Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.


Mantık Biliminde Mantık Doğrusu Nedir? Ne Değildir?

Mantık, “Doğa Bilimleri” (Fizik, Kimya, Biyoloji vb.) gibi deney ve gözlem yaparak bilgi doğrusunu araştırmaz. Mantığın amacı, mantık doğrusuna ulaşmaktır. Akıl ilkelerinden kaynaklanan doğruya, mantık doğrusu denir. Mesela; “Bütün kuşlar uçar” dedikten sonra, “Güvercin uçar” ifadesinin doğru olması gerekir.

Mantık doğrusu, akıl ilkelerinden kaynaklanan doğrudur. Bilgi doğrusu ise yargının taşıdığı anlamla yargının işaret ettiği nesne arasındaki uygunluğa bağlı olan doğrudur. Örneğin “Tahta yeşildir” ifadesinde “Tahta”, gerçekliktir. Buna atfedilen yargı “Yeşildir” ifadesidir. Bu ikisi örtüşürse bilgi doğru, örtüşmezse bilgi yanlış olur.

Bilgi doğrusu, yargının nesnesiyle olan uygunluğudur. Yargı, nesnesine, yani gerçeğe uygunsa “Doğru”, değilse “Yanlış”tır. Örneğin; “Kar beyazdır.” yargısı bilgi açısından doğrudur. Çünkü günlük yaşantımızda karın renginin beyaz olduğunu gözlemliyoruz ve dolayısıyla doğruluğunu gözlem ya da deneyle kanıtlayabiliyoruz.

“Su, normal koşullarda 100°C ‘de kaynar.” yargısı da deney yoluyla ulaşılan bir bilgidir. O halde bilgi doğrusu, doğruluğu deney, gözlem ya da başka yollarla kanıtlanabilen yargılardır. Bilgi doğrusu daha çok pozitif bilimlerin alanına girer.

Öncül: Bütün insanlar çalışkandır.
Öncül: Berk insandır.
Sonuç: O hâlde Berk de çalışkandır.

Örneğimizde yargılar bilgi doğrusuna örnek gösterilemez. Çünkü, bütün insanların çalışkan olduğunu kanıtlamamız olanaklı değildir. Ancak mantık doğrusuna uygundur. Çünkü, insanların hepsi çalışkansa, Berk de insansa, Berk’in de çalışkan olması kaçınılmazdır. Bu durumda, “Berk çalışkandır” sonucu verilen öncüllerden zorunlu olarak çıkmaktadır.

Öncül: Bütün bilim dalları evrenseldir.
Öncül: Mantık bir bilim dalıdır.
Sonuç: O hâlde mantık evrenseldir.

Örneğimizde ise, ileri sürülen tüm yargılar bilgi doğrusuna uygundur. Nitekim, tüm bilimler evrensel bir niteliğe sahiptir. Aynı zamanda mantık doğrusuna da uygundur. Çünkü, “Mantık evrenseldir” sonucu, verilen öncüllerden zorunlu olarak çıkmaktadır.

Örneklerin birincisinde bilgi doğrusuna uyulmamış, ikincisinde uyulmuştur. Ancak her iki örnekte de mantık doğrusuna uygunluk söz konusudur. Bu durumda her iki akıl yürütme de mantıksal olarak geçerlidir. Bilgi doğrusu dediğimiz şey ise nesne ile dış dünyada bulunan, somut olarak varolan herhangi bir şeyle buna ait olan bir yargının örtüşmesidir. Örtüşme gerçekleşiyorsa bu bilgi doğru, örtüşmüyorsa bu bilgi doğru değildir. Fizik, kimya ve biyoloji gibi doğa bilimlerinin konusu dış dünyada bulunan varlıklardır. Matematik ve mantık gibi bilimlerin konuları ise aklın ürünleri olan, düşüncede olan varlıklardır.

[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...]