Çevrimdışı

Çocuğunuzda kulak akıntısı, işitme güçlüğü, sürekli kulaklarını çekiştirme, kaşıma, huzursuzluk gibi belirtiler varsa orta kulak iltihabı olabilir.

Anadolu Sağlık Merkezi’nden Kulak Burun Boğaz Uzmanı Dr. Anıl Güngör çocuklarda sıklıkla görülen orta kulak iltihapları ve kulak tüpleri ile ilgili merak edilen soruları cevapladı.
Orta kulakta sıvı toplanması ve sık kulak iltihabı, çocuklarda sık rastlanan bir durumdur. Genellikle östaki borusunun uyumsuz çalışmasına, çocukluk çağının koşulları dolayısı ile sık geçirilen üst solunum yolu enfeksiyonlarına ve gelişmekte olan bağışıklık sisteminin yetersiz kalmasına bağlı olarak gelişebilir. Altı ay ile 6 yaş arasındaki çocukların çoğu, bir veya birkaç kere orta kulak iltihabı geçirir. Daha büyük çocuklarda orta kulak iltihabı geçirme olasılığı daha düşüktür. Eğer orta kulak iltihabı tedavi edilmezse ve uzun süre devam ederse, çocuklarda kalıcı işitme kaybı kulak zarında ve orta kulakta düzeltilmesi zor hasar oluşabilir.

Orta kulak, kulak zarının hemen arkasında bulunan havayla dolu bir boşluktur. Kulak zarı titreştiğinde, orta kulaktaki küçük kemikçikler de titreşirler ve sesin iç kulağa, buradan da sinirler yoluyla işitme merkezine iletilmesi sağlanır. Normal işitme ve normal orta kulak fonksiyonu için orta kulağın hava ile dolu olması ve orta kulak basıncının atmosferik basınç ile eşitlenmiş olması gereklidir. Burnun gerisindeki geniz bölgesi ile orta kulak arasında bulunan östaki borusu, dış ortam ile orta kulağın basıncının aynı olmasını sağlar. Esneme veya yutkunma sırasında bazen kulağınızdan gelen sesler, östaki borusunun açılıp kapanarak orta kulaktaki basınç ile dış ortam arasındaki basıncı eşitlemesi sırasında kulak zarının hareket etmesine bağlıdır.

Bakteri ve virüsler damlacık enfeksiyonu yolu ile olduğu gibi, östaki borusu yoluyla da orta kulağa ulaşabilirler. Bunun sonucunda orta kulakta iltihap sıvısı toplanır. Orta kulak iltihabı tedavi edilmediğinde veya ardarda tekrarlayan iltihaplanmalar olduğunda orta kulaktaki sıvı birikimi sürekli hale gelebilir.

Çocuklarda östaki borusu fonksiyonu, erişkinlerde olduğundan daha yavaş ve daha yetersizdir. Östaki borusunun şekli, eğimi ve boyu erişkinden çok farklıdır. Östaki borusu ya yetersiz açılmakta ya da sıklıkla, gerektiğinde kapanmamaktadır. Östaki borusunun bu uygun olmayan fonksiyonu, çocuklarda geniz etinin iltihaplanmalarında ve büyümelerinde daha da bozulur. Allerji, sinüzit, sigara dumanına maruz kalma da sıklıkla östaki tüpü fonksiyonunun bozulmasına neden olurlar. Bu durumun sürekli olması halinde orta kulaktaki iltihabi sıvı kalıcı hale gelir, koyulaşır ve zamk kıvamına erişebilir. Bu sıvı metabolik aktivite sonucu ortaya çıkan yan ürünler sebebi ile uzun dönemde kulak zarına, orta ve iç kulağa zarar verebilir. Ayrıca sıvı varlığında işitmede % 30´a varan kayıp olabilir. Bu sıvıda protein ve şeker olduğundan orta kulakta mikropların üremesi, dolayısıyla da sık sık yeni orta kulak iltihaplarının gelişmesi kolaylaşır.

ORTA KULAK İLTİHABININ BELİRTİLERİ NELERDİR?
Çok küçük çocuklar nerelerinin ağrıdığını, dolayısıyla kulak ağrısını da tam ifade edemeyebilirler. Orta kulak iltihaplarının çoğu, çocuğun son 10 gün içinde geçirdiği bir soğuk algınlığını takiben gelişir.

