Bu forumdaki linkleri ve resimleri görebilmek için en az 25 mesajınız olması gerekir.


Sofist Xenophanes'e Göre İnsan Bilgisi Sınırlı Mı, Sınırsız Mıdır?

İnsanların bilgileri, hakikatlerin bilgisi anlamında bütüncül ve geniş kapsamlı olmasa, sınırlı ve dar kapsamlı kalsa da elde edebileceği tecrübeler söz konusu olduğunda, göreli olarak daha yetkin olan bilgiye ulaşabilecek bir bilgidir. Başka türlü insanlar sarı balın incirden daha tatlı olduğunu anlayamayacaklar, zaten sınırlı olan bilme alanlarında daha da sınırlı bilgilerle yetinmek zorunda kalacaklardı. Ksenophanes her ne kadar insanın sürekli gelişen tecrübesine dayanan bilgisine önem veriyorsa da bilginin ilgili olduğu alanın ne olduğunu önemsemeksizin, insanların sahip olduğu bilgilerinin doğru olup olmadığının hep bir muamma olarak kalacağını belirtir. Başka bir deyişle hangi konuda olursa olsun, insanlar sanılarla yetinmek zorundadırlar. İster tanrılar ve tanrısal konularla ilgili olsun isterse de dünyada olup bitenlerle ilgili olsun, hakikat elde edilse bile bunun doğruluğundan emin olunamayacaktır. “Bir başarır da söylerse sırrın ve gizli şeyin ne olduğunu. Kendisi yine bilmiyordur onu, sanılardır ancak. Her şeyde sahip olduğu” (Ksenophanes, Fragmanlar)

Ksenophanes’e göre bilgimizin sınırı deneyimlerimizdir. Deneyimin ötesinde söylediklerimiz, birer kanaattir. Deneyimi aşan konular, tanrıların doğası, kâinatın tasviridir. Bunlar deneyim ve akılla bilinemez. Akılla ortaya konulanlar birer tahmindir. Bazı tahminlerin diğer tahminlere göre değeri daha fazladır. Öncelikle, deneyim dünyasında zamanla daha iyisini yapabilirsiniz. Ama ne yaparsanız yapın gerçeğin bilgisini bilemezsiniz. Emprik bilgi arttıkça insanın bilgisizliğiyle ilgili farkındalığı da artar. O zaman, görünüşler bilgisine dayanılabileceği ve buradan da tahminler yapılabileceğine inanılır.

İnsan bilgisinin bu şekilde sınırlı olması, yani insanın tanrının bildiği anlamda hakikati bilemeyecek olması; yalnızca vehmetmek, yani sanılarla yetinmek zorunda kalması birkaç bakımdan değerlendirilmekte bu bilmenin sınırlı olmasının gerekçeleri olarak birkaç faktör öne sürülmektedir. Bunlardan ilki, insan bilmesi içinde diğerlerine göre daha değerli olarak görülen doğrudan bilmeyi ve tanımayı sağlayan araçlar olarak duyu organlarının, veri elde etme bakımından sınırlı olmasıdır. İnsanın duyu organları sınırlı duyarlık kapasitesine sahip olduğu için, bu sınırlı duyu organlarının elde edeceği veriler de sınırlı kalmak durumundadır. Bu konuda Ksenophanes’in ölçüsü Tanrı’nın bilmesidir. Ksenophanes’e göre tanrının bilmesi de her bakımdan insanın doğrudan tecrübe yoluyla bilmesinde söz konusu olan süreçlerle gerçekleşir. Yani insanın doğrudan bilmesi ile Tanrı’nın doğrudan bilmesi arasında yapı ve işleyiş bakımından bir fark gözetilmemektedir. Her ne kadar insanın bilmesi ile Tanrı’nın bilmesi arasında işleyiş bakımından bir fark gözetilmiş görünmese de iki bilme etkinliği arasında bilginin elde edilmesi için gösterilen çabanın düzeyi ve elde edilen sonuçlar bakımından belirgin bir fark vardır. Bu farklı lık insan bilmesinin sınırlı kalmasına yol açarken Tanrı’nın bilmesinin ise tam ve eksiksiz olmasını sağlar.

[Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...]