KAPSÜL ve SLİME (Glikokaliks, Mukoz, Sıvaşıcı tabaka) - IRCForumları - IRC ve mIRC Kullanıcılarının Buluşma Noktası

Ecrin · 06 Kasım 2011, 16:25

KAPSÜL ve SLİME (Glikokaliks, Mukoz, Sıvaşıcı tabaka)
Bazı bakteri hücrelerinin etrafı "Glikokaliks" ismi verilen vizkoz (peltemsi) bir madde ile çevrilmiştir. Bu yapılar polisakkaritten veya proteinden oluşabilir. Kapsül ve sıvaşıcı tabaka genelde polisakkarit tabaka için kullanılır. Kapsül ve sıvaşıcı tabakanın her ikisine birden glikokaliks denir. Eğer glikokaliks; sert bir tabaka halinde ise ve çini mürekkebi gibi partikülleri bu yapı içine almıyorsa buna kapsül denir. Bu tabaka hücre duvarı dışında oldukça iyi organize olmuş ve yıkama ile hücre yüzeyinden kolayca uzaklaştırılmaz. Eğer hücre yüzeyinden kolayca uzaklaştırılıyorsa ve düzgün bir organizasyon göstermiyorsa bu yapıya da sıvaşıcı tabaka denir.
Kapsül 0.2-10µm kalınlığında olup ışık mikroskobu ile görünür. Kapsül maddesinin büyük bir kısmı sudur. Katı madde miktarı % 2 kadardır. Katı madde genellikle kompleks polisakkarit yapısındadır. Kapsül birkaç bakteri türünde polipeptidlerden yapılmıştır. Bazı bakteri kapsüllerinin dış kısmında hücreye gevşekçe bağlanmış, amorf, kollodial bir tabaka bulunur. Buna "mukoz tabaka" denir. Mukoz teşkil eden bakteriler katı besiyerinde ürediğinde mukoz bakterinin etrafında bir kılıf gibi kalır ve bakteri kolonisine mukoid (sümüksü) bir görünüş verir. Bu madde suda eriyebilir ve hücreden kolayca ayrılır. Bakteri sıvı besiyerinde ürediğinde mukoz besiyerine dağılır. Kapsülün % 98’i su olması nedeniyle bakterinin selektif permeabilitesi etkilenmez. Kapsülün kaybolması bakteri hücresinin canlılığına veya üremesine etki etmez.
Kapsül ve mukoz tabaka kolay boyanmadığından basit boyama metotlarıyla görülemezler. Ancak, özel boyama metotlarıyla bakterinin etrafında geniş bir tabaka şeklinde görülürler. Kapsül ve Kaygan tabakanın görevleri şunlardır:
1) Bazı patojenik bakterilerin konak hücrelere tutunmasında önemli rol oynar.
2) Fagositoza karşı bakteri hücresini korur.
3) Bakteriyofajın tutunmasını önler.
4) Yüksek oranda su içerdiğinden kurumaya karşı hücreyi önler.
5) Yedek besin maddeleri depolar.
6) Deterjan gibi maddelerden hücreyi korur.
7) Hücrenin katı yüzeylere tutunmasını sağlar.
8) Bakterilerin virulansını artırır.
Kamçı (Kirpik, Flagellum)
Kamçılar, sitoplazmadan kaynağını alarak hücre dışına uzanan iplik şeklinde uzantılar olup, bakterilerin hareket organelidir. Bunlara kirpik veya flagellum (çoğulu flagella) da denilmektedir. Bakterilerde kamçı ile yapılan harekete "aktif hareket" ismi verilir. Bundan başka, hücrede olduğu yerde bir titreme hareketi vardır ki, buna "Brownian hareket" denir. Bir de düz olmayan yüzeyde sıvının bir tarafa akması sonucu içindekilerin pasif hareket etmesi durumu vardır. Bunları gerçek hareket olan aktif hareketle karıştırmamak gerekir. Suda yaşayan bazı bakterilerde ise gaz vezikülleri vardır. Bunların içinde ise gaz bulunur. Hücre böylece su yüzeyinde kalabilir.
Bir bakterinin kamçılı olup olmadığı; karanlık saha ve elektron mikroskoplarında veya özel boyama metotlarıyla boyanmış preparasyonların normal ışık mikroskobunda incelenmesiyle gösterilebilir. Ayrıca, bakterilerin hareketi, lam-lamel arası veya asılı damla preparasyonları ile ve % 0.3-0.5 ağar katılmış yarı katı besiyerlerine yapılan batırma kültürde yayılarak üremesiyle anlaşılır.
