Bilim Felsefesinde Bilimin Ürün Olarak Kabul Edilmesi Nedir? Ne Değildir?

Bilimin ne olduğu konusunda iki farklı yaklaşımdan söz edebiliriz. Birincisi, bilimi ürün olarak gören yaklaşım, ikincisi ise bilimi etkinlik olarak gören yaklaşımdır. Ürün olarak gören yaklaşıma göre, bilimin ne olduğunu anlamak için bilim adına ortaya konulmuş ürünlere bakılmalıdır. Dış faktörlerin, toplumsal koşulların, değer yargılarının bilim üzerinde herhangi bir etkisi yoktur. Bilimi etkinlik olarak gören yaklaşıma göre; bilimi anlamak için bilimsel bilgilerin oluştuğu kültürel ortamın ve toplumsal koşulların bilinmesi, incelenmesi gerekir.

Bu anlayışı 20. yüzyılın başlarında savunan Mantıkçı pozitivistlere göre bilimin işlevi, bizim dışımızda var olan olgusal dünya ile bizdeki mantıksal yapı arasında olguları oldukları gibi betimlemek ve açıklamaktır Mantıkçı pozitivistlere göre, bir kuram iki yolla doğrulanabilir veya denetlenebilir:

1. DOĞRUDAN DOĞRULAMA: Bir kuramın bir önermesi veya kuramın kendisi, deney ve gözlem yoluyla bir karşılık bulup destekleniyorsa bu, doğrudan doğrulamadır.
2. DOLAYLI DOĞRULAMA: Her zaman doğrudan deney ve gözlem bir önermeyi doğrulamak için yeterli olmayabilir. Yardımcı alet ve gereç kullanarak yapılan doğrulama, dolaylı doğrulamadır. Örneğin; bir telde elektriğin olup olmadığını direkt olarak veya çıplak gözle bilemeyebiliriz. Telin ucuna takılacak bir ampermetre ile elektrik olup olmadığı test edebiliriz.

Popper, bilimin yönteminin tümevarım değil de tümdengelim olması ve bilimselliğin ölçütünün de doğrulama değil, yanlışlama olması gerektiğini öne sürer. Yanlışlanabilirlik ölçütüne göre genel bir önerme, tek bir karşıt örnekle yanlışlanabilir. Tüm kuğuların beyaz olduğunu göstermek imkânsızken tek bir kuğunun başka bir renkte olduğunu göstermek daha kolaydır.
[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...]KAYNAK: FELSEFE TARİHİ KİTABI