IRCForumları - IRC ve mIRC Kullanıcılarının Buluşma Noktası

Puma

Bilimsel sınıflandırma
Âlem: Animalia - Hayvanlar
Şube: Chordata - Kordalılar
Sınıf: Mammalia - Memeliler
Takım: Carnivora - Etçiller
Familya: Felidae - Kedigiller
Alt familya: Felinae

Puma (Puma concolor)[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...]

dağ aslanı olarak da bilinen[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] Kuzey ve Güney Amerika'da yaşayan[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] kedigiller (Felidae) ailesinden yırtıcı bir hayvan türüdür. Bu büyük ve yalnız dolaşan kedi kuzeyde Kanada'nın Yukon bölgesinden güneyde And Dağları'nın güneyine kadar oldukça geniş bir alanda yaşar.Bulunduğu çevreye uyum sağlayabilen puma Amerika kıtasındaki belli başlı her habitatta yer alır. Aşırı avlanma ve doğal yaşam alanlarındaki insan yerleşmeleri sonucu tarihi olarak bulundukları bölgelerde sayıları azalmıştır. Ancak bazı alanlarda son zamanlarda yapılan koruma çalışmaları ile popülasyonlarının arttığına rastlanmıştır.

Çok geniş bir alana yayılan puma değişik habitatlarda çok çeşitli renklerde ve cüssededir. Amerika kıtasında jaguardan sonra ikinci en büyük kedi olan puma[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] kaplan[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] aslan ve jaguardan sonra dünyanın en büyük dördüncü kedisidir. Leopardan daha da büyük olsa bile puma kükreyemediği için büyük kediler arasında sayılmaz ve Panthera cinsi içinde değil de Puma cinsi içinde sınıflandırılır.

Hem pusu hem de takip avını yapabilen pumanın avları da oldukça çeşitlidir. Ana besini geyikdir fakat aynı zamanda böcek[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] fare[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] tavşan[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] evcil kedi ve köpek[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] alpaka[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] sürü hayvanlarını da avlar. Sürekli olarak saklanan bir kedi olan puma insanlardan uzak durur fakat çok nadir de olsa insanlara saldırdığı görülmüştür.

[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...]

İsim ve kökbilgisi

Puma adı Güney Amerika'nın yerli dillerinden olan Quechua diline dayanır.[6] Bulunduğu bölgelerde çok sayıda başka adla da anılır. Nahuatl dilinde miztli[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] Tupi-Guarani dilinde de suçuarana denir. İngilizcesi cougar olan ve bu dilde kırka yakın farklı ad verilen pumanın[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] yerel adlarının bir kısmı Türkçeye şöyle çevrilebilir: panter[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] Amerikan aslanı[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] Meksika aslanı[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] Florida panteri[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] gümüş aslan[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] kızıl aslan[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] kızıl panter[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] kızıl kaplan[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] kahverengi kaplan[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] geyik kaplanı[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] hayalet kedi[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] dağ çığlıkçısı[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] Yerli şeytanı[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] sinsi kedi[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] kral kedi[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] ve boyalı kedi.

Kuzey Amerika'da özellikle ABD'de konu içinde yerel türlerden söz edildiğinde panter puma anlamında kullanılır. Güney Amerika'da ise panter[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] jaguarın benekli ve siyah türleri için kullanılır.

Özellikleri

Aslında aslan[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] kaplan gibi büyük kediler ile yakın akraba olmayıp daha çok küçük kediler sınıfına girse de[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] en büyük kedilerden biridir. Omuz yüksekliği 70 santimetre civarındadır. Boyu erkeklerde 130[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] dişilerde 110 santimetreyi bulur ve bunlara ek olarak 66 ila 78 santimetre arası uzunluğunda bir kuyruk gelir. Erkekleri 100 kilogram ağırlığa ulaşırlar[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] dişileri ise istisnalar dışında 50 kilogramdan fazla çekmez. Ekvator çevresinde yaşayan pumalar[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] türlerinin en küçükleri olup[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] kutuplara doğru gidildikçe büyüklük artar.

Postu kısa[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] tüyleri sık[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] rengi ise değişkendir. Sıklıkla sarımsı kahverengi ya da gümüş-gri olurlar. Gırtlak kısmı ve göğsü her zaman beyaza çalar. Alt bölümdeki tüyler daha soluk renklidir. Kulakları küçüktür ve uçları siyahımsı tüylerle kaplıdır. Küçük kulaklarına rağmen iyi işitir. Burnu ise siyah renktedir. Yeni doğanlar lekeli olup bu lekeler puma 9 aylıkken solmaya başlar 24 veya 30 ay sonrasında tamamen yok olur.Leoparlardaki gibi melanizm belirtisi göstermez.

