Çevrimiçi

Beyaz fosfor, dogal olarak olusmayan bir fosfor seklidir. Dogal olarak olusan fosfat kayalarindan uretilen havada kolaylikla yanan bir katidir. Fosforitlerin veya apatitlerin silika ve kok ile 1600 derece sicaklikta etkilesimi ile yapay olarak elde edilir. Bu madde 15. yuzyilda kesfedilmis, ayni zamanda yaniciligi da tespit edilmistir ancak endustriyel olcekte uretim yontemlerinin gelistirilmesi ancak 19. yuzyilda mumkun olmustur. Distan parafin gibi gorunur, sarimsak gibi kokar, kolayca deforme olur ve kesilir, bu da onu herhangi bir muhimmatin donatilmasi icin cok uygun hale getirir. Plastiklestirilmis beyaz fosforla doldurulmus bombalar da vardir. Plastiklestirme, viskoz bir cozelti eklenerek elde edilir. Oksijenle temas ettiginde aninda tutusan beyaz fosforun silahlardaki temel islevi hizli ve parlak bir sekilde yanmaktir.
Elementel fosfor cesitli allotropik formlarda bulunur. Beyaz fosfor, eser miktarda kirmizi fosfor safsizliginin neden oldugu hafif sari bir renge (acik saridan koyu kahverengiye kadar degisen renklere) sahip olan ve sIklikla sari fosfor olarak anilan inorganik bir kimyasaldir. Beyaz fosfor genel olarak, yutuldugunda cozunmeyen ve emilmeyen kirmizi fosforun aksine, bireyler kazara veya kasitli olarak tek bir dozu aldiklarinda oldukca toksIktir. Maddenin baska bir modifikasyonu olan kirmizi fosfor da yangin cikarici silahlarda, daha kucuk olcekte kullanilabilir.
Beyaz fosfor suda az cozunur ancak benzen gibi polar olmayan organik cozuculerde cozunur. Su ile reaksiyona girerek merkezi sinir sistemi ve karaciger icin toksIk olan gazli bir bilesIk olan fosfin (PH3) olusturabilir. PH3, suda cozunurlugunun dusuk olmasi ve buhar basincinin yuksek olmasi nedeniyle sudan havaya hizla buharlasir. Havada PH3 daha az zararli kimyasallara donusturulur. Beyaz fosforun havada 30 santigrat derecenin uzerindeki sicakliklarda kendiliginden tutusabilen oldukca reaktif bir kimyasal element olmasi onu yakit olarak yararli ama ayni zamanda islenmesini ve depolanmasini da tehlikeli kilar. Normal kosullarda beyaz fosfor herhangi bir reaksiyon gostermeden uzun sure depolanabilir, ancak bazi kosullara uyulmalidir, bunlarin en onemlisi hava sicakliginin 34-40 derecenin uzerine cikmamasidir. Cok yogun bir sekilde yanabilir ve suya batirildiginda bile yanmaya devam edebilir. Bu, sondurmeyi zorlastirir ve onunla temas eden insanlarda ve hayvanlarda ciddi yaniklara neden olabilir. Beyaz fosfor fosforik asit, gubre, yiyecek ve iceceklerdeki katki maddeleri, temizlik bilesIkleri, havai fisek ve sis bombalarinin uretiminde kullanilmaktadir. Elementel fosfor uretim alanlari ve tehlikeli copluk alanlarinda, onu kullanan endustrilerin yakininda, kazara dokulmeler nedeniyle, egitim ve savasta askeri kullanim sirasinda cevreye girebilir.

Beyaz Fosfor ve Fosfor Bombasi Nedir, Beyaz fosfor Kimyasal Bir Silah Midir?
Yanma Urunleri
Beyaz fosfor, yogun ve kontrol edilmesi zor bir sekilde yanmasinin yani sira, yandiginda bazi zararli yan urunler de uretir. Bu yan urunler arasinda asindirici ve zehirli bir gaz olan fosfor pentoksit (P2O5) ve yine toksIk olan, solunum sorunlarina neden olabilen fosfor oksitler bulunur. Ortaya cikan dumanin icindeki bu oksitler nem ile hizla reaksiyona girerek H3PO4 ve pirofosforik asit (H4P2O7) ve yaklasIk %10 yanmamis fosfor gibi bir dizi donusum urunu olusturur. Organik bilesIkler (milyonda bir cinsinden konsantrasyonlarda) ve yalnizca eser duzeylerde bazi inorganik gazlar mevcut olabilir.
Beyaz fosforun havada uzun sure kalmasi muhtemel olmadigindan, dumanin askeri amacli kullanimi sirasinda havaya salinan ve dagilan fosfor bilesIklerinin cogunlugunun karada ve suda fosforik asit veya fosfat olarak birikmesi muhtemeldir. Zehirli gazlar nedeniyle beyaz fosfor yakit olarak yaygin bir sekilde kullanilmaz. Daha cok gubre, bocek ilaci ve diger kimyasallarin uretiminde ve kemirgen ilaci olarak kullanilir. Bazen yari iletkenlerin ve diger elektronik cihazlarin imalatinda da kullanilabilir.

