Bilim Felsefesinde Bilimin Genel Özelliklerinin Önemi Nedir? Ne Değildir?

İnsanlar, bilimsel gelişmeler karşısında bilimin etkileri üzerine düşünmüş ve konuyla ilgili görüşlerde bulunmuştur. Bilimin değeri üzerine şekillenen bu görüşler, genel olarak iki bakış açısının oluşmasına neden olmuştur. Bunlar bilimin insanlık için faydalı olduğunu düşünen bakış açısıyla onun zararlı olduğunu düşünen bakış açısıdır.

Bilimsel bilgi; probleme çözüm olabilmek veya bir durumu açıklayabilmek adına oluşturulmuş, deneye dayanan ve nesnel karakterli bilgidir. Bilim insanlarının çalışmaları süreci veya neticesinde edinilen bu bilgiler, yöneldikleri şeyler üzerinde var olan değerlerinin yanında kullanımlarına göre de farklı değerler alır. Bilimsel bilginin teorik ve pratik değeri olarak düşünülen bu durum, kendi etki alanı içinde ona sürekli değer ya da değersizlik atfeder. Bir dönem değerli görünen bilimsel bilgi başka bir dönem değersiz görülebilir. Bunun tam tersi de mümkündür. Bilimsel bilginin kullanımı açısından oluşan yeni durumlar, onun var olan değerini artırabileceği gibi azaltabilir de. Nitekim insanlık tarihi bunun örnekleriyle doludur.

Bilime değer veren kişiler, sorunları çözmede insanlara güven verdiği görüşünden hareketle bilimin insanların yaşam konforunu artırdığını belirtirler. Olumsuz bakan kişiler ise bilimin yıkıcı bir güç olarak kullanılmasını işaret ederler. Bilimin hayatla iç içe olduğunu düşünülürsek bu iki görüşün de haklı tarafları olduğu görülür. Örneğin atomun kullanıldığı tomografi cihazı, bir hastalığın tedavisinde fayda sağladığı gibi yanlış ya da gereksiz kullanımı yüzünden alınan radyasyon da ciddi bir hastalığı başlatabilir.

Bilimin teorik ve pratik değerinin yanı sıra insanın sırf bilme merakını karşılaması açısından entelektüel değerinden bahsedilebilir. Bilim insanının ve bilimsel yöntemin karakteristik özellikleri üzerinden insanın ahlaki yaşamına rehber olabilmesinde de bilimin değerinden söz edilebilir. Nesnel düşünme tavrını kazanan kişi, olaylar karşısında tarafsız davranma erdemini gösterebilir. İnsan, sabırlı ve ayrıntılı düşünebilme becerisini kazanarak sığ düşünceden uzaklaşabilir.

KAYNAK: FELSEFE TARİHİ KİTABI