Pumanın ön pençelerinde dört[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] arkada ise üç parmağı vardır. Pençelerinin büyük olması[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] yere sağlam basmasını sağlar. Bu yüzden yaklaştığını farketmek zordur . Pençe tırnaklarını içeri çekebilir. Çok çeviktir ve kuvvetli şekilde sıçrar. Dört metre yükseğe ve on metre kadar uzağa sıçrayabilir.

Bu hayvanlar çok geniş yelpazede[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] cinsiyetler arasında ayrılan[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] farklı sesler çıkarırlar. Bununla birlikte hakiki büyük kedilerden farklı olarak bu sesler arasında kükreme sesi yoktur. Truman Everts gibi Kuzey Amerikalı araştırmacılar Puma çığlığını insanınkine benzer olarak tarif etmişlerdir.

Pumalar vahşi hayatta 12 ile 13 yaşa kadar ulaşırken[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] esaret altında 21 yaşını bulabilirler.

Yaşam alanları

Pumalar önceleri tüm Kuzey ve Güney Amerika'da dağılmışlardı. Her iki kıtaya dağımış olan diğer hiçbir memeli hayvan ile mukayese edilemeyecek geniş bir alana yayılan[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] dağılım bölgesine sahiptiler. Alanları[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] kuzeyde Kanada'dan[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] Orta Amerika üzerinden Patagonya'nın güneyine kadar uzanıyordu. Bugün varlıkları zayıflamış ve insanlar tarafından az yerleşilmiş bölgelere indirgenmiştir. Pumalar ABD'de neredeyse yok edilme dalgaları sonucunda[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] Kayalık Dağları'nda [Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] güneybatının çöl ve yarı çöllerinde[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] Florida'nın Everglades bataklıkları çevresinde kalmışlardı. Koruma tedbirleri sonucunda yayılma alanları tekrar genişleyen pumalar[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] ABD'nin batısındaki bazı bölgelerde[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] şehirlere yaklaşmaktan da artık çekinmemektedirler.

Bozkırlar[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] ılıman ve tropik ormanlar[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] yarı çöller ve yüksek dağlar bu kediler için habitat oluşturur.

Yaşam şekli

Pumalar gündüzleri görünseler de genelde gece hareket ederler. Sıcak ya da soğuk her türlü iklimde yaşayabilirler. Erkek puma dişiye oranla daha uzun mesafe yol alabilir. Dişiler 20 mili geçmezken[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] erkekler 30 mil katedebilir. Avlanma sahası ise geniş olup 100 milkareye kadar ulaşabilir.

Beslenme

Pumalar hemen hemen her büyüklükte memelileri avlarlar. Geyik[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] ceylan gibi iri hayvanlar ile birlikte fare[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] sıçan[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] sincap[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] kokarca[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] rakun[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] samur gibi küçük hayvanlar menülerini oluşturur.Ayrıca koyun ve genç sığır tarzında evcil hayvan sınıfındaki canlılarıda avlayabilirler. Bununla birlikte koyote[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] vaşak gibi yırtıcı hayvanlar da pumalar tarafından avlanabilirler . Memeli hayvanların yanında kuş ve bazı bölgelerde balık da yerler. Kesinlikle leş yemeyen pumalar[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] sürüngenlere de dokunmazlar.

Büyük bir hayvanı avlamak için puma önce usulca sokulur. Kısa mesafesen avının sırtına atlar. Boynunu kuvvetli bir ısırık ile kırarak öldürür.

Üreme

Pumalar yalnız dolaşan hayvanlardır. Yalnızca[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] genelde Kasım ile Haziran arasında olan çiftleşme zamanında[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] en fazla 6 gün için bir araya gelirler. Dişiyi[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] yavruları doğurmadan birkaç hafta önce erkek terk eder. Gebelik yaklaşık 3 ay sürer ve bir batında bir ile altı arası yavru dünyaya gelir. Ama genelde bu sayı iki ile üç yavrudur. Yavruların ağırlığı 230 ile 450 gram arasında olup[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] boyları 20- 30 cm kadardır. Yavrular 6- 7 hafta sonra katı besinler almaya başlarlar ve yaklaşık 20 aydan sonra annelerinin yanından ayrılırlar.

