Çevrimiçi

Ödeme usulü ise şöyledir:

1. Keffaretin öldürenin malından ödenmesi gerekir.

2. Ölüme sebep olan şahsın, gücü yetmezse onun ailesi, kabilesi, akrabaları ve kendisinden yardım aldığı herkestir. (Vehbi Züheylî, VIII/10)

Ailenin diyet ödemek durumunda bırakılmasının sebebi şudur: Hata yoluyla cinayetler çok olur. İnsanın diyeti de fazladır. O bakımdan hikmet, katilin yardım görmesi ve yükünün hafifletilmesi müstahsen görülmüştür. (Vehbi Züheylî, VIII/106)

3. Aile yoluyla da çözümlenmemişse İslam hukukuna göre devlete, maliyeye başvurur ki, ölenin tarafeyni de korunmuş olsun.

4. Kur’an-ı Kerim’de, kısas farz olmakla beraber öldürülenin velisi kısastan vazgeçer veya diyet isterse, o diyet, gizlilik içinde ödenmelidir. Bu, Rabb’imizden bir hafifletmedir, rahmettir. (Bakara, 178)

Yine bu ayet-i celilenin ışığı altında bir kişi, trafik kazası ve benzeri hallerde hataen adam öldürmüşse yukarıdaki şartlara uygun ödeme imkanı yoksa ailesi ve devlet de yardımcı olmamış ise, ayetteki Allah’ın hafifletme ve rahmet müjdesi ışığı altında tarafların birbirlerine karşı ihlas ve samimiyetle Rab’lerine tevekkül ederek, karşılıklı helalleşerek gönül hoşluğu içerisinde neticeye gitmeleri Allah’a karşı tefviz-i umur eylemeleri güzel olur.

5. Bir mümini yanlışlıkla öldürenin diyet ödeme gücü yoksa, Allah tarafından tevbesinin kabulü için ardarda iki ay oruç tutması gerekir: Bu konuyla ilgili hüküm; “Kim yanlışlıkla bir mümini öldürürse, mümin bir köle azat etmesi ve öldürülenin ailesine teslim edilecek bir diyet vermesi gerekir. Ancak onlar diyetten vazgeçip bağışlarsa o başka… Bunu yapmaya gücü yetmeyenin, Allah tarafından tövbesinin kabulü için ardı ardına iki ay oruç tutması gerekir”(Nisa, 4/92) mealindeki ayette açıkça ifade edilmiştir.

Kaynakların belirttiğine göre, “Bunu yapmaya gücü yetmeyenin” den maksat, köleyi azat etmeye gücü yetmezse demektir. Buna göre, oruç kefareti, diyetin ödenip ödenmemesiyle ilgili olmayıp kölenin azat edilip edilmemesiyle alakalıdır. Sonuç olarak, hata ile ölüme neden olanın iki ay aralıksız oruç tutması gerekir. Cumhur-u ulemanın görüşü budur.

Bununla beraber, bazı alimlere göre, kişi şayet oruç tutamazsa, altmış fakiri doyurur. (krş. Taberî, İbn Kesir, Beydavî, İbn Aşur, ilgili ayetin tefsiri; Fethu’l-Kadir, kitabu’d-diyat; Nevevî, Macmu,19/185-192; Şerhu’l-hidaye, kitabu’d-diyat; Zuhaylî, el-Fıkhu’l-İslamî, 6/328-329; Cezerî, el-Mezahibu’l-arbaa, 5/394).

Cevap 3:

Hata yoluyla öldürmeden aşağı derecedeki cinayetin cezası diyet veya erştir. (ed-dürrü’l- muhtar, 5/415)

Eğer el, ayak,göz v.s. organlardan her ikisi telef olursa diyet, biri telef olursa erş ödenir. Felçte bir çok organın telef olması sözkonusu olduğu için tam diyet ödenmesi icab eder. Felç olunmasına sebeb olunan kişiye veya ailesine tam diyet ödenir.

Bu hususla ilgili bazı bilgileri aktarmakta fayda vardır.