Fosforlu Muhimmat Turleri
Gunumuzde fosforlu muhimmat, beyaz fosforla doldurulmus bir tur yangin cikarici veya sis muhimmati olarak anlasilmaktadir. Gunumuzde beyaz fosforun zarar verici bir madde oldugu cesitli silah turleri bulunmaktadir. Bunlar hava bombalari, roketler, top mermileri, havan mayinlari ve el bombalaridir. En tehlikeli olanlar ilk iki tur muhimmat turudur, cunku digerlerine gore daha buyuk bir oldurucu potansiyele sahiptirler.

Fosfor Bombasi Nedir?
Modern fosfor bombalari, bir govde, beyaz fosfor seklinde yanici bir dolgu maddesi veya cesitli karisimlardan olusan karmasIk bir yuk ve atesleme mekanizmasindan olusan ucak muhimmatlaridir. Calisma yontemine gore sartli olarak iki ture ayrilabilirler: havada ve yuzeye carptiktan sonra patlayanlar.
Havada patlayanlar, ucagin istenen irtifasina ve ucus hizina bagli olarak kontrollu bir funye ile etkinlestirilir, yuzeye carptiktan sonra patlayanlar ise dogrudan carpma aninda patlar.
Boyle bir hava bombasinin govdesi genellikle “elektron” adi verilen, magnezyum ve aluminyumdan olusan ve karisimla birlikte yanan yanici bir alasimdan yapilir. Cogunlukla fosfora napalm veya termit gibi diger yanici maddeler eklenir ve bu da karisimin yanma sicakligini onemli olcude artirir. Bir fosfor bombasinin etkisi napalm doldurulmus bir bombanin patlamasina benzer. Her iki maddenin yanma sicakliklari yaklasIk olarak aynidir (800-1000 derece), ancak modern muhimmattaki fosfor ve napalm icin bu rakam 2000 ˚ С’yi asar. Yanmadan kaynaklanan guclu alev, kemige kadar uzanan derin, buyuk yaniklara, korkunc yaralanmalara, zehirli duman ic yaniklara, solunum yollarinin ve vucudun zehirlenmesine, aci verici olume neden olur. Beyaz fosforun 0.05-0,1 g’lik bir dozu insanlar icin olumculdur.
Napalm ve fosfor yakildiginda atmosfere cok sayida toksIk kimyasal salinir; bunlarin arasinda olan dioksin guclu kanserojen ve mutajenik ozelliklere sahip guclu bir kimyasaldir. Vietnam harekati sirasinda Amerikan havaciligi aktif olarak napalm ve fosfor bombalari kullanmistir. Bu maddelerin yanma urunlerinin insan vucudu uzerindeki etkisinin sonuclari cok buyuktur. Spazmlari ve solunum yollarinin yanmasini uyarir. Uygulama alaninda oksijenin tukenmesine ve bogulmaya yol acar. Bu tur bombalamalara maruz kalan bolgelerde hala ciddi engelli ve mutasyonlu cocuklar dogmaktadir.
Bazi ordularin hava kuvvetleri, duzinelerce kucuk bomba ile dolu ozel bir konteyner olan misket bombalari (parca tesirli yangin bombalari) ile silahlandirilmistir. Atilan konteyner, yerlesIk gozetleme sistemi tarafindan kontrol edilir ve belirli bir yukseklikte konuslandirilir, bu da ana muhimmatin hedefi daha dogru bir sekilde vurmasini mumkun kilar. Fosfor bombasinin ne oldugunu anlamak icin, zarar verici faktorlerinin yarattigi tehlikenin farkinda olmak gerekir.

