[Ecrin]

KİLİSELER

Meryem Ana Kilisesi

15. yüzyıldan kalma ve zamanla bir çok onarım görmüştür. Bizans devrinden kalma mihrabı, Roma bi*çimi kapısı ilgi çe*kicidir. Kilise'de

bazı azizlerin resmi bulunmaktadır Şehrimizin en güzel Süryani Kadim Yakubi Mezhebi Kilisesi'dir. Yapı, pek çok onarım geçirmiştir.

Bugün hala kullanılan bir Süryani kadim kilisesidir.

Mar Thoma Kilisesi

Hıristiyanlığın kabul edilmesinden önce puta tapanların kullandığı bir mabet olarak inşa edilen yapının ilk yapılış ta*rihi bilinmemektedir. Hıristiyanlığın resmi bir elin olmasından sonra bir takım eklemelerle yapı, kilise olarak kullanılmaya başlanmıştır. 1639 yılında Diyarbakır'ın islam orduları tarafın*dan ele geçirilmesinden sonra camiye çevrilen kilisenin ye*rinde Ulu Cami bulunmaktadır.

Kırklar Kilisesi

5. yüzyıl sonlarında yapılan kilisede bugüne yalnızca bir duvar ve mahzen kısmı kalmıştır. Yeri Kırklar dağı Üzerindedir.

Saiııt George Kilisesi

Yapılış tarihi bilinmeyen kilise, bugün İçkale semtinde cezaevinin bitişiğinde yer almaktadır.

Saint Teodoros Kilisesi

Fatih Paşa Camii'nin bitişiğinde olduğu bilinen kilise, bu gün yok olup gitmiştir.

MEDRESELER

Diyarbakır ili sınırları içinde bir hayli medrese mevcuttur. Bunlardan en önemlileri şunlardır.

Zinciriye Medresesi

Asıl adı "Sincariye Medresesi"dir. Ulu Cami'nin batısında ve yakınındadır. 1. Dünya Savaşı'na kadar medrese olarak kullanılmış ve savaş sırasında yoksullar için barınak olmuş*tur. 1198 yılında mimar İsa Ebu Dirhem tarafından yapılmış*tır. 1934 yılında onarılarak Arkeoloji müzesi haline getirilmiş*tir. Diğer Anadolu Medreselerine benzemektedir. Arkeoloji Müzesi daha sonra yeni binasına taşınmıştır.

Mesudiye Medresesi

Ulu Camii'nin kuzeyinde ve camiye bitişiktir. Diyarba*kır'da yapılan ilk büyük medrese budur. 1198 yılında Artuklu Melikül Mesud Kutbeddin Ebu Muzaffer Sökman zamanında hükümdarın emriyle yapıldığı üzerindeki kitabeden anlaşıl*maktadır. Mesudiye Medresesi içinde çeşitli ilimIerin öğretil*diği Anadolu'nun en eski ve ilk üniversitesidir. Medresede Astranomi, Tıp, Fizik, Matematik, Biyoloji, Kimya, İlahiyat, Edebiyat ve Felsefe gibi dersler öğretilmiştir. Ayrıca bilim adamları burada çeşitli konularda tartışmalarda bulunmuşlardır. İnşa tar*zı, motif ve kitabeleriyle çok değerli bir sanat eseri olan medresenin avlusundaki mihrabın iki yanına ustaca yerleş*tirilmiş dönebilen taş sü*tunlar, binanın herhangi bir yerinde meydana ge*lebilecek çökme veya kaymayı tespit için ko*nulmuştur. Bina kesme taşlardan iki katlı olarak yapılmıştır.

Ali Paşa Medresesi

Ali Paşa Camisi'nin batısında Hadım Ali Paşa tarafından 1434-1537 yılları arasında yapılmıştır. Mimar Sinan'ın eseri sa*nılıyorsa da bu kesin değildir.

Muslihiddin Lari Medresesi

Sefa Camisi'nin güneyinde cami avlusu içindedir. XIV.yy.'ın ilk yarısında yapılmıştır. Mirat-i.il Edvar, Mirkat-üJ Ahbar isimli eserlerin yazarı ünlü bilgin Lari'nin Diyarbakır Müftüsü olduğu dönemde inşa olunmuş ve bu bilgin aynı medresede ders vermiştir.