Çevrimdışı

Ordu Basın Tarihi

Ordu’da ilk matbaa 1910 yılında Ağyazar isimli birisi tarafından kurulmuştur. Bu matbaanın Suşehri’ndeki kolordu emrine alınması ile aynı yıl içinde Karnık Kalaycıyan “Petek “ isimli matbaayı kurdu. Petek matbaası elle işleyen bir küçük pedal makinesinden ibaretti.

Şehrimizde ilk esaslı matbaa 1919’da kurulmuştur, O sıralarda bir gençlik teşekkülü olan İnkılab-ı İçtima-i Kulübü memlekete bir matbaa kazandırmak amacıyla 1.200 kuruşa matbaa satın almıştır. Ordu’da ilk olarak 1919 yılında yayınlanan ve 1922 yılına kadar yayımını sürdüren Güneş Gazetesi,1920 yılında çıkan ve 1921 yılına kadar haftalık olarak yayınlanan Bucak,1922 Azim,1923’de Muvaffakiyet’i Milliye, Beyan-ı Hakikat,1925’de Tekâmül,1926 yılında Hadim-i Cumhuriyet,1927 yılında Güzel Ordu gazeteleri hep bu matbaada basıldı.1927 yılında yayın hayatına başlayan Güzelordu Gazetesi,1929 yılından itibaren Gazeteci Bilal Köyden’in kendi imal ettiği tahta makine ile ilk defa köyde yayınlanan bir gazete olarak tarihe geçmiştir. Söz konusu gazeteyi basan makinenin uzunluğu 2,yüksekliği1,5 metre olup, ağırlığı 35 kilodur. Sahife yatağı 2 demir yay üzerinde hareket eder. Dişliler karyola çubukları bükülüp çivilenmek suretiyle vücuda getirilmiştir. Makine o dönemde 750 kuruşa mal olmuştur. Gayet hassas ayarı çok kolay, şimdiye kadar bin hesap 27,900 defa hareket ettiği halde arıza yapmamış. Tabı zahmetli olmasına rağmen saatte 140 nüshanın her iki tarafını basmaktadır. Kumpas tahtadan; çift balya kuşağından antenlinler mukavvadandır. Merdane kalıbı tenekeden, garanitorlar tahta parçasındandır. Tezniyat (süsleme) yerine (s,Ş) harfleri kullanılıyordu. Gazetenin başlığını ve diğer klişelerini ise şimşir ağıcından ortaokul resim öğretmeni Mehmet Rıfat (ATAOĞLU) yapardı. 28 Kasım1928’de 55.sayısının ardından kapanan Güzelordu, 25 Mart 1929 ‘da Uzunisa köyünde bu tahta makine aracılığıyla yeniden yaşam bulur. Kendisinin deyişiyle “Bu ömür törpüsü tezgâh’ının başındaki mürettip komşunun çocuğu Aziz “Atasoy”dur. Henüz çocuk yâddaki mürettip işi yetiştiremediği zamanlarda Bilal bey’in eşi Nazime Hanım da harf dizer, sayfa bağlardı.

Türkiye’nin ilk köy gazetesinin künyesinde şu bilgiler okunur.

GÜZELORDU

Her şeyden bahseder; haftalık siyasi gazete
Sahip ve başmuharriri: Şehzade M. Bilal


Seneliği 200 kuruştur.
Gazete ilandan mesul olmaz.
Gelen evrak geri verilmez.
İdarehane: Takıl’da N.53
Nüshası 5, eskisi 30 kuruştur.

Güzel ordu Gazetesi Arap harflerinden Latin harflerine geçilmesiyle yayınlarını harf devriminden sonra da devam ettirmiştir.

Tekâmül Gazetesi’nin basın tarihimizde son derece önemli bir yeri bulunmaktadır. Cumhuriyetimizin 10. yılında 24 sayfalık bir gazete çıkaran Tekâmül Gazetesi, sayfa âdeti bakımından Türkiye genelinde ikinci, birinci sayfadaki Cumhuriyet kompozisyonu ile Türkiye birinciliği kazanmıştır.

Bu nedenle gazete, Atatürk tarafından o zamanın ölçülerine göre çok büyük bir ödül olan 500 lira ile ödüllendirilmiştir. Önemli bir yanı da ön sayfa ve arka sayfanın renkli basılmış olmasıdır. Sayfalar gece gündüz çalışarak hazırlanmış ve gazete 29 Ekim 1933 sabahı halka otomobille dağıtılmıştır.

Tekâmül Gazetesi’ni tetkik eden Atatürk, birincilik ödülünü verirken gazeteyi çok beğendiğini ifade ederek, zamanın Başvekili İsmet Paşa’yı yanına çağırmış, İsmet Paşa’ya yazılmış o çok mektubu göstererek “ Bak Paşa ne diyorlar Ordulular Giresun’a kaza olarak bağlanmak istemiyorlar. Böyle bir gazete çıkaran il kaza olur mu? Demiş ve böylece Ordu’yu kaza olmaktan kurtarmıştır.

1935 yılında ise Tekâmül Gazetesi ismini değiştirerek Gürses Gazetesi adı altında yayına başlamıştır.