Kamçılar, 3-20 µm uzunluğunda ince, dalgalı iplikçiklerdir. Kimyasal yapısı "flagellin" denilen proteindir. Elektron mikroskopta spiral şeklinde görülürler. Kamçı; flament, çengel ve bazal cisimden oluşmuştur. Flament; hücrenin dışındaki kısım olup hücre yüzeyindeki çengele bağlanmıştır. Her flament flagellinden yapılmış 3-6 liften meydana gelmiştir. Çengel bazal cisme bağlıdır. Bazal cisim kamçının en kompleks kısmıdır. Elektron mikroskop resimlerinde hücre duvarına gömülü olarak, sitoplazmik zardan veya sitoplazmadan kaynağım almış olarak görülür. Bazal cisim Gram negatif bakterilerde iki çift, Gram pozitif bakterilerde bir çift halkadan oluşmuştur.
Bakterilerde hareket, çengelin bazal cisimden aldığı hareketi flamente aktarmasıyla olur. Flament de çark gibi bir dönme hareketi yaparak bakteriyi öne doğru ilerletir. Enerji ATP ile sağlanmaktadır. Ancak, kimyasal ve mekanik sistemler vasıtasıyla gerçekleşen bu hareketin mekanizması henüz tam olarak anlaşılamamıştır. Bazı bakteriler sulu ortamda saniyede 100 mm hızla yer değiştirebilirler. Yani, 2 mm uzunluğunda bir bakteri dakikada kendi boyunun 3000 misli bir mesafeyi kateder. Halbuki en süratli koşan hayvanlardan biri olan çita bile, dakikada vücut uzunluğunun sadece 1500 misli kadar yol alabilir. Kamçılar, bakterilerde bulundukları yerlere göre aşağıdaki şekilde isimlendirilirler.
a) Atrik (Atrichia): Kamçısı bulunmayan bakteriler.
b) Monotrik (Monotrichia): Tek kamçılı bakteriler.
c) Amfıtrik (Amphitrichia): Her iki ucunda birer kamçı bulunan bakteriler
d) Lofotrik (Lophotrichia): Bir ucunda püskül gibi kamçı bulunan bakteriler
e) Peritrik (Peritrichia): Bütün yüzeyi püskül şeklinde kamçı ile kaplı bakteriler.
Aksiyel Flament
Sarmal bakterilerde hareket, kamçı yerine aksiyel flament (eksen ipliği) vasıtasıyla yapılır. Bu flamentler vücudun bir ucundan diğer ucuna kesintili olarak uzanmıştır. Bakteri vücudu da bu flament etrafında spiral şeklinde sarılmıştır. Hareket, bakterinin bu flamentin etrafında dönmesi ile meydana gelir. Aksiyel flament sayısı, bakteri türlerine göre 2-8 arasında değişir.
Özet
Mikroorganizmalarda hareket genellikle flagella ile ilişkilidir. Prokaryotlarda flagellum çeşitli proteinlerden yapılan kompleks bir yapıdır. Flagellumun bir ucu serbest diğer ucu ise membran ve hücre duvarı içine gömülü vaziyettedir. Flagellum filamenti tek çeşit proteinden yapılmıştır. Flagellum proton motiv güç ile rotasyon hareketi yapar. Proton motiv güç flagellar motoru harekete geçirir.
1) Peritrik flagellumun polar flagellumdan farkı nedir?
2) Flagellin nedir? Nerde bulunur?
3) Bakteriyel flagellum hücreyi ileri doğru nasıl hareket ettirir?

Benzer Konular
Konu	Konuyu Başlatan	Forum	Cevaplar	Son Mesaj
Sosyolojide Toplumsal Tabaka Olan Orta Tabaka Nedir? Ne Değildir?	Kalemzede	Felsefe	0	26 Aralık 2020 21:23
Sosyolojide Toplumsal Tabaka Olan Alt Tabaka Nedir? Ne Değildir?	Kalemzede	Felsefe	0	27 Kasım 2020 12:24

Konuyu Toplam 1 Üye okuyor. (0 Kayıtlı üye ve 1 Misafir)

Etiketlenen Kullanıcılar
Etiketlemek istediğiniz kullanıcılar arasına virgül koyunuz. Örnek: nokta,sukunet,NucLear

5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu gereğince sitemizde telif hakkı bulunan mp3,video v.b. eserlerin paylaşımı yasaktır. Yasal işlem olması halinde paylaşan kişi yada kişilerin bilgileri gerekli kuruma verilecektir.