İnternette sansür, filtre ve ifade özgürlüğü tartışmaları sürerken bilişim hukukçuları, internet erişim özgürlüğünü bambaşka bir boyuta taşıyor.

Sıra internet erişim özgürlüğünün anayasal bir hak olarak tanımlanmasında. Alternatif Bilişim Derneği ve İnternet Vatandaşları Topluluğu başta olmak üzere sivil toplum örgütleri “internet erişim özgürlüğü”nün anayasal güvence altına alınması için başvurulara başladı bile.
- Facebook’ta muhalif bir link paylaşsam başıma bir şey gelir mi?
- Yaptığım yorumlar hakaret veya suç sayılır mı?
- Bilgisayarıma indirdiğim -----nun telif hakları korunuyorsa başıma iş açılır mı?
- Sözlük’te yazdıklarım nedeniyle ifade vermem gerekir mi?
- Online oyunda satın aldığım karakter çalınırsa ne yaparım?
- İnternet kullanıcısı olarak haklarım neler?
Bu soruların yanıtını bilmiyorsanız endişe etmeyin; yalnız değilsiniz... Milyonlarca internet kullanıcısıyla aynı belirsizliği yaşıyorsunuz. Çünkü internette ifade özgürlüğü hukuki anlamda çok bilinmeyenli bir denklem. Yeni bir anayasa hazırlığının yapıldığı şu günlerde internet dünyası da bu bilinmezliklere açıklık getirmek ve ifade özgürlüğünü anayasa güvencesiyle sağlayabilmek için kolları sıvadı.
Kullanıcı hakları bildirgesi de yolda
Geçtiğimiz günlerde Alternatif Bilişim Derneği bir toplantı düzenleyerek "İnternet, temel bir insan hakkı olarak yasal güvenceye alınabilir mi?" sorusunun yanıtını arayarak hak ve özgürlüklerin yasal güvenceye alınması ve internet için çağın gereklerine uygun hukuki düzenlemelerin yapılması için harekete geçti.
Toplantıda alınan kararlara göre taslak bir metin hazırlanacak ve konuyla ilgilenen hukukçuların ve ilgili herkesin bu tartışmalara katılması sağlanacak. Gerekli hukuki metinler ve kullanıcı hakları bildirgesi gibi temel metinler hazırlanması da alınan kararlar arasında. İnternet Vatandaşları Topluluğu da yine “internet temel insan hakkı olmalı” diyerek anayasa önerilerini Anayasa Uzlaşma Komisyonu’na sundu.
En az seyahat özgürlüğü kadar temel bir hak
Bilgi Üniversitesi’nden Dr. Özgür Uçkan, internet erişiminin Birleşmiş Milletler (BM) tarafından “temel bir insan hakkı” olarak tanımlandığını; İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi’ne “3. Kuşak insan hakkı” olarak dahil edildiği ve Avrupa Konseyi’nce temel bir hak olarak Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne eklendiği bilgisini veriyor. Türkiye’nin bu sözleşmelerde imzasının bulunduğunu ve dolayısıyla bu esası iç hukukumuza uyarlanması gerektiğini de...
“Rejimimizin adını koyalım... Gibi yapmayalım”
Temel hakların anayasada tanımlanmak ve korunmak zorunda olduğunu vurgulayan Uçkan,
internet erişiminin en az seyahat özgürlüğü kadar temel bir insan hak olduğunun altını çiziyor. Uçkan görüşlerini şöyle ifade ediyor: “İnternet erişiminin, Türkiye’de olduğu gibi devletin sürekli sansür, gözetim, denetim müdahalesi tehdidi altında olduğu bir ülkede demokrasiyi tesis edemezsiniz. Çünkü demokrasi düşünce, ifade, bilgi edinme, haber alma özgürlüğü temelinde yükselir.
Geleneksel medyanın zaten ciddi bir şekilde devlet tarafından denetlendiği, haber mantığının dikte edildiği, uluslararası basın özgürlüğü endekslerinde notu yerlerde sürüklenen bir ülkede, özgür internet erişimi olmadan tüm temel hak ve özgürlükler zaten askıya alınmış demektir. İnternet erişiminin korunma altına alınmadığı bir anayasa yapacaksak, buna hiç gerek yok; devlet ideolojisini temsil eden kurgusal “örf ve adetler” neyimize yetmiyor? Rejimimizin adını koyalım artık... Gibi yapmayalım.
Garabet mi yaşam alanı mı?
Kadir Has Üniversitesi Yeni Medya Bölümü Öğ. Gör. İsmail Hakkı Polat da, internetin başlı başına bir “yaşam alanı” olduğunu vurgulayarak, internetin ne olduğuna ilişkin herkesin farklı bir bakışı olduğunu belirtiyor. İnternetin, hiç kullanmayanlar için “uzak durulması gereken bir garabet”, çok kullananlar için ise “birincil yaşam alanı” olduğunu belirten Polat, “İnsanlar fiziksel sınırları kaldıran bu sanal ortamda arkadaş oluyor, eğleniyor, üzülüyor, iş yapıyor, para harcayıp kazanıyor, gruplaşıyor, evleniyor, dolandırılıyor, vs. Fiziksel dünyayla entegre ele alınması ve düzenlemesi gereken yüzlerce hatta binlerce vaka yaşanıyor. Tam da bu noktada toplumların yaşam alanlarına sirayet etmekte olan internetin devletlerin vatandaşlarıyla aralarında yaptıkları ana sözleşmeye bir temel hak olarak dahil edilmeli” diyor.
İnternet özgürlüğünün anayasaya temel bir hak olarak konulmasıyla Bilgi Toplumu olma yolunda ilk adımın atılabileceğini belirten Polat, bu adımla, dünyada interneti temel bir hak olarak kabul etmiş olan Finlandiya, Estonya ve İzlanda ile birlikte dünyanın en ileri ülkelerinin seviyesine gelineceğini, bunun da vizyoner bir bakış olarak AB ve diğer dünya ülkelerinin önüne taşınacağını ifade ediyor.
Siz de katılabilirsiniz
Anayasa taslağına ilişkin görüş ve öneriler, 31 Aralık 2011 akşamına kadar komisyona şu adresten iletilebilecek: [Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...]