Çevrimdışı

Madenler

Bor-Boraks: Eskişehir Bor Mineralleri açısından zengin yataklara sahiptir. Seyitgazi İlçesi Kırka Bucağı Sarıkaya mevkiinde boraks yatakları bulunmaktadır. Boraks kütlesinin en fazla bulunduğu alan Sarıkaya köyü çevresidir. Boraks: Cam, seramik, lehim ve borikasit üretiminde, jet füze yakıtlarında, ateşe dayanıklı cam mutfak ve labaratuvar malzemeleri yapımında, cam elyaf, kimya, ilaç ve kağıt sanayinde kullanılmaktadır.
Bölgemizdeki Bor tuzları rezervi 174.722.103 ton olarak tespit edilmiştir. Türkiye çok büyük bir bor üreticidir. 1993 yılı rakamlarına göre dünya üretimi 2.794.000 ton iken, Türkiye üretimi 1.241.000 ton olarak gerçekleşmiştir.Türkiye üretiminin ise 620.000 ton’u Kırka’dan sağlanmıştır. Bor mineralleri Türkiye için çok önemlidir. Ülkenin toplam maden ihracat gelirinin %50 ‘si borla karşılanmaktadır.

Perlit: Perlit inci taşı anlamına gelen grinin tonlarından siyaha kadar değişik renklerde camsı volkanik bir kayadır. Perlit kayası kırılarak 0-2,5 mm lik değişik aralıklı eleklerden geçirilerek tasnif edilir.Tasnif edilmiş perlitin 850-1150 derecedeki alev şokunda bünye suyunu kaybederek, patlama sonucunda tane hacminin 35 misline kadar büyümesi haline genleştirilmiş perlit denir. İlimizde Merkez İlçe ve Seyitgazi İlçelerinde perlit yatakları mevcuttur. Kırılmış, elenmiş ve genleştirilmiş perlitin kullanıldığı alanlar şunlardır:
İnşaat Alanında; Perlit sıvaları, perlit agregalı hafif yalıtım betonu, perlit agregalı hafif yapı elemanları, ısı ve ses yalıtım betonu, ısı ve ses yalıtıcı yüzey panoları ve özel amaçlı perlit betonları yapımı,Tarım Sektöründe; Mantar yetiştiriciliğinde, bahçecilik ve seracılıkta, çim sahaların canlılığının korunmasında, tarla ziraatinde, Sanayi Sektöründe; Metalurji alanında, katkı maddesi olarak seramik ve cam üretiminde, dolgu maddesi olarak ilaç ve kimya alanında, sıvılaştırılmış doğalgaz tanklarının sıcağa karşı korunmasında, yardımcı madde olarak süzme işlemlerinde, su kaçaklarının önlemek üzere petrol sondaj çamurunda, petrol ve diğer kimyasal atıklarla kirlenmiş ortam suyunun temizlenmesinde, montaj işlerinden doğan titreşimlerin azaltılmasında, yangın ortamına girebilecek değerli çelik eşyanın yalıtılarak sıcağa karşı korunmasında kullanılır.

Lületaşı: Lületaşı, Türkiye’de Orta Anadolu’da yalnız Eskişehir’de bulunan değerli bir taştır. Beyaz altın, Deniz köpüğü ve Eskişehir taşı gibi adlandırmalar lületaşının değerini, rengini, çıkış merkezini ve ağırlıkla kullanıldığı yerleri anlamlı bir biçimde ortaya koymaktadır.Eskişehir’in tanınmasında önemli rolü olan lületaşı yatakları şehre değişik uzaklıktaki Sarısu, Yenişehir; Türkmentokat, Gökçeoğlu, Karaçay, Söğütçük, Kozlubel(Margı), Sepetçi, Nemli, Kümbet, Yeniköy, Yörükçayır, Kepeztepe, Başören, Karatepe ve Karahöyük Köylerinde bulunmaktadır. Lületaşının özellikleri ve kullanıldığı yerler şöyle sıralanabilir:
pipo, ağızlık, kolye, bilezik, küpe, iğne, saksafon, nargile, tespih, cami maketleri, leke çıkarmada, elektrik makineleri ve motorlu ulaşım araçları için de katalizör yapımında ve Otomobil sanayinde ise motorla ekzos borusu arasına emici olarak nohut yada mercimek iriliğinde parçalanarak yakıt temizlemede kullanılır. Lületaşının bu özelliğinden ülke ekonomisinde da yararlanılmaktadır. Füze ve öbür uzay araçlarının başlık iç kaplamalarının yalıtılmasında da kullanılır.

