Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.


İlk Çağ Felsefesi: Herakleitos'un Miletos Okulu Felsefi Düşüncesi Nedir? Ne Değildir?

Miletos Okulu, bugün Aydın ili sınırları içinde bulunan Miletos şehrinde etkinlik göstermiş bir felsefe okuludur. Bu okulun temsilcileri olan Thales, Anaksimandros ve Anaksimenes, gösterdikleri düşünsel etkinlikle ve yöneldikleri sorunlarla felsefe tarihinin ilk filozofları olmuşlardır.

Milet Okulu ile beraber ortaya çıkan bu yeni düşünme anlayışının en temel kavramı kuşkusuz “Arkhe” idi. Yunancada başlangıç, ilk, ana kaynak gibi anlamlara gelen arkhe kavramı Aristoteles’in “Metafizik” adlı eserinde de söz konusu edilmekte ve iki ana düzeyde değerlendirilmektedir. Bunlardan birincisi her şeyin kendisinden meydana geldiği, ortaya çıktığı “Evrenin Ana Maddesi” (Arkhe) nedir? İkincisi ise bu tek bir arkheden evrendeki bütün bu görünür çokluk, yani bileşik olan şeyler nasıl olup da meydana gelmişlerdir (Bkz. Oluş, Genesis). Aristoteles’in “Metafizik” isimli eserinde ele aldığı arkhe kavramına ilişkin iki farklı yaklaşım sergilenmiştir.

Bunlardan birincisi, doğada bulunan varlıkların arkhe olduğuna yönelik yaklaşımdır. Bu yaklaşım uyarınca arkhe; toprak, su, hava ve ateşten herhangi biri veya bunların hepsi olarak düşünülmekteydi. Burada dikkate değer nokta, arkhe olarak değerlendirilen unsurun doğada bulunuyor olmasıdır. Bu gelenek Thales’in suyu, Anaksimenes’in havası ve Empedokles’in dört element (Toprak, Su, Hava ve Ateş) anlayışıyla sürdürülmüştür. İkinci yaklaşıma göre ise arkhe, duyularla kavranamayan, doğada bulunmayan soyut varlıklardır. Bunların örnekleri; Anaksimandros’un “Aperion” kavramı Parmenides’in küre şeklindeki Bir’i, Pythagoras’ın geometrik nesneleri ya da sayıları, Demokritos’un duyularla algılanamayan atoma kavramıdır.

Milet Okulu’nun üç filozofu da Aristoteles tarafından “Fizikçiler” olarak adlandırılmıştır. Çünkü bu üç düşünür de yalnızca doğa ile ilgili konularla ilgilenmişlerdir. Üçü de doğa olaylarını yine doğal nedenlere bağlı kalarak açıklamaya çalışmışlardır. Kuşkusuz ki bu filozoflar zaman zaman Tanrılardan da söz etmişlerdir. Onlar Tanrılar ile doğadaki yaratıcı ve yapıcı gücü anlamıştır. Anaksimenes ruhtan da söz etmiştir; fakat ondaki ruh anlayışı, yaşamı ayakta tutan nefesten başkası değildir. Bu üç filozofta da din ve ahlak problemleri çok fazla yer almaz. Bunların yapıtları şiirsel değil, düz yazı biçimindedir. Miletos Okuluyla birlikte Eski Yunan dünyasında mitos temelli düşünme biçimlerinden logos temelli, yani felsefe temelli düşünme biçimlerine doğru bir dönüşüm başlamıştır. Bu anlayış, doğanın doğa dışı unsurlarla değil, doğanın kendisinden hareketle açıklanması anlayışının filizlenmesi anlamına gelmektedir.

KAYNAK: FELSEFE TARİHİ KİTABI