Metafiziğin (Fizikötesi) Aristoteles Felsefesinde Anlamı Nedir? Ne Değildir?

Aristoteles’e göre bilimler şeylerin bir bölümüyle ilgilenir; yani neyi konu edinmişlerse onunla uğraşırlar. Örneğin botanik bitkilerle, matematik sayılarla ve şekillerle uğraşır. Oysa metafiziğin konusu şeylerin bütünüdür.

Varlığı varlık olarak araştıran tek teorik bilim metafiziktir. Bu yüzden tanrısaldır. Bu, iki anlama gelir:

1. Tanrının bir bilimi olsa, bu metafizik olurdu.
2. Tanrı metafiziğin konusudur.
   
   Metafizik, ilahiyat ya da teolojik bilim anlamında kullanılır (Theologike Episteme). Ama Aristoteles metafiziği zaman zaman tözün bilgisi olarak da tanımlar (Peri Tes Ousias). Bu yüzden teolojiye metafiziğin ötesinde bir bilim demek daha doğru olur.
   
   Bunu şu şekilde açıklayabiliriz: Metafizik, varlığı olduğu gibi ele alan tek bilgi dalıdır, dedik. Peki ama varlığı varlık olarak, yani olduğu gibi incelemek ne demektir? İşte bu sorunun yanıtı bizi metafiziğin araştırma konusu olan en üstün varlığa götürür. En üstün varlık söz konusuysa, o zaman demek ki farklı varlık türleri de söz konusudur. Örneğin doğal varlıklar (şeyler), fiziksel nesneler ya da matematik nesneler gibi.
   
   KAYNAK: FELSEFE TARİHİ KİTABI