Çevrimiçi

İşyerinde Cinsel Tacizde Türkiye Avrupa Üçüncüsü
Avrupa Birliği'ne bağlı Avrupa Yaşam ve Çalışma Koşullarını İyileştirme Kurumu tarafından hazırlanan "4'üncü Avrupa Çalışma Koşulları Anketi" açıklandı. Anketin "cinsel taciz" bölümünde, "Kadınlar bu tür eylemlerle erkeklerden üç kat fazla karşılaşmaktadır. Kadınlar en çok Çek Cumhuriyeti'nde yüzde 10, Norveç'te yüzde 7, Türkiye ve Hırvatistan'da yüzde 6, Danimarka, İsveç, Litvanya ve İngiltere'de yüzde 5 oranlarında bu olaylardan etkilenmektedirler. Olgu bazı güney Avrupa ülkelerinde güçlükle rapor edilebilmiştir. İtalya, İspanya, Malta, Kıbrıs'ta yüzde 1'in altında olay saptanmıştır" denildi.
Merkezi, İrlanda'nın başkenti Dublin'de bulunan Avrupa Yaşam ve Çalışma Koşullarını İyileştirme Kurumu tarafından hazırlanan "4'üncü Avrupa Çalışma Koşulları Anketi" Şubat ayının son günlerinde açıklandı. Türkiye dahil 31 Avrupa ülkesinde 2005 yılının Eylül ve Kasım aylarında gerçekleştirilen ankette 30 bin işçiye sorular yöneltildi.
Anketin "İşyerinde şiddet, taciz ve ayrımcılık" başlıklı bölümünde bu gibi olayların Avrupa'da düşük bir yüzdeyle gerçekleştiği ve istisna olduğu belirtilirken "Bir yılda 20 işçiden birinin (yüzde 5) yönetici ya da iş arkadaşları tarafından tacize ve şiddete maruz kaldıkları, 100 işçiden birinin, dini, etnik kökeni gibi nedenlerden dolayı ayrımcılığa uğradığı saptanmıştır" denildi.
Anketle ilgili raporda AB'ye ilk üye olan 15 ülkede (AB15) geçen 10 yılda işyerinde iş arkadaşlarından ya da dışarıdan karşılaşılan şiddette yüzde 4'ten yüzde 6'ya bir artış olduğu belirtildi.
Anketin "İşyerinde cinsel taciz" ya da "istenmeyen cinsel tavır" bölümünde ise yanıt verenlerden yüzde 2'den azı bu tür bir davranışla karşılaştıklarını bildirdi. Ankete şöyle devam edildi:
"Kadınlar bu tür eylemlerle erkeklerden üç kat fazla karşılaşmaktadır. Kadınlar Çek Cumhuriyeti'nde yüzde 10, Norveç'te yüzde 7, Türkiye ve Hırvatistan'da yüzde 6, Danimarka, İsveç, Litvanya ve İngiltere'de yüzde 5 oranlarında bu olaylardan en çok etkilenmektedirler. Bazı güney Avrupa ülkelerinde bu olgu güçlükle rapor edilebilmiştir. İtalya, İspanya, Malta, Kıbrıs'ta yüzde 1'in altında olay elde edilmiştir."
50 YAŞINDAN BÜYÜK KADINLARA DA CİNSEL TACİZ
Bu suç türüyle muhatap olanların en büyük bölümünü 30 yaşın altında kadınlar oluştururken tacize uğrama oranları yüzde 6'ya ulaşıyor. Sözleşme türüne göre ise, sabit-dönemli sözleşmeyle çalışanlar ya da bir
ajans tarafından bulunan geçici işçilere yönelik taciz oranı (yüzde 6), süresiz kontratla çalışanlara oranla daha yüksek bulundu (yüzde 2.)
Ankette yer alan bir grafiğe göre, Avrupa'da 15-29 yaşları arasında işyerlerinde cinsel tacize uğrayan kadınların oranı yüzde 5.5'e ulaşıyor. 30-49 yaş kadınların tacize uğram oranı yüzde 2.9. Türkiye dahil Avrupa işyerlerinde tacize uğrayan 50 yaşından büyük kadınların oranı ise yüzde 1'in altında.