Manyezit: Manyezit içeren alanlar Eskişehir, Kütahya ve Konya bölgelerindedir. En yüksek kaliteli manyezit Eskişehir-Kütahya arasında bulunmaktadır. Bu bölgede kazanılabilir tüm manyezit rezervi 5-10 milyon ton civarındadır. 1963 yılında kurulan MAGNESİT A.Ş. Eskişehir’e 30-35 km uzaklıkta Nemli Köyünü’nün kuzeybatısındadır. Magnesit A.Ş.’nin 5 tane ocağı bulunup bunlar; Koçbal, Kömürlük, Tutluca, Bahtiyar ve Beylikova ocaklarıdır. Bu ocaklardan yıllık 350-400 bin ton ham cevher üretilmektedir. Yıllık 35 milyon $’lık ihracat yapılmaktadır.Sinter manyezit üretiminin hemen hemen tamamına yakın kısmı refrakter endüstrisinde bazik refrakter tuğla monolotik malzeme olarak tüketilir. Bazik refrakter tuğla metalürji Sanayinde fırınlar, çimento döner fırınları ve çelik endüstrisinde toplam üretimin en az %70’i oranında tüketilmektedir. Tarım Endüstrisinde, İnşaat Sektöründe, İlaç endüstrisinde ve tıpta, genel kimya endüstrisinde, lastik ve plastik endüstrisinde, kağıt endüstrisinde, otomotiv yağlama yağlarında kullanılmaktadır.

Kalsedon: Brezilya, Nijerya ve Türkiye’de bol olarak bulunan kalsedonlar, sıcak mavi veya parlak beyazdır; menekşe renkliler veya kımızımsı morlar istisnadır. Kalsedon Türkiye’de en çok Batı Anadolu’da bulunmaktadır. 1996 verilerine göre arama hakkı sayısı 73 olup, bunun 50’si Eskişehir’de, 6’sı Bursa’da, 5’i Çanakkale’dedir. Eskişehir ve Bursa’daki 7 işletme sahasında üretim yapılmaktadır. Türkiye’nin kalsedon üretiminin, yaklaşık 50 bin ton olduğu söylenebilir. Kalsedonlar,seramikdeğirmenlerinde vazgeçilmez bir madde olarak kullanılmaktadır. Ayrıca süs eşyası yapımında da kullanılır.

Krom: Dericilikte ve tekstil sanayide, Kromaj adı verilen kaplamacılıkta, boya endüstrisinde pigment olarak, Paslanmaz çelik üretiminde,Korozyonu engellemek amacı ile kaplamacılıkta,Katalizör olarak,Ateşe dayanıklı tuğla üretiminde kullanılmaktadır. Mihalıcçık İlçesi Kavak ve Bahtiyar köyleri ile Merkez İlçeye bağlı Gündüzler, Kireç, İmişehir, Kuzfındık, Yeşilköy ile Sivrihisar İlçesi Bahçecik ve Dumluca köylerinde önemli Krom yatakları bulunmaktadır. Korm rezervi 1.336.168 ton olarak ölçülmüştür.

Toryum: 1828 yılında Jöns Jacob Berzelius tarafından keşfedilen ve periyodik tabloda aktinit serisinin ikinci üyesi olan toryum, yer kabuğunun %0,0007'lik kısmını oluşturmaktadır. Toryum, uranyum gibi doğada serbest halde bulunmayıp 60 civarında mineralin yapısı içinde yer almaktadır. Bunlardan sadece monazit ( (Ce, La, Nd, Th, Y)PO4) ve torit ( (Th, U) SiO4) toryum üretiminde kullanılmaktadır. Bu mineraller de genellikle nadir toprak elementleri (NTE) ile birlikte bulunmaktadır.