Beyaz Fosfor ve Fosfor Bombasi Nedir, Beyaz fosfor Kimyasal Bir Silah Midir?
Not:
Napalm, yangin cikarici bir malzemedir. Napalm, bir cesit koyulastirici maddeyle karistirilmis benzinden ibarettir. Yogunlastirici maddenin amaci, benzini daha viskoz ve tutkal benzeri hale getirmek ve boylece yanarken patlama alaninin etrafindaki yuzeylere yapismasini saglamaktir. Baslangicta ordu, koyulastirici madde olarak sodyum palmitrat kullanmistir (sodyumun kimyasal formulu Na’dir, bundan dolayi Na-palm adini almistir); daha modern napalmlerde, koyulastirici olarak polistiren plastik boncuklar kullanilir. Napalm hem yanici askeri ve sivil hedeflere saldirirken geleneksel bir yangin cikarici silah olarak hem de Vietnam savasinda yaprak dokucu olarak kullanilmistir. Amerika BirlesIk Devletleri ordusu, dusmanlarinin siginmasini engellemek icin buyuk Napalm baskinlari yaparak ormanlari tamamen yok etmistir.
Termit, demir oksit (temel olarak pas) ve aluminyumun bir karisimidir; en yaygin kullanilan yangin cikarici maddeler arasindadir. Termit reaksiyonu asagidaki sekildedir:
Fe2O3 + 2Al > Al2O3 + 2Fe

Fosforlu Muhimmat Kullaniminin Sonuclari
Dogru yukseklikte patlatilan kucuk bir fosfor bombasi 100-200 metrekarelik bir alana isabet eder ve etrafindaki her seyi atesle kaplar. Yanan curuf ve fosfor parcaciklari cilt ve giysiler de dahil olmak uzere bircok yuzeye, insan vucuduna girdiginde organik dokulara yapisir ve karbonize olur. Oksijen kaynagi engellenerek yanma durdurulabilir. Maddenin yanmasi, oksijen kaynagi kesilinceye veya fosforun tamami tukenene kadar devam eder, bu arada yogun, beyaz bir duman aciga cikar. Sondurulmesi son derece zordur.
Siperdeki bir dusmani yenmek icin ozel fosforlu mayinlar da kullanilir. 1500-2000 santigrat dereceye isinan yanici karisim, zirhi ve hatta beton zeminleri yakabilir ve boyle bir sicaklikta havadaki oksijenin hizla yandigi goz onune alindiginda, bodrumda, yer alti siginaginda veya baska bir siginakta saklanarak hayatta kalma sansi neredeyse yoktur.

Beyaz Fosfor ve Fosfor Bombasi Nedir, Beyaz fosfor Kimyasal Bir Silah Midir?
Askeri Kullanimi ve Etkileri
Beyaz fosfor ve fosfor bombasi savas icin kullanildiginda, genis bir alandaki dusman kara kuvvetlerini vurabilecek bir muhimmattir. Yangin cikarici muhimmatta kullanilan tum yanici maddeler arasinda beyaz fosfor ozel bir yere sahiptir. Bunun nedeni benzersiz kimyasal ozellikleri ve oncelikle 800-1000 santigrat dereceye ulasan yanma sicakligidir. Diger onemli bir faktor de bu maddenin havadaki oksijenle etkilesime girdiginde kendiliginden tutusma yetenegidir. Amerika BirlesIk Devletleri de dahil olmak uzere dunya capindaki ordular tarafindan yangin cikarici muhimmatlarda, genellikle geceleri izli muhimmatin bir parcasi olarak hedefleri aydinlatmak icin kullanilir. Beyaz fosfor, yandiginda buyuk miktarda duman cikardigi icin askeri bir operasyon sirasinda gun icinde sis perdesi olusturmak icin de kullanilmaktadir. Beyaz fosfor dumani gibi engelleyici maddeler, termal goruntuleme sistemlerini alt eder, gorunur isIk, kizilotesi isIk veya mikrodalgalar gibi elektromanyetik spektrumun belirli bir bolumunun iletimini engellemede etkilidir.

