Nedir?

Yırtık kulak zarı, tıbben bilinen adıyla perfore timpanik membran, kulak kanalını orta kulaktan ayıran ince dokuda, yani kulak zarındaki delik ya da yırtıktır.
Kulak zarı yırtılması duyma kaybıyla sonuçlanabilir ve orta kulağı enfeksiyon ve diğer yaralanmalara açık hale getirir.
Yırtık kulak zarı genellikle tedavi olmaksızın birkaç hafta içinde iyileşir. Bazen, yırtık kulak zarının iyileşmesini hızlandırmak için bir tedaviye ya da onarılması için ameliyata ihtiyacınız olabilir.


Belirtiler

Kulak zarı yırtılması belirtileri arasında şunlar olabilir:


Aniden duran sürekli kulak ağrısı
Kulaktan gelen şeffaf, irinli ya da kanlı akıntı
İşitme kaybı
Kulak çınlaması (tinitus)
Algının karışması (vertigo)
Vertigodan kaynaklanan bulantı ya da kusma
Ne zaman doktora gitmelisiniz?
Eğer kulak zarı yırtılması ya da delinmesi belirtilerinden herhangi birini yaşarsanız, kulağınızda ağrı ya da rahatsızlık duyarsanız doktorunuzu arayın. Orta ve iç kulak, yaralanma ya da hastalıklara karşı hassas olan narin yapılardan oluşur. Zaman kaybetmeden yapılan uygun bir tedavi, işitme duyusunu korumak için önemlidir.



Sebepler

Kulak zarının (timpanik membran) başlıca iki rolü vardır:

İşitme. Ses dalgaları çarptığında kulak zarınız titreşir, bundan sonraki ilk adım orta ve iç kulaktaki yapıların ses dalgalarını sinirsel impulslara çevirmesidir.
Koruma. Kulak zarı aynı zamanda orta kulağı su, bakteri ve diğer yabancı maddelere karşı koruyan bir bariyer görevi görür.
Kulak zarı yırtılması ya da delinmesinin nedenleri arasında şunlar olabilir:


Orta kulak iltihabı (otitis media). Orta kulak iltihabı genellikle orta kulakta sıvı birikimiyle sonuçlanır. Bu sıvıların neden olduğu basınç kulak zarının yırtılmasına yol açabilir.
Barotravma. Barotravma, orta kulağınızdaki basınçla dış ortamdaki basınç arasında dengesizlik olduğu zaman kulak zarının maruz kaldığı gerilimdir. Basınç şiddetliyse kulak zarı yırtılabilir. Barotravma uçak kulağı olarak da adlandırılır çünkü en çok hava yolculuğuyla ilişkili olan hava basıncı değişikliklerinden kaynaklanır. Ani basınç değişimine ve olası bir kulak zarı yırtılmasına neden olabilecek diğer olaylar arasında tüplü dalış ve bir otomobilin hava yastığı darbesi gibi kulağa doğrudan vuruşlar vardır.
Yüksek sesler ya da patlamalar (akustik travma). Yüksek bir ses, silah veya bomba sesi gibi patlamalar (aslında aşırı güçlü ses dalgaları) kulak zarında yırtılmalara neden olabilir.
Kulakta yabancı cisimler. Pamuklu bir çubukla ya da madeni saç tokası gibi küçük nesneler kulak zarını patlatabilir ya da yırtabilir.
Ciddi kafa travması. Kafatası kırığı gibi ciddi yaralanmalar, kulak zarı da dahil, iç kulak yapılarının yerinden oynamasına veya hasar görmesine neden olabilir.



Komplikasyonlar

Kulak zarının iyileşmesi ya da iyileşememesi durumunda komplikasyonlar oluşabilir. Olası komplikasyonlar şunlardır:

İşitme kaybı. İşitme kaybı genellikle geçicidir, kulak zarındaki yırtık veya delik iyileşinceye kadar sürer. Yırtığın büyüklüğü ve konumu işitme kaybının derecesini etkileyebilir.
Orta kulak iltihabı (otitis media). Delinmiş bir kulak zarı, bakterilerin kulağınıza girmesine olanak verebilir. Delinmiş bir kulak zarı iyileşmezse ya da onarılmazsa, kalıcı işitme kaybına neden olabilen kronik enfeksiyonlara karşı savunmasız gelebilir.
Orta kulakta kist (kolesteatom). Kolesteatom, orta kulakta deri hücreleri, kulak kanalının normal mumsu salgısı (kulak kiri) ve diğer artık maddelerden oluşan bir kisttir. Bu artık maddeler normalde kulak kiri şeklinde dış kulaktan atılır. Eğer kulak zarınız yırtılmışsa, bu artık maddeler orta kulağa geçerek bir kist oluşturabilir. Kolesteatom bakteriler için elverişli bir ortam oluşturur ve orta kulak kemiklerine zarar verebilen proteinler içerir.