Torit (Kristal) Torit : Toryum, yüksek sıcaklıklarda magnezyumun direncini artırmak amacıyla alaşımlarda, Elektronik cihazlarda ve aydınlatmada tungsten filamanların kaplanmasında, Yüksek ısıya dayanıklı potaların yapımında, Yüksek kaliteli kamera merceklerinde, Nükleer teknolojide kullanılmaktadır.
Toryum tek başına nükleer yakıt olarak kullanılamaz. Fertil bir izotop olan Th-232'nin bir nötron yutarak fisyon yapabilen bir izotop olan U-233'e dönüştürülmesi gerekir. Th-232'nin düşük enerjili nötronlarla tepkimesi (nötron yutumu) sonucunda önce daha az kararlı olan Th-233 oluşmaktadır. Th-233 ise, 23 dakika içinde, bir beta parçacığı yayarak Pa-233'e (protaktinyum) dönüşmektedir. Pa-233, 27 gün içinde, yarılanma süresi 163.000 yıl olan fisil U-233'e dönüşmektedir. Böylece aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi Th-232, U-235 veya Pu-239 gibi başka bir fisil maddeyle üretkenlik döngüsüne başlamaktadır.
Toryum - uranyum karışık yakıtlar, uranyum yakıtına göre daha az plütonyum üretir. Ayrıca yüksek yanma oranında çalışabilir, bu da yakıtın reaktörde kalma süresini yani yakıt yeniden yükleme periyodunu uzatarak tesis kapasite faktörünün artmasına katkı sağlar.
Toryumlu yakıt denemeleri 1960 yıllarının ortalarında başlamış olmasına rağmen güç reaktörlerinde kullanılmasına 1976 yılında başlanmıştır. Almanya, Hindistan, Japonya, Rusya Fed., İngiltere ve ABD'de araştırma/geliştirme çalışmaları bulunmaktadır.
1959 yılı sonlarına doğru MTA tarafından havadan prospeksiyonla bulunan radyoaktif anomali üzerinde uranyum ve toryum için etütler yapılmış ve Sivrihisar ilçesinin kuzey batısında Kızılcaören, Karkın ve Okçu Köyleri arasında 15 km2'lik bir sahanın toryumun yanı sıra Nadir Toprak Elementleri (NTE) de içerdiği saptanmıştır. MTA tarafından yapılan çalışmalar sonunda 1977 yılında, "Eskişehir-Sivrihisar-Kızılcaören Köyü Yakın Güneyi Bastnazit-Barit-Florit Kompleks Cevher Yatağı" Nihai Etüt Raporu hazırlanmıştır [4]. Bu rapor sonuçlarına göre bölgedeki cevherin ortalama tenörü %0,2 ThO2 olup, toplam rezerv yaklaşık 380.000 ton civarındadır. Toryum ihtiva eden Eskişehir-Sivrihisar cevher yatağındaki, Yaylabaşı ve Kocayayla sektörlerinde yeterli sayıda sondaj yapılamadığından bu bölgelere ait kesin rezerv tespiti mevcut değildir. söz konusu sahada (Eskişehir-Sivrihisar) yaklaşık 380.000 ton görünür ThO2 ve önemli miktarda nadir toprak elementi rezervi belirlenmiştir. 2003 yılı için DPT'ye verilen "Eskişehir Sivrihisar yöresi Kompleks Cevherinde Bulunan Mineraller ile Nadir Toprak elementleri ve Toryumun Ayrılma/Saflaştırma Teknolojisinin Geliştirilmesi" konusunda TAEK'in koordinatörlüğünde ETİ-Holding A.Ş ve MTA Genel Müdürlüğü ile birlikte yürütülecek proje teklifinin kabul edilmemesi üzerine bu kapsamda yürütülecek olan faaliyetlerden;Eskişehir-Beylikova kompleks cevherinden florit, barit konsantreleri ile nadir toprak elementlerinin ayrı ayrı oksitleri halinde ve toryum oksidin kazanılmasının amaçlandığı çalışmaların ETİ-Holding A.Ş nin 2003 yılı yatırım programında yer alan 1991.B.01.0050 nolu "Nadir ve Soy Metaller" Projesi altında TAEK, MTA ve ETİ-Holding tarafından ortaklaşa yürütülmesine karar verilmiştir. Bu çalışmalar sonucunda elde edilmesi planlanan toryum oksidin, ayrılma/saflaştırma teknolojisinin geliştirilmesi ile enerji sektöründe kullanılabilirliği araştırmalarının ise Türkiye Atom Enerjisi Kurumu Yatırım Projeleri arasında yer alan "Nükleer Yakıt Teknolojisi Geliştirilmesi" projesi kapsamında yürütülmektedir