PsIkolojik Yonu
Beyaz fosfor kullaniminin karmasIk bir etkisi vardir, sadece insani oldurmek, sakatlamak, ciddi fiziksel yaralanmalara ve yavas olumlere neden olmakla kalmaz, ayni zamanda cok buyuk psIkolojik travma da yaratir. Bu tur silahlarla vurulan bir kisi, yanindaki insanlarin cildinin nasil komurlestigine ve yogun dumani soludugunda insanlarin cigerlerinin yanarak nasil olduklerine tanik olmak zorunda kalirlar. Bu durum kisilerde gordukleri nedeniyle psIkolojik soklara neden olur.

Yakici Etkilerinden Korunmak Mumkun Mu?
Fosforlu muhimmatin zarar verici faktorlerinden maksimum duzeyde korunmak icin, kullanilan silahlarin turunun acikca tanimlanmasi gerekir. Birkac kilometrelik bir yaricap icinde fosfor bombasi patlamasi meydana gelirse, yangin cikarici silahlara karsi korunma genel ilkelerine dayanarak kisiler kendini muhimmattan koruyabilir. Askeri psIkologlara gore, insanlar dusunebilecek, odaklanabilecek halde kalir ve panik yapmamaya calisirsa yaralanmama sansi artar. Fosfor bombalarinin havacilikta kullanilmasi durumunda, asagi dogru ucan alevler ve yogun beyaz duman veya bolgenin patlamasindan sonra yanma ile birlikte, etkilenen bolge derhal terk etmeli ve ruzgarsiz tarafa gecilmelidir. Siginak olarak saglam bir ortusme olan binalari kullanmak daha iyidir ve bu tur yerler bulunamazsa, bodrumlar, hendekler, cukurlar, araclar kullanilmali, kisiler kendini kisa sureli koruma saglayacak metal veya ahsap kalkanlar, tahtalar, tenteler gibi eldeki mevcut araclarla ortmelidir. Solunum yollarini korumak icin bir filtre veya karbonat cozeltisine batirilmis yumusak bir bez kullanilmalidir. Yanan bir karisim giysilere veya cildin acik bir bolgesine temas ederse, etkilenen bolge bir bezle ortulerek, oksijen erisimi engellenerek alevin sondurulmesi gerekir. Hicbir durumda alev ovalanarak dusurulmemelidir, cunku bu durumda yanma alani artabilir. Yanici bir karisimin sicrama olasiligi nedeniyle sondurme ve su kullanimina izin verilmez. Sonmus beyaz fosfor parcaciklarinin tekrar alev alabilecegi de unutulmamalidir.

Beyaz Fosfor ve Fosfor Bombasi Nedir, Beyaz fosfor Kimyasal Bir Silah Midir?
Sonuclarla Nasil Basa Cikilir?
Bir kisiyi kurtarmaya yonelik eylemlere girismeden once, fosfor bombalarinin ve icerdikleri maddelerin gercekten sebep oldugundan emin olmak gerekir. Arastirmacilara gore, bu silahin kullaniminin karakteristik ozelligi yaniklarin kendine ozgu bir sarimsak kokusu, etrafindaki deriden duman cikmasi, organik dokularin komurlesmesidir. Ayrica yanan karisim solundugunda akcigerlerin yanmasi gerceklesir. Bu tur silahlarin neden oldugu yaralanmalari tedavi edecek olan tibbi personelin oncelikle ozel egitim almasi gerekir, aksi takdirde deneyimsiz ve egitimsiz doktorlar ya da diger personel yaranin tedavisi sirasinda fosfor yanigina maruz kalabilir. Yardim icin oncelikle, iltihap ve enfeksiyonu onlemek icin sonmus yaniga aseptik bir bandaj uygulanir. Ayrica, bir kisinin etkilenen bolgeden tahliye edilmesiyle birlikte agri sokunu onlemek icin tum onlemler alinir. Soguk mevsimde, soku artirmamak icin magdurun kiyafetlerinin cikarilmasi onerilmez. Bir kisinin durumunun on analizi yapilmadan herhangi bir ilacin kullanilmasina, sadece doktorun ilacin zarar vermekten cok yardimci olacagindan emin olmasi halinde izin verilir. Uzmanlar, kisinin bu tur yaralanmalarda ne yapacagini bilmedigi durumlarda, magdura yardim yapmamasini siddetle tavsiye etmektedir.

