağlar.

- KOH : %4-10-30'luk sulandırımları kullanılır. Dokudan hazırlanan direkt preparatlarda kitin ve mukus dokusunun parçalanmasını sağladığından mantar elemanlarının daha kolay bir biçimde açığa çıkmasını sağlar. Özellikle deri, saç ve tırnağın mantar infeksiyonlarının tanımlanmasında kullanılır.


Ayrıca daha özel amaçlarla kullanılan boyalar da vardır. Bunlar;

PAS (Periyodik Asit Schiff)
Gomori metanamin silver boyası
Hematoksilen-eozin boyası
Papanicalou direkt yayma boyası
Sözü edilen bu boyama yöntemleri patoloji dersleriniz içerisinde geçecektir.


Virus Boyaları

Viruslar ancak elektron mikroskobu ile görülebilecek boyutlardadır. Elektron mikroskobik incelemeler için preparat hazırlanması özel teknikleri ve bu konuda deneyimli personeli gerektirir.Virusların üremeleri sonucunda hücre içerisinde oluşturdukları inklüzyon cisimcikleri ışık mikroskobunda özel boyalarla boyandığında gözlenebilir. Bu amaçla en çok kullanılanboyalar Giemsa ve Wright'dir. Kuduz virusunun beyinde oluşturduğu ve Negri cisimciği olarak anılan yapılar, Seller metodu ile boyanır. Bu boyama ile Negri cisimcikleri parlak vişne renginde, çekirdek maddeleri koyu mavi, sinir hücreleri mavimsi renktedir. Viruslar ayrıca hücre kültürlerinde üretilerek, gerek hücrelerde oluşturdukları değişiklikler gerekse oluşturdukları inklüzyon cisimleri çeşitli boyalar kullanılarak incelenebilir.

Parazit Boyaları

Dışkının parazitolojik açıdan mikroskobik olarak incelenmesi boyalı ve boyasız olarak
yapılır. Boyasız preparatların hazırlanmasında serum ----olojik kullanılır. Ayrıca biyokimyasal incelemeler için çeşitli boya ya da kimyasal maddelerden yararlanılır.
Serum ----olojik ile inceleme: Lam üzerine bir damla serum ----olojik konur. Temiz bir tahta çöp yardımı ile bir parça dışkı alınarak serum ----olojik ile karıştırılıp, süspansiyon haline gelmesi sağlanır. Daha sonra üzerine lamel ile kapatılarak ışık mikroskobunun önce 10'luk,daha sonra 40'lık objektifleriyle incelenir. Bu yöntemde boya kullanılmadığından protozoonların insanlarda hastalık yapan hareketli trofozoit şekillerini görmek mümkün olur.

Boyalı inceleme: Bu amaçla kullanılan başlıca boyalar eozin ve lugol'dür. Bu metodlar ile dışkıda parazit yumurtaları, kistleri ve larvalarının ince yapılarının görülmesi mümkündür.

Eozin boyası: Eozinin serum ----olojik içindeki %0,1'lik sulandırımından bir kaç damla taze dışkı üzerine eklenir. Lamel ile kapatılır. Zemin kırmızı, parazit yumurtaları ise soluk pembe boyanır.

Lugol: Potasyum iyodür ile iyot karışımı olan lugol solusyonu taze dışkı preparatı üzerine 1 damla damlatılır ve lamel ile kapatılır. Parazit yumurtaları sarı-kahverengi olarak boyanırlar.Dışkının parazitolojik incelenmesinde santrifüj ve diğer yöntemlerle yoğunlaştırma işlemi yapılarak parazit elemanlarının görülme oranı arttırılabilir.

Giemsa Boyama Yöntemi

Kanın şekilli elemanlarının değerlendirilmesinde ve kan parazitlerinin tanısında yararlanılan bir boyadır. Giemsa boyamada kullanılacak lamın temizliği önemlidir. Bu amaçla alkoleter karışımı veya asetondan yararlanılır.

İnce yayma preparat hazırlamak için, hastanın sol elinin yüzük parmağının ucu iyot-alkol karışımı ile dezenfekte edildikten sonra, steril lanset ile delinir. Parmak daha geriden yavaşça sıkılarak ilk damlanın dışarı atılması sağlanır. İkinci damla temizlenmiş lamın üzerine ve kısa kenarına yakın kısmına değdirilerek alınır. Daha sonra ikinci bir lam veya lamel yardımı ile, birinci lamla arasında 45° açı olacak şekilde kan damlasına doğru yaklaştırılır,kan, lamın kenarına yayıldıktan sonra ileri doğru çekilip ince yayma tamamlanır. İnce yaymada tüm hücreleri incelemek mümkündür.

Kalın damla preparat hazırlamak için, aynı şeklide parmak ucundan kan alınarak lam
üzerine konur. Bu kez diğer lamın sivri ucu kullanılarak 1,5 cm2'lik bir alanı geçmeyecek
şekilde karıştırılarak kanın pıhtılaşmadan kuruması sağlanır. Bu durumda eritrositler parçalanarak parazitler açığa çıkacak, az bir alana daha yoğun parazit düşmesi sağlanacaktır.

Bir hastadan alınan kan örneğinin aynı lam üzerinde hem ince yayma hemde kalın damla preparatın yapılmasında pratik açıdan yarar vardır. Giemsa boyası 15 ml. daha önceden hazırlanmış stok Giemsa solusyonuna 35 ml. fosfat tamponu karıştırılarak taze olarak hazırlanır.


Giemsa boyama yönteminde aşağıdaki işlemler sırasıyla yapılır.
- İnce yayma preparat metil alkol ile 3 dakika tespit edilir. Kalın damla için
tespit işlemi uygulanmaz.
- Daha sonra preparat Giemsa boyasına daldırılarak 30 dakika bekletilir.
- Fosfat tamponuna batırılarak yıkanır.
- Havada kurutulur.

Giemsa boyası kullanılarak kanda aranan başlıca parazitler; sıtma, kala-azar, filiariazis
etkenleridir. Sıtma hastalığı etkenleri plazmodyum'lardır. Plazmodyumlar
insanlara sivrisineklerle bulaşır. Parazitler öncelikle karaciğer hücrelerine daha
sonra eritrositler içine yerleşirler. Eritrositler içerisinde başlangıçta tipik taşlı
yüzük görünümleri vardır. Yüzüğün taşlı kısmını çekirdek oluşturur ve pembe
kırmızı renktedir. Sitoplazma, yüzüğün halkasına benzer ve mavi renktedir.
Sıtma parazitlerine ait diğer elemanlar bu yöntemle incelenirler ve etkenin tanımlanması gerçekleştirilir.

kaynak:Anadolu Üniversitesi Yayınları Mikrobiyoloji Kitabı