Muayene

Eğer kulak zarı yırtılması belirtileri yaşıyorsanız, işe aile doktorunuz veya bir pratisyen hekim görerek başlamanız olasıdır. Ancak, doktorunuz sizi kulak, burun ve boğaz konusunda uzmanlaşmış bir doktora yönlendirebilir (KBB doktoru ya da kulak burun boğaz uzmanı). Doktorunuzla geçireceğiniz zaman kısa olabilir, bu nedenle randevunuza hazırlanmak iyi bir fikirdir.

Neler yapabilirsiniz?
Doktorunuzla paylaşacağınız bilgilerin önceden listesini yapın. Listeniz şunları içermelidir:


İşitme kaybıyla alakasız gibi görünen belirtiler, sıvı akıntısı ya da kulakla ilgili diğer belirtiler de dahil, yaşadığınız bütün belirtiler
Geçmişte kulak enfeksiyonu öyküsü, yakın zamanlı yaralanmalar ya da yakın zamanlı hava yolculukları gibi kulağınızdaki sorunla ilgili olabilecek olaylar
Herhangi bir vitamin veya takviyeler de dahil, aldığınız ilaçlar
Doktorunuza sorabileceğiniz sorular
Zamanın yetmemesi ihtimaline karşı sorularınızı en önemliden en az önemliye doğru sıralayın. Kulak zarı yırtılması olduğunu düşünüyorsanız, aşağıdaki sorulardan bazılarını sorabilirsiniz.


Kulak zarımda yırtık var mı?
İşitme kaybı ve diğer belirtilerime başka ne sebep olabilir?
Kulak zarımda yırtık varsa, iyileşme sürecinde kulağımı korumak için ne yapmam gerekir?
Ne tür takip randevuları gerekli olacak?
Hangi noktada diğer tedavileri düşünmemiz gerekir?
Doktorunuza danışmak için hazırladığınız sorulara ek olarak, randevu sırasında soru sormaktan çekinmeyin.


Doktorunuzdan bekleyecekleriniz
Doktorunuz büyük olasılıkla size birkaç soru soracaktır. Bu soruları yanıtlamak için hazır olmak üzerinde daha fazla durmak istediğiniz noktalar için size zaman kazandırır. Doktorunuz şunları sorabilir:


Belirtileri ilk ne zaman yaşamaya başladınız?
Artık mevcut olmayan ağrı ya da vertigo gibi belirtiler yaşadınız mı?
Daha önce kulak enfeksiyonu geçirdiniz mi?
Yüksek seslere maruz kaldınız mı?
Son zamanlarda yüzme veya dalış yaptınız mı?
Son zamanlarda uçakla seyahat ettiniz mi?
Başınızdan yaralandınız mı?
Kulak kanalınızı temizlemek için ne kullandınız?
Bu sırada neler yapabilirsiniz?
Kulak zarınızda yırtık olduğunu düşünüyorsanız enfeksiyon kapmasını önlemek için kulaklarınızı kuru tutmaya özen gösterin. Yüzmeye gitmeyin. Duş veya banyo sırasında suyu kulağınızın dışında tutmak için şekillendirilebilir, su geçirmez silikon kulak tıkacı kullanın veya kulağınıza vazelinle kaplı bir pamuk parçası yerleştirin. Doktorunuz özellikle yırtık kulak zarıyla ilişkili bir reçete vermedikçe, hiçbir kulak damlası kullanmayın.



Testler

Aile doktorunuz ya da KBB uzmanı genellikle ışıklı bir alet (otoskop) kullanarak yaptığı görsel muayeneyle kulak zarınızda yırtık olup olmadığını belirleyebilir.