Çocuğunuzda aşağıdaki belirtiler varsa orta kulak iltihabı olabilir:
Sürekli kulaklarını çekiştirmesi ve kaşıması, huzursuzluk
İştah azalması ve uyku düzeninde değişiklik
Kulak akıntısı
İşitme güçlüğü
Ateş
Uzun süreli durumlarda ayrıca
. Denge bozuklukları, sık sık düşme, çarpma, sakarlık, yürümede gecikme
. Konuşmada gecikme, çocuğun konuşmalarının anlaşılamaması

Çocuğunuzda orta kulak iltihabından şüpheleniyorsanız KBB doktorunuza başvurunuz. Doktorunuz çocuğunuzun kulağına otoskop adı verilen ışıklı bir aletle bakacak, pnömatik otoskopi ile orta kulağı ve kulak zarının hareketliliğini değerlendirecek ve gerekiyorsa timpanometri adı verilen bir test ile orta kulak basıncı ve fonksiyonunu ölçecektir. Gerekli görülen durumlarda işitme testi de istenebilir. Çocuğunuzun kulağında tesbit edilen duruma göre uygun tedaviye başlanır.

ORTA KULAK İLTİHABININ TEDAVİSİ - AMELİYAT NE ZAMAN GEREKİR?
Cerrahi tedavi, orta kulak iltihabında ilk tercih edilen tedavi yöntemi değildir. Orta kulak iltihaplarının % 70’i kendiliklerinden, hiçbir müdahale yapılmadan iyileşirler çünki birçoğu virüslere bağlıdır veya vücudun normal bağışıklık sistemi bu enfeksiyonları yener. Bakterilerin neden olduğu orta kulak iltihaplarında antibiyotik tedavisi çoğu zaman başarılıdır.

Dekonjestanlar ve antihistaminikler grubunda yer alan ve soğuk algınlıklarında kullanılan ilaçların (burun damlası veya hap-şurup biçimlerinde), orta kulak sıvısının toplandığı durumlarda östaki tüpünü açmak ve sıvının buradan boşalmasını sağlamak konusunda hiç bir faydaları olmadığı dünya literatüründe defalarca gösterilmiştir. Özellikle ağız yolu ile alınan dekonjestanların ciddi yan etkileri mevcuttur. Ancak faydalı olacağı inancı ile sık sık ve hatalı olarak tavsiye edilirler. Faydası olmayan bir ilacın kullanımı çocuğunuzu gereksiz yere risk altına sokar ve ciddi ilaç yan etkilerine maruz bırakır. İlaç tedavisiyle orta kulak iltihabı ve orta kulak sıvısı düzelebilir. Östaki borusunun bu yaşlar geçinceye kadar yetersiz olan fonksiyonu nedeniyle yeni bir soğuk algınlığında orta kulakta tekrar iltihaplanma veya sıvı toplanması görülebilir.

Eğer çocuğunuzun orta kulak iltihabı uygun tıbbi tedaviye cevap vermezse, sıvı birikimi sürekli hale gelirse ve işitme kaybı fazla ise cerrahi tedavi önerilebilir. Tüp takma kararında şu kriterler kullanılır:
6 aylık bir dönemde 4 veya daha fazla orta kulak iltihabı olması
12 aylık bir dönemde 6 veya daha fazla orta kulak iltihabı olması
Tek kulakta 6 aydan fazla süreli sıvı bulunması
Her iki kulakta 3 aydan fazla süreli sıvı bulunması
Orta dereceden fazla işitme kaybı
Orta kulak iltihabı sırasında komplikasyon (menenjit, beyin absesi, yüz felci gibi)
Antibiyotiklere şiddetli ve yaygın alerjisi olan çocuklarda
Yenidoğanda yüksek ateşle seyreden orta kulak iltihabı
Bağışıklık eksikliği olan bebeklerde orta kulak iltihabı

KULAK TÜPÜ AMELİYATI SIRASINDA NELER OLUR?
Ameliyatta kulak zarına küçük bir tüp yerleştirilir ve orada bırakılarak orta kulağa tüp yoluyla hava gitmesi sağlanır. Kulak tüpleri çeşitli biçimlerde olurlar ve yerleştirildikten sonra genellikle tekrar orta kulak iltihabı gelişmesini önlerler. Tüp sayesinde orta kulaktaki sıvı östaki borusu ve tüp yolu ile boşalır.
Eğer ameliyatın ne olduğunu anlayabilecek yaşta ise, çocuğunuza onu nelerin beklediğini anlatarak kendini ameliyata hazırlamasına yardımcı olabilirsiniz.