Düşmanları

Pumaların insanlardan başka pek fazla düşmanı yoktur. Sadece kurtlar ve ayılar zaman zaman yavru veya hasta pumaları avlayabilirler. Tür koruması altında olmasına rağmen bazı çiftçiler sahip oldukları hayvanları korumak amacıyla pumaları avlarlar. Yine de türün tümü tehlikede değildir.

İnsanlar için yarattığı tehlike

Puma ürkek bir kedi olup[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] alışılmış olarak insanlara yakın yerlerden kaçınır[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] insanlardan kaçarlar. Buna rağmen arasıra insanlara saldırdığı durumlar görülür. ABD'de yıllık ortalama bu tür dört vaka olsa da[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] bunlar çok ender ölümle sonuçlanır. 1890 ve 1990 yılları arasındaki Kuzey Amerika'da puma saldırılarından meydana gelen ölüm vakası 10'dur. Saldırıların kurbanları genelde çocuklar olup[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] sadece istisnai hallerde yetişkinlere saldırırlar.

Kültürdeki yeri

Kızılderililerde puma çok saygı görmüştür. Bu hayvana liderlik[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] güç[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] beceriklilik[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] sadakat[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] bağlılık ve cesaret gibi karakterler yüklenmiştir.

Kuzey Amerika'da beyaz sömürgeciler pumalarla savaşmışlardır. Sadece evcil hayvanlarını pumalardan korumak istediklerinden değil[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] aynı zaman da bu hayvan sevilen bir ganimet olduğundan pumaları avlamışlardır.

İroquce konuşan Kuzey Amerika kızılderili halkı Erie adını[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] Türkçe uzun kuyruk anlamına gelen ve puma kastedilen Erielhonan kelimesinin kısa şeklinden alır. Bu halk o yüzden Fransızlar'da Nation du Chat[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] Türkçe Kedi Ulusu olarak bilinirdi.

Sistematik

Puma'nın en yakın akrabası en yeni sistematikde aynı cinse[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] yani pumalara dahil edilen yaguarundidir. Daha önceleri[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] kedigiller içinde filogenik yüz noktaları doğru olarak alınmadan sınıflanarak ayrı bir alt familyaya yerleştirlmiş çita ile de görece yakın bir akrabalık oluşur.

Yeni gen incelemeleri pumanın[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] bugünkü çitaların yerleştirildiği Acinonychinae alt familyasına dahil olmayan[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] nesli tükenmiş Kuzey Amerika çitaları Miracinonyx ile görece yakın akraba olduğu sonucunu verir.

Alt türler

Florida panteri

Pumalar geleneksel olarak 24 ile 32 kadar alt türe ayrılırlar. Anavatanı Kuzey Amerika'nın doğusu olan iki alt tür nesli tükenmiş olarak geçer. Everglades Bataklıkları'ndaki neslini kurutma dalgalarına rağmen hayatta kalmayı başarmış Florida panteri (P. c. coryi)[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] özellikle tehdit altında olarak kabul edilir. Hâlen bu türden sadece 80 civarında hayvan vahşi hayatta yaşamaktadır. Pumanın bu yoğun kırmızı kodlu alt türünün kurtarılması[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] şu anda yerel koruma kuruluşlarının ana hedefidir. Korumak ve incelemek için her hayvan[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] elektronik kimlikleme ve yer belirleme boyun bandıyla donatılmıştır.

Yeni moleküler genetik incelemeler[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] gerçekte sadece altı alt türün olduğunu ve bilimsel temelli daha çok alt tür ayrımından yoksun olunduğu sonucunu verir. ABD'nin kuzey batısındaki bir popülasyonun istisnasıyla[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] Kuzey Amerika'nın bütün pumaları homojen bir yapı gösterir. Orta ve Güney Amerika'da ise bu durum daha büyük bir değişkenlik gösterir. Bu bulgular pumaların yaşam alanlarının[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] ABD'nin kuzeybatısındaki buzul olmayan yerleşim bölgesi istisna tutulduğunda[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] son buzul çağı boyunca Güney Amerika'da sınırlanmış olduğu sonucuna götürür. Bu çalışma ile nesli tükenmiş ve tehdit altında alt türlerin yeni bir değerlendirmesi yapılır.

[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...]

[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...]

[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...]

[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...]