Bu gazetenin iç sayfasında Ali Rıza GÜRSOY imzasıyla İsmet Paşaya yazılan açık mektupta Ordu’nu Giresun’a bağlanması konusu ele alınarak hiç bir şekilde ekonomik, sosyal, kültürel yönden benzerliği olmayan, büyük farklılıklar gösteren Ordu’nun Giresun’a bağlanmayacağı belirtilmiştir. Gürses Gazetesi Ordu’da yayınlanan gazetelerden en uzun ömürlüsüdür. Yayın hayatını 50 yıl devam ettirmiştir. Bu gazetenin de Ordu’nun basın hayatında mümtaz bir yeri bulunmaktadır. Gazetenin kurucusu, sahibi başyazarı Ali Rıza Gürsoy,17 yıl uzun bir süre ısrarlı bir mücadele sonunda Ordu’da ilk defa bir lisenin Dernek Başkanlığını üstelenmiş, yakın arkadaşı o zamanlarda Trabzon Lisesi Matematik Öğretmeni olan Can Akbulut’un bu liseye ilk müdür olarak atanmasını sağlamıştır.

1945 yılında 2,Dünya Savaşı sonunda galip devletlerden Rusların Giresun’a kadar toprak istemesi üzerine kalemi eline alan Ali Rıza GÜRSOY’UN “ Gel de al” diye devan eden makalesinde “Atalarımızın kanları ile sulanan, kemikleriyle çelikleşen bu aziz yurdu kanımızın son damlasına kadar koruyacağız, gücün varsa gel de al diyen” yazısı o yıllar Ankara Radyosu’nda birçok kez okunmuş ve halkın görüşü olarak yansıtılmıştır.1951 yılına kadar haftalık olarak yayınlanan Gürses Gazetesi ondan sonra da yayın hayatına günlük olarak devam etmiştir. Ali Rıza GÜRSOY’un,1970’de vefatı üzerine daha önce de gazetenin Yazı işlerine bakan oğlu Uğur GÜRSOY Hürriyet Gazetesi’nin bölge müdürlüğüne atandığı 1973 yılına kadar gazeteyi yönetmiştir.

Bugün Türkiye genelinde ünlü olan Gazetecilerimizden başta Oktay EKŞİ, Hüsamettin ÇELEBİ olmak üzere bazı gazeteciler Gürses’in Ankara muhabirliğini yapmışlardır. Daha sonra Ordu il merkezinde şu gazeteler yayınlanmıştır.

Ordu İlinde Yayınlanan Gazeteler;
Ordu, Akobuz, Kooperatifçi, Birlik, Ordu Postası, Ordu Ticaret, İnan, Memleket, Ordu Havadis Metanet, Güneş,



Günlük Çıkan Gazeteler;
Haber (Orduda ilk çıkan günlük gazete), Boztepe, Zaman, Ordu Sesi, Halkın Sesi, Havadis, Gündem, Ordu Haber, Bugün, Merhale, Yeni Haber,



Haftalık Çıkan Gazeteler;
Büytün (Giresun’da basıldı, haftalık),Tekâmül, Atayolu, Millet, Alev, Vatan, Doğuş, Eser, Yeni Ordu, Güven, Kordontepe, Şelale,Özlem,



Kısa süreli olarak Radar, Merdane, Vona adı ile gazeteler de yayınlanmıştır.

Ayrıca değişik zamanlarda Tilki Maytap, Matrak adlı mizah gazeteleri de yayınlanmıştır. Yukarıda adı geçen Ordu Sesi ve onun 15 Kasım 1983 tarihinden itibaren Tribün adı altında devam eden gazeteler ile Boztepe Matbaasına ve Karadeniz 52 gazetesine değinmekte yarar vardır. Ordu basın tarihinde ilk vasıflı gazete Ordu sesi gazetesidir. Ordu Sesi gazetesi 1973’de otomatik baskı makinesi getirmiştir.1980’de klişe atölyesi kurmuş ve ilk defa günlük olarak fotoğraf koymaya başlamıştır. Bu gazete Ordu’da ilk defa Trigromi (renkli) tekniğindeki baskıyı gerçekleştirmiştir.15 Kasım 1983 tarihinden sonra Tribün adını alan gazete Ordu’da ilk defa 1993 yılında aşağıda da değinileceği gibi deneme mahiyetinde Tribün gazetesi ofset olarak basılmış, sürekli olarak ise 1995 yılından bu güne kadar basılmaya devam etmektedir. Ordu’da ilk seri Basın Kartını 1967 yılında Sesi gazetesi kurucusu ve başyazarı olan Merhum Rıza Şimşek, ikinci olarak da 1977’de Oğlu Atilla Şimşek almıştır.

Ordu’ya1993 yılında Boztepe matbaa ve Ambalaj Sanayi Anonim Şirketi kurulmuş, sanayiyi ilgilendirmekle birlikte Karadeniz bölgesinde ilk defa karton ambalajları üretimine başlamıştır. Ordu’da matbaalar arasında ilk defa ofset baskıyı gerçekleştiren Boztepe Matbaası’dır. Bunu daha sonraki yıllarda Engin Matbaası ve Karadeniz 52 gazetesi izlemiştir. Ordu Gazeteciler Cemiyeti 1984 yılında kurulmuş olup, halen faaliyetini sürdürmektedir.