FİZİKSEL ŞİDDET
Anket sonuçlarına göre, 100 işçiden 5'I işyerinde çalışma arkadaşlarından ya da diğerlerinden fiziksel şiddet görüyor. Ortalama Hollanda'da (yüzde 10), Fransa ve İngiltere'de (yüzde 9'ar) ve İrlanda'da (yüzde 8) aşılıyor. Türkiye'de ise her 100 işçiden 4,7'si şiddete veya şiddet tehdidine maruz kalıyor. İşyerinde şiddet Avrupa'nın kuzeyinde fazla güneyinde düşük görüldü. İş yeri dışındaki kişiler iş arkadaşlarından daha çok şiddet ve tehdit uyguluyor. Cinsiyet, istihdam ya da iş sözleşmesi biçimi şiddetle karşılaşma üzerinde belirleyici olmazken mesleki ve sektörel farklılıklar daha öne çıkıyor. Beyaz yakalılar olarak adlandırılan kesim, şiddet, taciz ve ayrımcılığa kol gücüne dayalı işlerdeki mavi yakalılardan daha açık durumda. Beyaz yakalılardaki vaka sayısı yüzde 6, mavi yakalılarda ise yüzde 4 olarak ölçüldü.
SATAŞMA/TACİZ
Ankette "taciz" "sataşma/taciz" ve "cinsel taciz" yani "istenmeyen cinsel davranış" yönleriyle incelendi.
"Sataşma/taciz" verilerine göre 2005 yılında Avrupa'da işyerlerinde bu tip davranışlara maruz kalan işçilerin oranı ortalama yüzde 5 oldu. Türkiye'de ise yüzde 7 olarak ölçüldü. Ancak Finlandiya'da yüzde 17 ve Hollanda'da yüzde 12 gibi rakamlara ulaşıldı, İtalya ve Bulgaristan'da ise yüzde 2 oranı elde edildi. Ankette farklılıkların kültürel bilinç, duyarlıklar ya da raslantılardan kaynaklanmış olabileceği belirtildi. Sorulardaki değişikliğe karşın Finlandiya ve Hollanda'da 2000 yılı anketinde "işyerinde gözdağı" oranının sırasıyla yüzde 15 ve yüzde 14 olarak değiştiği de belirtildi.
Buna göre, "sataşma/taciz"e yüzde 6 ile erkeklerden daha fazla uğruyorlar. Erkekler için bu rakam yüzde 4 olarak hesaplandı. 30 yaş altındaki kadınların bu olumsuzluğa maruz kalma oranı yüzde 8 oluyor. 250'den fazla işçi çalıştıran işyerlerinde bu tür olumsuzluğa en büyük oranda (yüzde 8) rastlanıyor. Eğitim, sağlık ve sosyal hizmetler ve otel, restoran sektörlerinde bu olumsuzluklara ortalamadan daha yüksek oranda rastlandığı açıklandı.
SEKTÖR VE MESLEKLERE GÖRE ŞİDDET VE TACİZ OLAYLARI
Anket işyerinde şiddet ve taciz konusunda birçok sektörde fiziksel risklerin yüksek olduğunu belirtirken, ziraat, inşaat ve üretim sektörlerinde daha az olay rapor edildiğini bildirdi. Ankette, bunun karşıtının da doğru olduğu belirtilerek şöyle denildi:
"Sağlık sektöründe çalışanların üretim sektöründe çalışanlara göre fiziksel şiddet tehdidi yaşamaları sekiz kez daha olasıdır. Eğitim ve sağlık sektörlerinde olduğu kadar kamu yönetiminde de şiddet ve tacize uğrama riski büyük iken, risk ulaşım, komünikasyon, otel ve restoran sektörlerinde düşük olmakla birlikte ortalama düzeyin hala önemli ölçüde üzerindedir. Bu nedenle hayat bilimleri ve sağlık profesyonelleri ve yardımcılarının da (mesleki kategori olarak örneğin, doktorlar, dişçiler, hemşireler, diş teknisyeni ve benzerlerini kapsar) yüksek düzeyde şiddete maruz kaldıkları rapor edilmiştir."
Burada anlamda mesleki vasfın ya da uzmanlaşmanın bir korunma sağlamadığı da kaydedildi.