Fosfor Bombalarinin Kullanim Gecmisi
Fosforlu muhimmattan ilk bahsedilmesi 20. yuzyilin baslarina kadar uzanmaktadir. Beyaz fosforun ilk olarak 19. yuzyilin sonlarindaki Irlandali cumhuriyetciler Fenianlar tarafindan yangin cikarici cihazlarda kullanildigina inanilmaktadir. Ancak fosfor bombalarinin (ve diger muhimmatin) gercekten yogun kullanimi Birinci Dunya Savasi (1914-1918) sirasinda baslamistir. Birinci Dunya Savasi’nin arifesinde ortaya cikan yangin bombalari, gazyagi (kerosen) iceren bir kaptan ve temeli siradan bir tufek kartusu olan bir atalet sigortasindan olusan ilkel cihazlardir. Gecen yuzyilin 30’lu yillarinda bombalama icin fosfor toplari kullanilmistir. Bunlar 15-20 mm buyuklugunde granuller seklinde sari fosforla doldurulmustur. Boyle bir top atildiginda atese verilir ve yere yaklastikca, yanan fosfor parcaciklari mermiyi yakarak dagilir ve buyuk bir alani ates yagmurlariyla kaplar. Ayrica alcak irtifada ozel ucak tanklarindan tutusmus granullerin puskurtulmesi yontemi de kullanilmistir. 1916 yilinda Ingiltere’de beyaz fosforla doldurulmus el bombalari ortaya cikmistir. Ayni zamanda, havacilik ve ucaksavar makineli tufekleri icin fosfor yuklu mermiler gelistirilmistir.
Ikinci Dunya Savasinda (1939-1945) beyaz fosfor, yangin bombalarinin doldurulmasinda kullanilan maddelerden biri olarak kullanilmaya baslanmistir. Insanoglu fosfor bombasinin bugunku sekliyle ne oldugunu ilk kez Ikinci Dunya Savasi sirasinda ogrenmistir. Bu, 100 ila 300 g agirliginda, toplam agirligi bir tona kadar olan fosfor toplariyla dolu bir konteynirdir. Bu muhimmat yaklasIk 2 km yukseklikten atilmakta ve yerden 300 m yukseklikte patlamaktadir. Gunumuzde dunyanin en guclu ordularinda bulunan fosfor bazli yangin cikarici mermiler, bombalama amaciyla kullanilan toplam muhimmatin onemli bir bolumunu olusturmaktadir.
1972’de, ozel bir BM komisyonunun sonucunda, yangin cikarici silahlar sartli olarak kitle imha silahlari olarak adlandirilmistir.
1980’lerde Vietnam Halk Ordusu, Kampuchea’nin isgali sirasinda Kizil Kmer gerillalarina karsi beyaz fosfor yuklu gudumsuz roketler kullanmistir.
1982 yilinda Lubnan savasi sirasinda (ozellikle Beyrut kusatmasi sirasinda) Israil ordusu tarafindan beyaz fosforla doldurulmus 155 mm’lik top mermileri kullanilmistir.
Nisan 1984’te, Bluefields limani bolgesinde, Nikaragua Kontralarinin iki sabotajcisi beyaz fosforla dolu mayin dosemeye calisirken havaya ucurulmustur.
Haziran 1985’te, “Kontra” yolcu gemisi “Bluefields Express” Amerikan fosfor bombalari ile yakilmistir.
1992 yilinda Saraybosna kusatmasi sirasinda Bosnali Sirp topculari tarafindan fosfor mermileri kullanilmistir.
2003 Irak Savasi’nda, ABD tarafindan beyaz fosfor mermileri kullanmistir. Yine 2003 yilinda fosforlu roketler Ingiliz istihbarat servisleri tarafindan Irak’in Basra kenti yakinlarinda kullanilmistir.
2004 yilinda Amerikan birlikleri Felluce’deki (Irak) mevzileri bastirmak icin “sis” mermileri ve hava bombalari kullanmistir. Bu durum, yangin cikarici silahlarin sivillere karsi kasitli olarak kullanildiginin iddia edildigi bir skandala yol acmistir.
2006 yilinda Israil ordusu, ikinci Lubnan Savasi sirasinda beyaz fosforlu top mermileri kullanmistir.
2009 yilinda Israil ordusu, Gazze Seridi’ndeki Dokme Kursun Operasyonu sirasinda beyaz fosfor iceren sis muhimmati kullanmistir.
Bazi haberlere gore, bu tur silahlar 2014 yilinda Ukrayna‘da da kullanilmistir, ancak kullanimi maddi kanitlarla ( karakteristik yaniklara sahip magdurlar, cok sayida yangin vb.) dogrulanmamistir.
2020 yilinda Yemen’in yani sira Suriye‘de de beyaz fosfor iceren silahlar kullanilmistir.