Kulak tüpü ameliyatında :
Çocuğunuz ameliyat sırasında bir anestezi uzmanı tarafından izlenir. Çocuğunuza bir maske yolu ile genel anestezi verilik ve yaklaşık 20 dakika süreyle uyutulur.
Doktorunuz, kulak zarına kulak yolu içinden ulaşır. Kulak tüpü takılması için deride bir kesi yapılmaz.
Kulak zarında yaklaşık 2-3 mm uzunluğunda küçük bir kesi yapılarak orta kulaktaki sıvı buradan çekilir.
Kulak zarında açılan deliğe 2-3 mm çaplı küçük bir plastik tüp yerleştirilir.
Genellikle hastanede toplam kalış süresi, aynı anda geniz eti ameliyatı veya bademcik ameliyatı yapılmamışsa birkaç saatten uzun değildir.

KULAK TÜPÜ AMELİYATINDAN SONRA ÇOCUĞUMA ÖZEL BİR BAKIM GEREKECEK Mİ?
Kulak tüpleri, orta kulağa hava gitmesini sağlayarak genellikle tekrarlayan orta kulak iltihaplarını önlerler. Bununla birlikte, kulak tüpü takıldıktan sonra kulak yolundan orta kulağa su girmesi ihtimali ortaya çıkar. Bu durumda, sudaki bakteri ve virüs cinsi mikropların orta kulakta iltihaba neden olması mümkündür. Bu nedenle, kulak tüpü takıldıktan sonra suyla ilişkili bazı faaliyetlerde (yüzme, banyo, duş, vs.) çocuğunuzun kulak yolunu korumanız, gerekirse tıkaç kullanmanız uygun olur. Doktorunuz kulak tıkacını nasıl hazırlayacağınızı veya ne tür bir tıkaç temin etmeniz gerektiğini açıklar.

Kulak tüpü varlığında kulak iltihabı oluşma riski azalır ancak devam eder. Kulak iltihabı anne-bablar veya bakıcılar-öğretmenler tarafından kolaylıkla teşhis edilirler çünkü kulaktan ağrısız akıntı olur. Bu durumda kulak iltihabının tedavisine antibiyotikli kulak damlası ile başlanır. 3-4 gün içinde tedaviye cevap vermezse ağızdan antibiyotikler verilir. Çok nadiren akıntı ilaç tedavisine cevap vermediğinde tüpün yenisi ile değiştirilmesi gerekebilir.

Kulak tüpü, kulak zarında genellikle 12-18 ay süreyle kalır; daha sonra kendiliğinden kulak yoluna düşer ve kulak zarında tüpün takıldığı delik kendiliğinden kapanır. Bu süreden daha önce tüpler düşebilir veya tıkanabilirler. Düşen tüp, kulak kanalından dışarı çıkmayabilir; bu nedenle tüpün kulak zarından düşüp düşmediğini göremeyebilirsiniz. Tüpün kontrolunu belli aralıklarla doktorunuz yapacaktır. Eğer tüp kendiliğinden düşmezse, doktorunuz 18 ay ile 3 yıl arasındaki bir sürede tüpün alınması gerektiğini bildirir. Kulak tüpleri, orta kulak iltihaplarının önlenmesinde oldukça etkili olmakla birlikte, tek bir uygulama kesin tedavi için yeterli olmayabilir. Tüpler ancak yerinde kaldıkları süre içinde yarar sağlar; tüp düştükten sonra iltihabın tekrarlaması halinde tüpün yeniden takılması gerekebilir. Östaki borusunun fonksiyonlarında düzelme yaşla beraber ortaya çıkar ve çocuğunuz sürekli tüp ile yaşamak zorunda kalmaz.