SEKTÖRLERE GÖRE ŞİDDET VE TACİZİN DÜZEYİ
Ankette yer alan bir grafikte, sektörlere göre şiddet ve taciz düzeyi "şiddet tehdidi, şiddet, sataşma/taciz ve istenmeyen cinsel uyarı" itibarıyla, AB'de en az görülen sektörlerden en fazla görülenlere doğru şöyle sayıldı: Mali aracılık-gayrımenkul-tarım-inşaat; Üretim; Elektrik, gaz, su; Diğer hizmetler; Toptan perakende ticaret; AB27; Oteller ve restoranlar; Ulaşım ve komünikasyon; Kamu yönetimi ve savunma; Eğitim; Sağlık.
İŞ'TE ŞİDDET
27 AB ülkesinde, iş'te şiddetten en fazla etkilenen sektörler ve meslekler 100 işçide etkilenen kişi sayısı itibarıyla şöyle oldu:
Sektör Meslek
---------------------------- ------------------------------------
Sağlık ve sosyal yardım 15.2 Hayat bilimleri ve sağlık profesyonelleri 15.3
Kara ulaşımı; boru hattı ulş. 11.5 Koruma hizmeti işçileri 14.6
Kamu yönetimi ve savunma 10.8 Hayat bilimleri ve yar. sağlık profes. 13.4
Oteller ve restoranlar 8.1 Şoförler ve gezici tesis operatörleri 9.5
Eğitim 7.9 Tüketici hizmeti görevlileri 8.2
Diğer hizmet etkinlikleri 5.2 Öğretim alanındaki profesyoneller 7.6
AVRUPA'DA KAMU SEKTÖRÜNDE İŞ'TE ŞİDDET DAHA ÇOK
Ankete göre, Avrupa'da kamu sektörü işçileri sataşma ya da tacize yüzde 6, özel sektör işçileri ise yüzde 4 oranında uğruyor. Kamu işçilerinin halkla daha fazla etkileşim içinde oldukları için şiddet riskine daha açık oldukları belirtildi.
AYRIMCILIK
Anket cins, etnik geçmiş, yaş, milliyet, din, engellilik ve cinsi yönelim açısından "ayrımcılık" konusunu incelerken, işyerlerinde ayrımcılığın genelde yüzde 1 gibi düşük bir oranda olduğunu belirtti. Anketle ilgili açıklamada, 30 yaşın altındaki işçilerin, 50 yaşından yukarıdakilere göre daha fazla ayrımcılığa maruz kaldığı kaydedildi.
"TÜRKİYE YAŞLILARINA SAYGISIZ"
Anketin Türkiye açısından ilginç bölümlerinden birini "Yaş, cinsiyet ve ülke grupları itibariyle yaş ayrımcılığı" başlıklı grafik oluşturdu. Buna göre, İskandinav ülkeleri, İngiltere-İrlanda, Fransa-Almanya dahil orta Avrupa ülkeleri, Akdeniz ülkeleri, eski sosyalist doğu Avrupa ülkeleri, AB'ye aday ülkeler Türkiye ve Hırvatistan, AB üyesi olmayan İsviçre ve Norveç gibi ülke grupları ve AB27 incelendi. Türkiye ve Hırvatistan grubu, Avrupa'da 50 yaş üstü erkek işçilere en fazla ayrımcılık yapılan ülke grubu çıktı. Türkiye ve Hırvatistan'da 50 yaşın üstünde her 100 işçiden 7.5'u ayrımcılıktan şikayetçi oldu. Türkiye-Hırvatistan'ı İskandinav ülkeleri yüzde 5.9 şikayetçiyle izledi.
15-29 yaş arası erkek işçilerin işyerinde ayrımcılıktan en çok şikayet ettikleri ülke grubu Belçika, Almanya, Fransa, Avusturya'dan oluştu.
15-29 yaş arası kadın çalışanların en fazla ayrımcılık şikayeti yaptıkları ülke grubu ise yüzde 11.5 ile AB üyesi olmayan Norveç ve İsviçre olarak ilan edildi. Bunları yaklaşık yüzde 7 ile Türkiye ve Hırvatistan, eski sosyalist ülkeler, orta Avrupa ülkeleri ve İngiltere-İrlanda izledi.
50 yaş üstü kadınların ayrımcılığa maruz kalmalarıyla ilgili bir ankete Hırvatistan ve Türkiye'yle ilgili veri yer almadı.
(ANKA)