Çevrimdışı

İran bu yıl da Türkiye’ye verdiği doğalgazı kesti. Ancak bu kez durum geçmiş yıllardan çok farklı. İç tüketimi çok artan İran, dışarıya gaz verebilecek durumda değil. Ürettiği gazın 35 milyar metreküplük bölümünü enerji santrallerinde kullanan İran, düşük fiyat sebebiyle vatandaşlarının ihtiyacı olanın da üzerinde doğalgaz tüketmesini de teşvik etti. Uzmanlar, İran’ın sahip olduğu sanayi ve konut altyapısına oranla çok fazla gaz tükettiğini ve üretimi artıramadığı için de adım adım krize gittiğini belirttiler.

HESAPSIZCA TÜKETİYOR
Dünyanın önemli petrol üreticisi ülkelerinden biri olan İran, OPEC kotalarına uygun olarak sisteme petrol vermekle yükümlü. Ancak İran’ın mevcut petrol kuyuları yaşlandı. Teknolojik yatırım yapılmayan kuyuların basınçlandırılması gerekiyor. Bunun için de kuyulara karbondioksit ya da doğalgaz basılıyor. Karbondioksitin maliyeti yüksek olduğu için İran, kuyulara gaz basıyor. Bu da 40 milyar metreküplük gazın kuyularda kullanılması anlamına geliyor. Bu durumda İran’ın Türkiye’ye verdiği gazı kuyunun yuttuğu benzetmesi yapılıyor. İran’ın Türkiye’ye gaz ihracında önemli rolü olan Türkmenistan’ın gazı kesmesi önemli bir sebep olarak gösterilse de, Türkmen gazının miktarı 4 milyar metreküp. Yani asıl sorun Türkmen gazının kesilmesi değil, İran’ın hesapsız tüketimi. İran’ın Türkiye’ye verdiği gazı fütursuzca kesmesinin ardındaki sebeplerden birisi de Türkiye’nin İran’a karşı yumuşak tutumu. İki ülke arasındaki anlaşmada, gazın 1 yıl içinde toplam 70 gün istenilen miktar ve kalitenin altına düşmesi durumunda Türkiye’nin anlaşmayı feshedebileceğine dair bir madde bulunuyor. Ancak geçmişte defalarca 70 gün şartı ihlal edilmesine rağmen Türkiye anlaşmayı feshedemedi. Fesih işleminin iki ülke ilişkilerini bozacağından ve Türkiye’yi doğalgazda iyice Rusya’ya bağımlı kılacağından endişe ediliyor. Botaş’ın açıklamasına göre, kesinti şu an için Türkiye açısından bir sıkıntı oluşturmuyor.


TÜRKİYE NE YAPACAK?
Ancak kış şartları sebebiyle gaz ihtiyacı üst düzeyde. Türkiye hem Mavi Akım’dan aldığı gaz miktarını yükseltme, hem de Silivri gaz deposundaki gazdan kullanma yoluna gidecek. Kesinti uzarsa bu çareler yetersiz kalabilir. Bu durumda spot piyasadan yüzde 50 daha pahalı satılan sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) alınması gündemde. Maliyetin yüksekliği nedeniyle ek gaz alınamazsa Türkiye gaz tüketimini azaltmaya gidecek. Bu durumda gaz çekişi olan doğalgaz santrallerinin bir süreliğine fuel-oile geçmesi söz konusu olabilir. Ama fuel-oil kullanımının hem vergisel, hem de santrallerde yarattığı tahribat sebebiyle bakım maliyeti yüksek. Devletin bu maliyetlere katlanması ve daha yeni zam yapılan elektrik fiyatlarında yeni ayarlama yapmadan bu süreci geçirmesi mümkün görülmüyor. Türkiye için bir diğer çözüm ise, Başbakan Tayyip Erdoğan’ın İran Devlet Başkanı Mahmud Ahmedinejad ile görüşerek İran’ı gaz vermeye ikna etmesi.


EK DOĞALGAZ TALEBİNİ RUSYA KARŞILAYACAK
Enerji Bakanlığı’ndan üst düzey bir yetkili İran’dan Türkiye’ye gaz akışındaki sorunun öngörülenden uzun süreceğini belirtti. Aynı yetkili, ek doğalgaz sağlanması yönünde talepte bulunulan Rusya’nın ise bunu karşılayamadığını kaydetti. Bu arada, İran Ulusal Gaz Şirketi yöneticilerinden Hassan Montazer-Torbati, İran’ın gaz akışını kesmediğini, fakat gaz basıncının düştüğünü bunun da gaz sevkıyatını olumsuz etkilediğini açıkladı. Torbati, “Basınç düşünce bazı günlük kesintiler yaşanabiliyor. Gaz ihraç etmek istemediğimiz için kesinti yapıyor değiliz” dedi.


İSTANBUL’DA SORUN YOK
Öte yandan İran’ın aşırı soğukları ve arızaları neden göstererek Türkiye’ye verdiği gazı kesmesi, akıllara 2 yıl önce Rusya ile yaşanan doğalgaz sorununu getirdi. Rusya 2006 yılının ocak ayında, kışın en sert geçtiği dönemde Türkiye’ye verdiği doğalgazı kısmış ve İGDAŞ İstanbul’daki bazı sanayi tesislerine verilen gaz kesmişti. İGDAŞ yetkilileri, bu yıl itibariyle İran’ın doğalgazı kısması nedeniyle İstanbul’u sıkıntıya sokacak bir durumun olmadığını söyledi. 2006 yılında Silivri’de 1.6 milyar metreküp doğal gazın depolanabileceği ve acil durumlarda kullanılabileceğini belirten İGDAŞ yetkilileri, “Bu depo olmasa bile İstanbul’da doğalgaz sorunu yaşanmaz. İstanbul’un doğalgazı Rusya’dan geliyor” dedi.


BOTAŞ'a göre doğalgaz arzında "sorun yok" ama.. Önlem alınmazsa, Silivri'deki gaz 20 gün sonra tükeniyor. Bakan Güler, Başbakan Erdoğan'dan yardım istedi. Son iki yıldır her kış yaşanan manzara verilen sözlere rağmen tekrarlandı ve İran Türkiye'ye verdiği gazı tamamen kesti. Rusya'nın gönderdiği gazda da azalma olması, BOTAŞ'ı çaresiz bıraktı. BOTAŞ yetkilileri, doğalgaz arzında "sorun yok" açıklaması yaparken, Silivri'de depolanan gazın önlem alınmaması halinde, en çok 20-25 gün yeteceğini hesaba katınca Enerji Bakanı Hilmi Güler, siyasi girişim için Başbakan Erdoğan'dan yardım istedi.


[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...]