Fosfor Bombalarinin Kullaniminin Yasaklanmasi
Halihazirda, 1868, 1949, 1977 (Cenevre Sozlesmesi’ne ek bir protokolle) ve 1980 tarihli uluslararasi anlasmalar kapsaminda, asiri derece yaralayici oldugu veya ayrim gozetmeyen etkileri olmasi nedeniyle yangin cikarici silahlarin sivillere karsi kullanilmasi ve havadan atilan yangin cikarici muhimmatin sivil nufusun yogun oldugu bolgelerdeki askeri hedeflere karsi kullanilmasi yasaklanmistir. Protokollere gore, askeri tesisler bulunsa dahi yerlesim yerlerinde ve cevresinde fosfor bombalarinin kullanilmasi yasaktir. Fosfor bombalarinin ve fosfor iceren diger silah turlerinin kullaniminin tamamen yasaklanmasina yonelik cok sayida girisime ragmen, anlasmalar surekli olarak ihlal edilmistir. Beyaz fosfor resmi olarak sis olarak kabul edilir ve yangin cikarici etkisi bir yan etki olarak kabul edilir. Ihlallerin bir dayanagi da budur cunku protokol “sis” muhimmatinin kullanimini durdurmamistir. Deklarasyonlar ve sozlesmeler, her iki taraf da sartlarina uymaya istekli oldugu surece iyidir.

Beyaz Fosfor ve Fosfor Bombasi Nedir, Beyaz fosfor Kimyasal Bir Silah Midir?
Beyaz Fosforun Kullanilmasi Savas Sucu Mu?
Yangin cikarici etkilerinden dolayi fosforun savasta kullaniminin uluslararasi hukuka gore sIki bir sekilde duzenlenmesi gerekmektedir ancak yasaklanmis degildir cunku fosfor, Kimyasal Silahlar Sozlesmesi kapsaminda kimyasal silah olarak siniflandirilmamaktadir cunku olduruculugu toksisitesinden cok isisindan kaynaklanir. Ancak insan bedeniyle temas ettiginde bu ayrim hicbir fark yaratmaz. Silah olarak kullanildiginda, hedeflerin uzerine ates yagmasina ve gelisiguzel hasara neden olabilir. Dokuyu kemige kadar yakabilir, onarilamaz solunum hasarina neden olabilir ve organ yetmezligine yol acabilir. Beyaz fosfor parcalarinin tamami vucuttan atilmazsa, kucuk yaralanmalar bile hizla olumcul olabilir. Bu nedenle fosforun sivillerin yakininda kullanilmasi yasa disidir cunku uluslararasi hukuk, savascilarin sivil ve askeri unsurlar arasinda ayrim yapmasini gerektirir.
ABD’de bir sivil toplum kurulusu olan Insan Haklari Izleme Orgutu’ne (HRW) gore, Suriye, Afganistan, Gazze ve diger yerler de dahil olmak uzere dunyanin dort bir yanindaki savas bolgelerinde beyaz fosfor kullanimindan kaynaklanan sivil kayiplarin oldugu (dogrulanmis gorgu taniklarinin verdigi ifadelere ve izledikleri, bolgeden cekilmis videolara dayanarak) belgelenmistir. Videolarda beyaz fosfor patlamalari acikca gorulmektedir. Son olarak 11- 12 Ekim 2023 tarihinde Gazze ve Lubnan’daki askeri operasyonlar sirasinda Israil kuvvetleri tarafindan beyaz fosforun kullanildigi saptanmistir. Uluslararasi normlar acikca ihlal edilmistir. Beyaz fosforlu mermilerin yogun nufuslu bolgelerde cevredeki sivil, masum insanlari vurma sansi, dayanilmaz yaniklara ve yasam boyu acilara yol acma riski oldukca yuksektir. Orgut, dunya liderlerine yangin cikarici silahlari duzenleyen uluslararasi anlasmadaki bosluklari kapatma veya bunlari tamamen yasaklama cagrisinda bulunmustur, ancak bu konuda az sayida ulkenin gelisme kaydettigini iddia etmektedir.

Alıntı