[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...]

İlk Çağ Felsefesi: Parmenides'in Elea Okulunun Genel Özellikleri Nedir? Ne Değildir?

Elealılar, deney dışı rasyonalizmi, değişmezliği, saltıklığı savunurlar. Örneğin Elealı Zenon’un hareketi çürütmek için ileri sürdüğü çıkmazlar, paradokslar Elea felsefesinin temel argümanlarındandır. Felsefe tarihinde metafizik, Elalılarla başlamıştır. Elealılar bilginin kaynağını duyguda ve deneyde değil, düşüncede bulurlar. Onlar için varlık birdir ve saltıktır, hiç değişmemiştir ve değişmeyecektir. Bununla beraber kavramsal diyalektiği, daha açık bir deyişle mantıksal kavramların diyalektik hareketini ilk kez ortaya atmakla Elealılar Hegel’in de öncüleri olarak görülebilmektedirler. Platon idealizminin gerçek temelinin de Elealılar tarafından atıldığı kabul görmektedir. Hatta Ksenofanes’in kendisi hareketsiz olan tanrının sadece düşünmekle dünyayı kımıldattığı yolundaki metafizik varsayımı da Aristoteles metafiziğinin gerçek kaynağı olarak kabul edilmektedir. Elea Okulu’nun Elealılar olarak anılan üç büyük filozofu ön plana çıkmaktadır: Xenophanes, Parmenides ve Zenon. Şimdi sırasıyla bu üç büyük filozofun görüşlerine kısaca değinecek ve onları Elealı yapan yönlerini ortaya koyacağız.

Felsefenin gerçek anlamda Ksenophanes’le başladığı yaygın bir kanıdır. Bu kanı felsefenin “Kendini bil!” mottosunun, yani eleştiri anlayışının temellerinin Ksenophanes’te görülmesinden kaynaklıdır.
Ksenophanes, döneminde, bir filozof olmaktan ziyade bir din çalışmacısı olarak dikkat çekmiştir. Bu bağlamda insanların Tanrıları kendilerine benzeterek biçimlendirmesine karşı çıkan Ksenophanes, “Ölümlüler sanıyorlar ki tanrılar da kendileri gibi doğmuşlardır, kendileri gibi giyinirler, kendilerinin biçimindedirler.” diye konuşarak insan biçimci Tanrı anlayışını reddetmiştir. Bu da onu monist bir Tanrı anlayışıyla birleştirmiş ve onu, dönemin insan merkezli anlayışının karşısında bir güç olarak ortaya çıkarmıştır. İşte Elea Öğretisi, Ksenophanes’in bu anlayışının üzerine kurulu bir felsefe okulu olarak biçimlenmiştir.

KAYNAK: FELSEFE TARİHİ KİTABI