Çevrimiçi

Abdestin İhtilâf Edilen Farzları:

Fakihler niyet, tertip, peşi peşine yıkama ve ovmanın vacipliğinde ihtilâf ettiler. Hanefîlerin dışındakiler niyetin farz olduğunu söyler.

Niyet:

Lügatte niyet, kalp ile kasıttır, dil ile alâkası yoktur. Şer'an, abdestli kimsenin farzın edasına veya hades hükmünün kaldırılmasına ya da kendisi için taharet gerekenin mubah hâle getirilmesine niyet etmesidir. Abdest alanın "Abdestin farzlarına niyet ettim." demesi gibi.

Hanefîler dediler ki: (1) Sevap elde edilmesi için abdest alanın niyetle başlaması sünnettir. Kişinin hadesin kaldırılmasına ya da namaz kılmaya, abdeste veya emre uymaya niyet etmesidir. Mahalli kalptir. Kalp ve dil fiilini birleştirmek için dili ile söylerse bu da müstehaptır.

Niyetin farz olmadığını söylemeleri, serinlenmek için abdest alanın, yüzmek, temizlenmek veya boğulanı kurtarmak vb. için suya girenin abdestinin sahih olacağı sonuçlarını doğuruyor.

Bu görüşleri için şu delilleri getirdiler:

1. Kur'an'da zikredilmemiştir: Abdest ayeti sadece, üç organın yıkanması ve başın meshini emretmiştir. Ahad hadisi ile niyeti şart koşma Kitab'ın nassına ziyadedir. Onlara göre de Kitab'a ziyade nesh sayılır, Ahad ile nesh sahih olmaz.

2. Sünnette de geçmemiştir: Bilmediği hâlde, Peygamber (a.s.v) bedeviye niyeti öğretmemiştir. Niyet teyemmümde farzdır, çünkü toprakladır, hadesi de asaleten gidermez, sadece suya bedeldir.

3. Diğer taharetlere kıyas: Abdest su ile taharettir; necasetin giderilmesinde olduğu gibi onda da niyet gerekmez. Setr-i avret gibi, namazın diğer şartlarında da niyet gerekmiyor, zimmî kadının Müslüman kocasına helâl olması için hayızdan yıkanması da gerekmemektedir.

4. Abdest namaz için vesiledir. Bizzat maksut değildir; niyet ise maksatlarda istenen bir şarttır, vesilelerde değil.

Hanefîlerin dışındaki fakihlerin cumhuruna göre, ibadetin veya Allahutealâ'ya kurbet kastının gerçekleşmesi için abdeste niyet şarttır. (2) Yeme, içme, uyku vb. gibi ibadet dışında olan şeyler için alınan bir abdestle namaz sahih olmaz. Şu delilleri ileri sürdüler:

a) Sünnet: Peygamber (a.s.v)'ın hadisi: "Ameller ancak niyetlere göredir. Ve kişi için ancak niyeti vardır."(3) Yani şer'an kabul edilen ameller niyetle olur. Abdest ameldir; şer'an ancak niyetle bulunabilir.

b) İbadette ihlasın gerçekleştirilmesi: Allahutealâ, "Dinde ihlâsla Allah'a ibadet etmekle emrolundular." buyurdu. Abdest de, emredilen bir ibadettir. Allahuteâla'ya ancak halis bir niyetle tahakkuk eder. Çünkü ihlâs kalbin amelidir, o da niyettir.

c) Kıyas: Namazda ve namazın mübahlığı için teyemmümde şart olduğu gibi abdestte de niyet şarttır.

d) Abdest maksudun vesilesidir, o maksudun hükmünü alır. Allahutealâ, "Namaza kalktığınızda yüzünüzü yıkayın." buyurdu. Bu da gösteriyor ki abdest, namaz için emredilmiştir. İstenen, namaz için azaların yıkanmasıdır, o da niyetin manasıdır.