Yırtığın nedenini ya da hasarın boyutunu belirlemek için ek testler yapabilir ya da isteyebilir. Bu testler şunları içerebilir:


Laboratuvar testleri. Kulağınızda akıntı varsa, doktorunuz orta kulakta bakteriyel veya viral enfeksiyon olup olmadığını tespit etmek için bir laboratuvar testi isteyebilir.
Diyapozon muayenesi. Diyapozon vurulduğunda ses üreten iki kollu bir metal bir alettir. Diyapozonla yapılan basit testler doktorunuzun işitme kaybını belirlemesine yardımcı olur. Bir diyapozon muayenesi aynı zamanda, işitme kaybının orta kulaktaki titreşen parçalardan mı (kulak zarı da dahil), iç kulaktaki sensor ya da sinirlerin gördüğü hasardan mı yoksa her ikisinden mi kaynaklandığını ortaya çıkarabilir.
Timpanometre. Timpanometre kulak kanalına yerleştirilerek kulak zarınızın küçük hava basıncı değişikliklerine verdiği yanıtları ölçen bir alettir. Belirli yanıt şablonları kulak zarı yırtılmasını işaret edebilir.
Odyolojik muayene. Eğer diğer işitsel testler sonuç vermezse, doktorunuz farklı gürlük ve frekanslardaki sesleri ne kadar iyi duyduğunuzu ölçen bir odyolojik tetkik yapmak isteyebilir.



Tedavi

Yırtılan kulak zarı çoğunlukla tedavi olmaksızın birkaç hafta içinde iyileşir. Eğer kulak zarınızdaki yırtık veya delik kendi kendine iyileşmezse, tedavi yırtığı kapatmak için uygulanan işlemler içerecektir. Bunlar:


Kulak zarı yamama. Eğer kulak zarınızdaki yırtık veya delik kendi kendine iyileşmezse, bir KBB uzmanı bunu bir kağıt yamayla kapayabilir. Bu ofis prosedürde, KBB uzmanı büyümeyi teşvik etmek için yaranın kenarlarına bir kimyasal uygular ve sonra deliğin üzerini bir kağıt yama ile kapatır. Delik kapanmadan önce bu işlemin birden fazla kez uygulanması gerekebilir.
Ameliyat. Kağıt yama uygun iyileşmeyi sağlamaz ya da KBB uzmanı yırtığın bir yamayla iyileşmeyeceğini anlarsa ameliyat önerebilir. En sık uygulanan cerrahi işleme timpanoplasti adı verilir. Cerrahınız kulak zarındaki deliği kapamak için kendi dokunuzdan küçük bir yamayı buraya nakleder. Bu işlem ayakta tedavi bazında uygulanır, yani tıbbi durumlar daha uzun süre hastanede kalmanızı gerektirmedikçe, aynı gün evinize gidebilirsiniz.



Yaşam tarzı

Kulak zarınız iyileşirken onu korumak için aşağıdaki adımları deneyin.


İyileşirken kulağınızı kuru tutun. Duş veya banyo sırasında kulağınıza su geçirmez bir silikon kulak tıkacı ya da vazelinle kaplanmış bir pamuk topağı yerleştirin.
Kulaklarınızı temizlemekten kaçının. Kulak zarınıza iyileşmesi için biraz zaman verin.
Sümkürmekten kaçının. Sümkürürken ortaya çıkan basınç iyileşen kulak zarına zarar verebilir.



Önleme

Kulak zarınızın yırtılması ya da delinmesini önlemek için aşağıdaki tavsiyeleri uygulayın:


Orta kulak enfeksiyonları için tedavi alın. Kulak ağrısı, ateş, burun tıkanıklığı ve işitmenin azalması gibi orta kulak iltihabı belirtilerinden haberdar olun. Orta kulak enfeksiyonu olan çocuklar kendi kulaklarını sık sık ovalar ya da çekeler. Potansiyel kulak zarı hasarını önlemek için zaman kaybetmeden doktorunuzdan durumu değerlendirmesini isteyin.
Uçuş sırasında kulaklarınızı koruyun. Bir soğuk algınlığı ya da burun veya kulak tıkanıklığına neden olan aktif bir alerjiniz olduğunda, mümkünse uçağa binmeyin. Kalkış ve iniş sırasında, basınç dengeleyici kulak tıkacı, esneme ya da sakız ile kulaklarınızı açık tutun. Valsalva manevrası da kullanabilirsiniz: burun deliklerinizi kıstırıp ağzınızı kapalı tutarken sümkürür gibi hafifçe nefes vermek. Alçalma ve yükselmeler sırasında uyumayın.
Kulaklarınıza yabancı cisimler sokmayın. Asla, pamuklu çubuk, ataş veya saç tokası gibi cisimlerle fazla ya da sertleşmiş kulak kirini kazımaya çalışmayın. Bu cisimler kulak zarınızı kolaylıkla yırtabilir ya da delebilir. Çocuklarınıza kulaklarına yabancı cisimler sokarak neden olabilecekleri zararı anlatın.
Kendinizi aşırı gürültüden koruyun. İş yerinizde ya da aşırı gürültülü eğlence faaliyetleri sırasında kulak tıkacı ya da kulak kapatıcı kullanarak kulaklarınızı gereksiz hasardan koruyun.