Roma Sanatı

Yaklaşık M.Ö. 100 yılından M.S.300’e hatta Geç Antik dönem de sayılırsa M.S. 500’e dek devam eden, İtalya’dan başlayarak tüm Akdeniz’e yayılan sanattır. Roma sanatı Yunan sanatının bir devamı, taklitçisi ya da yozlaşması biçiminde değerlendirilmiştir.

* Mimaride Yunan mimarisini geliştirerek yeni taşıyıcı sistemler kullanmışlardır.
* Heykelde portre alanında önemli ve gerçekçi görünen eserler vermişlerdir.
* Heykellerinin konusu, Yunan heykellerinin taklidi ve yunan mitolojisidir.
* Duvar resmi, mozaik ve ahşap pano üzerine bir tür tablo resmi yapmışlardır.
* Sanatçılar perspektif ve mekana önem vermişlerdir.

Roma’nın sanat alanındaki en önemli katkısının mimarlıkta olduğu söylenebilir. Milat yıllarına gelinene dek büyük ölçüde Etrüks etkileriyle gelişen Roma mimarlığı M.S. 1. yy içinde yeni bir yönelim içine girmiştir. Yeni yapı biçimleri oluşturmuşlar, yeni taşıyıcı sistemler geliştirmişler ve yeni malzemeler kullanan Roma mimarları Yunan mimarlığının hemen hemen tek bir yapı tipinden (tapınaktan) ibaret olan yapı repertuarını geliştirmişlerdir. Yunan Agorası daha da geliştirilerek Roma kentlerinin merkezlerinde yer alan ve çevresi önemli kamusal yapılarla kuşatılmış Forum şeklini almış amfi tiyatrolar ve hamamlar yapılmıştır. Özellikle geliştirdikleri yeni planlar ve strüktürler (kemer, tonoz, kubbe gibi taşıyıcı sistemler) ileriki yüzyıllarda da izlenecek bir tutumun ilk örnekleri olmuştur. Tümüyle yeni yapı türleri oluşturmanın dışında Yunandan alınan tiyatro gibi bazı yapılarda yeni bir plan şemasına kavuşmuşlardır. Heykelde Roma özellikle portre alanında önemli ürünler vermiştir. Roma portreleri gerçekçilikleriyle Yunan sanatından ayrılırlar. Diğer heykel ürünlerinde ise Roma heykelcileri Yunan kopyaları üretmenin ötesinde pek az ürün vermiştir karşılık Roma rölyefleri özgün eserler olarak değerlendirilebilir.
Roma resim sanatının örnekleri olarak ancak duvar resimleri ve mozaikler gelebilmiştir. Ahşap panolar üzerine bir tür tablo yapıldığı bilinmesine rağmen çağımıza ulaşabilen bu tür bir resim yoktur. Öteki örneklerde ise (duvar resmi ve mozaikler) mimari çevre betimlemeleri, peyzajlar, mitolojik sahnelere ve günlük yaşam sahnelerine dek her tür konunun genellikle gerçekçi bir tutumla işlendiği görülür. Roma resim sanatı hakkındaki bilgiler daha çok evlerden ve mezarlardan ediniliyor. Roma resimlerinde figürlü panolar, figürlü-figürsüz manzaralar, natürmortlar (cansız doğa resimleri) ve portreler yer alır. Bu resimlerin kaynaklarının Roma heykelinde olduğu gibi çoğunlukla eski yunan resimlerinde olduğu bilinmektedir. Fakat Roma’da uygulanışları, teknikleri ve perspektif kuralları Roma sanatına özgüdür.
Roma sanatı genelde her alanda Yunan sanatından etkilenmiş ve Yunan sanatını taklit işine girişmiş;ancak bunu yaparken kendi niteliklerini de yansıtabilmiştir. Günümüze gelemeyen Yunan heykelleri Romalı sanatçıların taklitleriyle günümüze ulaşmıştır. Yalnız bir farkla, Roma sanatı özellikle portre alanında önemli bir ayrıcalığa sahip olduğu şüphesizdir. Resim sanatında figürler Yunan kaynaklı olmasına rağmen kompozisyondaki düzene Roma anlayışı egemen olmuştur. Romalı ressamlar perspektif ve mekan sorunlarıyla çok yakından ilgiliydiler. Bu bakımdan resimlerdeki derinlik izlenimleri onların bir buluşu sayılabilir. Çizgi ve hava perspektifi yönünden bütün sorunları çözümledikleri söylenemese de, mekan hayalini ustaca kurguladıkları kuşkusuzdur. Roma sanatçıları kendilerine özgü ışık gölge dağılımlarıyla belirlenmiş Empresyonist bir üslup sergileyen, figürlerde ansal ifadelerin yer aldığı özgün eserler yapmışlardır. Küller altındaki Pompei’nin gün ışığına çıkarılması neticesinde Roma resmi hakkında önemli bilgiler edinilmiştir. Bazı resimlerde açık seçik, kesin çizgi ve renk Klasizmine bir dönüş gözlenir. Sonrasındaki resimlerde ise Empresyonist eğilimler karşımıza çıkar. Mozaik resim ve süsleme geleneği Roma resim sanatı ile bağıntılıdır. Örneklerine Pompei’de rastladığımız örnekler küp biçiminde renkli küçük taşların dizilmesiyle yapılmış ve bu teknikle de Yunan resimleri kopya edilmiştir. Mozaik resimlerinin en ünlüsü M.Ö. 4. yy’da yapılmış bir Yunan resminin kopyası olduğu tahmin edilen ve Pompei’de bulunan İskender mozaiğidir. M.S. 2. ve 3. yy’larda mozaik sanatında göz yanıltıcı perspektifle yapılmış manzaraların yanı sıra geometrik düzenler arasına serpiştirilmiş figürler ve süsleme motifleri yaygındır. M.S. 4. ve 5. yy’lara kadar uzanan geç roma devrinde ise figürlerin kaynaştığı büyük düzenler meydana getirilmiştir. Roma mozaik sanatı erken Hıristiyan ve Bizans sanatını da etkileyerek çok kullanılan bir tekniğinde öncülüğünü yapmıştır. Roma mozaik sanatının zengin örneklerine Hatay’daki Antakya müzesinde görmek mümkündür. Bu örneklerde genellikle mitolojik konular ve av sahneleri betimlenmiştir.